ortum habuisse. Unde ad innocentie puritatem declarandam, et detrahentium versutiam comprimendam, quatenus facultas nobis a deo data est, inquirendi et investigandi super premissis, paternitati vestre veritatem patefacimus per presentes literas, sigillis nostris consignatas. Datum etc. (1) Staar mellem to Breve af 1320; hvis Beretningen, som maaske rimeligst, allerede er afgiven fra Orknöerne, maa den snarest være fra Hösten 1319. Erkebiskop Eilif af Nidaros, der af sine udsendte Visitatorer er bleven underrettet om, at Biskop Villiam af Orknö har bestyret sin Bispestols Gods slet, ukanonisk besat de geistlige Embeder, fört et for en Biskop upassende Privatliv, forsömt Omsorgen for sit Embede og sine undergivne m. m., suspenderer ham fra Bispegodsets Bestyrelse og formaner ham til Bedring. Indtaget i Vidisse nedenfor No. 89 (Msscr. Bath. IV (E) S. 138-41 og Apogr. Arn. Magn.) (Trykt i Thorkelins Fragments etc. p. 73-75. Jfr. Subms Hist. af 86. Danm. XII S. 33-34, Keyser, D. n. Kirkes Hist. II S. 210-11 og Bergen. In nomine domini amen. Cum nos Elawus dei gracia Nidrosiensis archiepiscopus, dudum valido nostris auribus deferente clamore, vos dominum Villelmum, episcopum Orkadensem, per totam nostram dyocesim enormiter intellexerimus infamatum, jdcirco nos ex officii nostri debito scire volentes, si dictus clamor opere sit completus, ad ipsam vestram ecclesiam et dyocesim per viros discretos, dominum Cormacum archidyaconum Sodorensem, et Grimarum, ecclesie nostre prebendarium, a nobis plenariam optinentes potestatem, descendimus visitandam. Qui quidem nostri nuncii, visitatores et inquisitores, in hoc negotio per nos commissum sibi legacionis et visitacionis effectum, diligenter per processus legitimos et formam debitam exsequentes, invenerunt vos, frater episcope, non solum bona episcopalia, per prediorum alienaciones et infeudaciones adeo dilapidasse, ac etiam distraxisse, quod ipsa ecclesia cathedralis et curia episcopalis in ipsis edificiis pro magna parte corrutis, de reliquo subitam minatur ruinam, verum etiam omnium quasi aliarum ecclesiarum redditus [et] proventus, ad rectorum earundem sustentacionem et edificiorum reparationem pertinentes, vestris inordinatis usibus in tantum applicasse, quod cultus divinus deperit, honestas pre expensarum penuria negligitur, clericalis et cleri pariter et populi caritas et devotio contabescit. Jnvenerunt vos insuper, tanquam canonum contemptorem, beneficia nulla canonice contulisse, sed personas diversas, videlicet alienigenas, vagabundos, ac etiam diversarum religionum apostatas, ad terminum limitatum annorum vel mensium instituisse in eisdem: certa vobis pensione vel pecunie quantitate de eorum quolibet reservata; ac etiam subditorum appellationibus, rite interjectis, injuriose, non deferre; vosque personaliter, pontificali dignitate et debita morum gravitate neglecta, aucupiis et clamosis venationibus, ac hujusmodi levitatibus, ut de aliis taceamus, tanta vos frequentia occupatis, quod ecclesiarum regimini et pastoralis cure sollicitudini, sic dissolute vivendo, nichil vel parum intenditis, subditos vestros, ydolatras, veneficos, hereticos, ac etiam alios criminosos male viventes, et clavium contemptores, in nullo penitus corrigendo; sed in vestris expensis et familia, excommunicacionis sententia manifeste ligatos detinentes. Cum igitur hec, et hiis similia, animarum saluti plurimum adversentur, scandalum generent manifestum, et divinam provocent offensam, si eis obviatum non fuerit remediis oportunis; jdcirco nos, Orchadensis ecclesie indempnitatibus, ex officii nostri debito providere cupientes, ne per vestram dilapidationem bonorum suorum jacturam et dampna sustineat ampliora, auctoritate metropolitica a bonorum administratione sententialiter vos suspendimus in hiis scriptis, quo ad alios vestros excessus correctione nobis debita reservata; fraternitatem insuper vestram caritative requirimus, et paternis affectibus exhortamur, in virtute sancte obedientie vobis firmiter demandantes, quatinus excessus vestros et processus improvidos, emendatione debita corrigatis. Lecta et lata est hec sententia, ipso domino episcopo presente, ac sepius prius ammonito, et tunc specialiter ad ipsam sententiam audiendam legittime citato. xvjo. Kal: Augusti, in consistorio curie nostre Bergis, anno domini millesimo. ccc.° vicesimo. Erkebiskop Eilif suspenderer Biskop Villiam af Orkno fra Bispeembedet og paalægger ham under Bans Straf inden 3 Maaneder at betale 53 Mark Sterling i Peterspenge, som han siden sin Tiltrædelse i c. 15 Aar havde tilbageholdt, samt inden samme Termin at godtgjöre den Orknõiske Kannik Engelbrekt Lyning, der i 1318 blev sendt til Orknōerne for at oppebære Peterspengene derfra, for hans Fængsling og Berövelsen af Gods og Præbende. Indtaget i Vidisse nedenfor No. 89 (Msscr. Barth. IV (E) S. 141-43 og Apogr. Arn. Magn.) (Jfr. Suhms Hist. af Danm. XII S. 34-35, Keyser, D. n. Kirkes Hist. II S. 211 og P. A. Munch, D. n. Folks Hist. VII S. 32. Se ogs. Dipl. Norv. VI No. 124 og VII No. 129). 87. 28 Juli 1320. Bergen. In nomine domini amen. Cum nos Elaws dei gracia Nidrosiensis ecclesie archiepiscopus, dudum sub anno domini millesimo .ccc.o decimo octavo, auctoritate sedis apostolice, nobis in hac parte specialiter commissa, ad inquirendum de denario beati Petri in episcopatu Orchadensi, ac etiam ad ipsum ibidem levandum, discretum virum, dominum Jngilbertum dictum Lyning, canonicum Orchadensem, vos, domine Villelme, Orchadensis episcope, nuncium nostrum memoratum, immo verius sacrosancte sedis antedicte, omni reverentia postposita, proprie professionis et juramenti penitus immemores, incarcerare presumpsistis, in ejusdem apostolice sedis dampnum et injuriam, ac hujus negotii confusionem et impedimentum manifestum; ipsumque Jngilbertum, juris ordine totaliter pretermisso, prebenda sua et bonis omnibus mobilibus et immobilibus, in Orchadia existentibus, spoliastis, et adhuc contra nostras ammoniciones et mandatum inobedienter bona eadem detinetis, taliter spoliata; vos insuper de denario memorato, a tempore, quo primo administrationem habuistis ecclesie Orchadensis, pro quolibet anno tres marcas sterelingorum cum dimidia et quinque denariis, vestris usibus applicastis, summam hujusmodi per annos circiter quindecim occultando, prout per testium depositiones et vestram confessionem in jure factam coram nobis est probatum. Nos ergo tantam apostolice sedis injuriam sub dissimulacionis connivencia sustinere non valentes, vos dominum Villelmum, episcopum Orchadensem, pro injuriis et contumeliis antedictis, ab officio pontificali suspendimus in hiis scriptis, ad solucionem et restitucionem quinquaginta trium marcarum sterelingorum de vestris propriis bonis solvendorum, quas de sepedicto beati Petri denario vobis usurpative retinuistis, nichilominus condempnantes. Ad cujus quidem pecunie solutionem et tradicionem nobis plenariam faciendam, terminum vobis trium mensium prefigimus, sub pena excommunicationis; quam ex nunc in vos ferimus, si mandatis nostris parere contempseritis in premissis. Infra quem terminum, sub pena prelibata bona omnia, quibus dominum Jngilbertum, domini nostri pape et nostrum nuncium, spoliastis, restitui precipimus per hec scripta, quem et nos ad prebendam et canoniam, quam in ecclesia Orchadensi rite optinuerat, tanquam spoliatum manifeste, sententialiter restituimus per presentes. Lecta et lata est hec sententia in consistorio curie nostre, Bergis, prefato domino episcopo sepe sepius prius, super premissis monito et vocato, tunc vero ad audiendam hanc sententiam specialiter citato. Anno domini millesimo. ccc.° vicesimo quinto. Kal: Augusti. Erkebiskop Eilif paalægger Biskop Villiam af Orknō under Forbud af Indgang i Kirken inden förstkommende St. Hansdag at lade Hr. Ragnvald Aslakssöns Frues Lig hæderlig före til Begravelse i Nidaros Domkirke, hvor hun baade i sin Velmagt og paa sit Yderste har valgt sit Gravsted, samt at betale, hvad han har oppebaaret, samt lide yderligere Straf for at have tilbageholdt Liget i sin egen Kirke, som derved er falden under Interdikt, hvorfor de, som deri holde Gudstjeneste, blot kunne löses af Kurien. Indtaget i Vidisse nedenfor No. 89 (Msscr. Barth. IV (E) S. 143-45 og Apogr. Arn. Magn.) - (Jfr. Suhms Hist. af Danm. XII S. 35, Keysers Kirkehist. II S. 211 og Munch, D. n. Folks Hist. VII S. 32. Se ogs. Dipl. Norv. II No. 137). 88. 29 Juli 1320. Bergen. Elaws dei gratia, archiepiscopus Nidrosiensis, venerabili in Christo fratri, domino Villelmo episcopo Orchadensi, salutem in domino. Quia cum bone memorie domina Raghnaldis, uxor discreti viri, domini Roghnnaldi Aslaci, dudum in presentia nostra, cum adhuc omnimoda gauderet corporis sospitate, ac predicto domino Roghnaldo presente et consentiente, sibi in ecclesia nostra Nidrosiensi solempniter locum elegit sepulture, sicut in literis super hoc confectis clarius continetur, et, sic[ut] intelleximus, illud idem in ultimis suis in Orchadia innovavit, non sufficimus admirari, qua temeritate presumitis funus predicte domine Raghnaldis, contra predicti domini Roghnaldi requisitionem, detinere; qui se paratum offerebat, illud ad ecclesiam nostram Nidrosiensem cum honore transportare; in nostrum et ecclesie nostre, cui fidelitatem tenemini ex prestito juramento, prejudicium non modicum, ac sepedicti Roghnwaldi dampnum evidens et gravamen; non advertentes, quod ecclesie et loca, in quibus contra decedentium voluntates corpora defunctorum detinentur, ipso jure, ecclesiastico supponuntur interdicto, et irregularitatem contrahunt, a qua nisi per sedem apostolicam absolvi nequeunt celebrantes in eisdem. Nos ergo, tantam presumpcionem sub dissimulacione preterire nullatenus intendentes, et cum justissimum sit, ut in quo quis dereliquerit, in eodem puniatur, vobis precipimus ac sub pena ingressus ecclesie, quam in vos exnunc ut extunc, si mandatis nostris non parueritis, sententialiter ferimus in hiis scriptis, auctoritate metropolitica firmiter demandamus, quatinus corpus sepedicte Roghnaldis, cum omnibus inde perceptis, ad ecclesiam Nidrosiensem in expensis vestris, cum honore debito, ante festum beati Johannis baptiste a dato presentium proximo subsequens, per personas honestas nobis deferatis, nichilominus penas ulteriores pro injuriis, dampnis et aliis inobedienciis, nobis et ecclesie nostre per vos irreverenter exhibitis et illatis, vobis infligendas, auctoritate presentium, reservantes. Datum Bergis, anno domini millesimo .ccc. vicesimo. quarto Kal: Augusti. wwwww Biskop Audfinn af Bergen og hans Kapitel bevidne, at de 5 August hörte Hr. Grimar Ormsson oplæse for Biskop Villiam af Orknō tre Domsbreve mod ham, udstedte af Erkebiskop Eilif af Nidaros. Efter Apogr. Arn. Magn. og Afskr. i Msscr. Barth, IV (E) S. 137--45. (Trykt i Thorkelins Fragments etc. p. 73-75. Jfr. Suhms Hist. af Danm. XII S. 33-35, Keysers Kirkehist. II S. 211 og P. A. Munch, D. n. Folks Hist. V¡I S. 33.) 89. 6 August 1320. Bergen. Transscriptum super sententiis domini archiepiscopi contra Orchadensem episcopum. Universis Christi fidelibus, presentes literas inspecturis, Audfinnus dei gracia episcopus Bergensis, nec non et capitulum et canonici ecclesie memorate, salutem in domino sempiternam. Noveritis, quod anno domini millesimo. ccc.° vicesimo, in octaua beati Olaui regis et martiris, in consistorio curie Bergensis, presentes fuimus, audivimus ac diligenter ascultavimus, cum dominus Grimarus Ormeri legit coram domino Villelmo dei gracia episcopo Orkadensi, tres literas venerabilis in Christo patris ac domini nostri, domini Elaui permissione divina Nidrosiensis archiepiscopi, sigillo suo consignatas; quarum tenor de verbo ad verbum talis extat: [Her fölger Brev No. 86 ovenfor.] Secunda litera tenoris sequentis. [Her fölger Brev No. 87 ovenfor.] Tercia litera tenoris et continencie infrascripte. [Her fölger Brev No. 88 ovenfor.] Ad evidentiam majorem collacionis facte ad ipsa originalia cum presenti transcripto, sigilla nostra episcopi et capituli predictorum presentibus sunt appensa. Datum viii. Jdus Augusti, loco et tempore supradictis. Erkebiskop Eilif af Nidaros bekjendtgjör, at han har overdraget de Bergenske geistlige Thorkel (Haanefssön) og Herbrand Thveitathings og Raudarthings (Randarthings?) Kirker i Orknōernes Bispedõmme, da deres Besættelse ved Biskop (Villiams) Forsömmelse ifölge en Concilstatut nu er ham bjemfalden. Efter Apogr. Arn. Magn. og Afskr. i Msscr. Barth. IV (E) S. 145–46. (Trykt i Thorkelins Fragments of English and Irish history etc. p. 76-77 og Saml. t. d. n. Folks Spr. og Hist. VI S. 502). 90. 1 Septbr. 1321. Nidaros. a. Universis Christi fidelibus presentes literas visuris vel audituris, Elawus miseratione divina, Nidrosiensis ecclesie archiepiscopus, salutem in domino Jesu Christo, Noveritis nos discreto viro Thorkillo, Bergensis ecclesie clerico, ecclesiam que dicitur Þuæitaþing, Orchadensis dyocesis, ad nostram donationem, ex statuto concilii gene |