die viandt eerst beginnen tho schieten, bindt hijr wel 5 offte 6 doot gebleuen ende gewondet.

Den 18 des auondts worde onse volck angesecht dat onse heeren morgen wolden, so iemandts daertegen dede, bij lijffs

straffe.

Den 19 in die morgentijt niet geschoten, ende omtrent 9 viren onse heren uitgereiset nae het leger, naemlijck borgem. JOHAN VAN BALLEN, VLGER, die raetsheer, FRERICK MEISTEN borgem., borgemester ALBERT ELTZS, POPKO EVERHARDI, Secretarius, hopman HINDERIK HOUINCK, die boumester JOHAN MALER, die Commandeur van Warffum, Grootfelt als hopman, die Luitenant van Grave Frederick; nae die middach sijn hijr ingekomen enige heeren van die generaele staeten op 2 wagen, ende sijn geloiseert in die Luitenant Gouda huis. Des auondts sijn onse heeren alhijr bi haer te gaste gewest, ende is een groot bancket geholden. Ende worde alle den dach doer nu ende dan met groff geschut geschoten ende oock met vlinten.

Den 20 in die auondt bin die soldaeten van Schutendiep uitge uallen nae die loepgraeuen met edtlijcke schutenschuvers; Edtlijke daer doot geslagen ende etlijck geweer gekregen. Den 21 quaemen edtlijcke uan onse heeren wederomme ende brachten an dese heren die tijdinge, hoe dat sij in accoert stonden, en van Selwaert, so ruiteren als knechten, quaemen tot an Ebbingepoorte, ende brachten herinck mede, ende onse borger gauen haer kluijn offte dukbier ten besten, edtlijcke betaeldent.

Den 22 bindt hoeuelingen van alle gilden bi onse heren gewest ende die heren hebben haer uoer geholden hoe alle die saecken van accoert stonden, Daerop sie egentlijck besloten hebben alles te stellen an die heren, wat sie doen, daer sijn sie mede to vreden.

Den 22 naemiddach sijn die heren weder nae het grote leger gereist, om een ende te maecken uan dat accoert. Den 23 sijn hijr voele van die Generaele Staeten hopluiden binnen die stat gekomen, oock vele beuelhebbers van sijn Excellentie.

Den 24 sijn alle die soldaeten van het Conincksvolck uit die stat getogen, met omtrent 100 waegens. Die soldaeten omtrent starck sijnde 300 man, ende hadden met den

eersten omtrent 700 mannen gewest, ende die soldaeten die daer uit togen kregen elck leninge offte 2, den die ouericheit kreech geen gelt, behaluen LOUCKEMA. Den 24 omtrent den middach, omtrent 3 viren hebben wi wederomme het klockenspil gehoret, ende dat eerste dat hie spoelde was Wilhelmus van Nassau.

Den 24 voort daer nae quam sijn Excelentie met sijn Genaden Graeff Wilhelm hijr binnen der stat, ende reet eerst ronts om het bolwerck, daer nae hebben sie gereden op het brede marckt, daer hebben onse heeren haer entfangen, ende die beide heeren als bouen geschreuen sijn van haer peerden gestegen ende met onse heeren gegaen nae die kercke, dan op het kerckhoff komende hebben onse heeren alle haer die handt gedaen. Het solde in die kercke geschien hebben, Dan omdat die kercke noch vol beelden was, so is het op het kerckhoff geschien; daernae sijn sie gereden op het Vismarck ende onse heeren alle hebben haer beide weder met groote reuerentie die hand gedaen, ende daerna sijn sie weder nae het leger gereist.

Den 25 sijn sie weder beiden binnen die stat gekomen, sijn Excelentie in het heren hoff, ende sijn genaeden in pastoers weme geloiseertt.

FINIS.

Anno 1594, vp dach ende tijt als boeuen.

Aan het slot van dit Journaal zij hier nog medegedeeld de :

Publicatie, bij welke de burgerij van Groningen wordt ontslagen van den eed aan den Koning van Spanje, met opgave van den eed aan de generale Staten en den Stadhouder graaf Willem Lodewijk van Nassau.

COPIA 1).

Alzoo deur schickinge van Godt Almechtich die Stadt Groeninghen wederomme gereunyert is met die geunyerde Nederlansche Prouincien ende dat daer deur die solue Stadt ende Ommelanden ende naest gheleeghen Quarteren verloest syn van die Langedurige bloedige oerloeghe ende bedroeffenisse der onderdaenen daer vuyt geuolget, ende dat uerhanden is, dat die borgers en Ingeseten der stadt Groeninghen ende Ommelanden daer doer wederomme sullen koemen In die voergaende Ruste, weluaeren en voerspoet, soo ontslaet men hier mede die Borgerye van den Eedt, daer mede sy den Coeninck van Spannien verplicht syn gewest, ende sal een Ider den Eedt doen, als hier nae volget.

Wij beloeuen ende sweeren, die generale staeten dieser vereijnichde Neederlansche Prouincien, die bij die waere Reformeerde Religie sullen blyuen Genaeden Graeff Willem Ludewich von Nassou etc. als Stadthouder der Stadt Groeningen ende Ommelanden gehou ende getrou te syen, ende tot veerdiel der soluer die stadt Groeningen tegens den Coeninck van Spannien, Spaengiarden, Malcontenten ende aenderen heuren partij houdende, te helpen bescharmen, die Magistraeten dieser Stadt te respecteren ende te gehoersaemen ende alles te doen dat guede ende getrouwe borgeren ende Ingeseten toe staet ende betaempt. Soe helpe ons Godt Almechtich.

Dyt vss. alsus met der klocken afgepubliceert in mede bij wesent van zijne Genaede, die heren Staten ende eenen Erb: Raedt, den 3e Augusti 1594.

1) Afkomstig uit de verzameling van den heer KEISER, thans op het archief te Groningen.

EWE EWSUM

ONTVLUGT EN GEHUWD MET

HENDRIK VAN CAMPHUIJSEN.

Eirbaere bisunder guede vrunde vns is onder anderen vurkomen vnd tkennen gegeuen als woe dat een guyt Jonck. hoiffman, Henrick van Camphuysen gnant, v suster in ener eliger huysfrouwen getruwet vnd myt sych alhyr in den lande van Cleue by synen vrunden gefuyrt vnd genomen sold hebn, tselue v lieffden sus wat van oir vnd om, als wy verstaen, t'onwyllen nemen, syn wy der wegen van synen frunden vnd cick mede van om gebeden, voir om aen v to schrieuen, gy vwer suster vnd om dat vertien vnd vergeuen willen, vnd by oir vnd om na gelegenheit doen vnd wederfaren laiten soe sych van goitz Eren vnd Rechtz wegen geboeren will etc. Sus guede vrunde is inder wairheit die misdaet soe groit niet to achten, vnd is my dergelick handell aen den mynen waell eir geuallen vnnd geboirt, dat wy allet om goitzwill vorgeuen vnd vergeten hebn, vnd na dem dan dese guede Jonffrouwe v suster myt den guten Camphuysen als my verstaen to vreden sy, vnd eirlicken vnd doigentlick van synen vrunden gehailden wurdt vnd die een des anderen, angesien Henrick vurss. van vaider vnd moider een vroem guyt hoiffman is, vnd die syn altit gewest hebn, went is om dan die meste swairheit vnd onwill soe die diengen sus wiet verloepen syn vnd blieuen moiten, dair voirder vyt verriesen mochten, to allen zyden soe om syn vrunde vnd maege ongern verlaiten solden to verhuyden, weir waell vnse fruntlick bede vnd begeren, die vleiselicke vnd bloidelicke bewanten, vwer suster, so dit doch geschiet moet, blieuen te willen aensien vnd oiren om desen eirgangen handell ons ther Eren vnd waelgeuallen to willen vergeuen vnd nu by Bidragen, I.

9

V suster

oeren vaiderlicken versterffte, van oir vnd om guytwillich eirschynen vnd vienden laiten, so sych doich niet anders van goitz Eren, Reden vnd Rechtz wegen geboeren will. Twyuelen niet die frunde sulx altit gern aen v, myt lieff vnd guede wederomb verschulden vnd verdienen willen vnd sullen wes Henrick vnd syn vrunde vurss. deser vnser beden hyr in genieten sullen moigen. Begern wy by brenger van desen een wederbeschreuen Antwoirt van v lieffden, die got vnse heer bewaeren moit. Ges. onder vnsen Secreet op manendach nest dem Sonnendach Judica Anno domini etc. XVc vnd een.

Ffrederick van Egmont Greue to Bueren vnd to Leirdum heren to Ysselstein vnd to Cranendonck. Ffrederick.

Dem Eirbaeren vnd fromen Heren Abeken Ritter, Releff vnnd Wybbolt van Eusum gebroederen vnsen bisonderen gueden vrunden 1).

Ook Johan hertog van Cleve, graaf van den Marcke en van Katzenellenbogen, schreef St. Laurensavond van hetzelfde jaar eenen dergelijken brief aan de drie broeders van Ewsum. Uit dezen evenals uit den vorigen, in het archief aanwezigen, brief blijkt, dat de ouders van Ewe Ewsum, de echtgenoot van Hendrik van Camphuysen, overleden waren, en dat de broeders haar wilden onthouden, hetgeen haar van oeren vaderlichen erue end versterff geboert to koemen." De hertog van oordeel dat zulks niet en steet vp reden," vermaant de broeders uit te keeren, hetgeen de zuster toekomt, en dat zij, indien zij daartegen billijke redenen mogten hebben, tijd en plaats mogten opgeven om daarover bijeen te komen. Bij deze bijeenkomst zoude de hertog een of twee zijner vrienden voegen, om alsdan to beijden syden reden end wederreden guetlicken to verhoeren end to versien." Het schijnt, dat later het geschil bij compromis is beslist. Blijkens de warfssententie van 1511, die luce euangelista, (Verh. Pro exc. jure patrio, 7de dl. bl. 126) was Roelef van Ewsum, ten gevolge van het compromis,

1) Archief, 1501 no. 27.