norum omnium vota in priorem (1) inclinant, nec immerito, caeteris enim longe praestat. Sed timent vehementer, ne virtus post favorem sit, postquam etiam pecunia et muneribus oppugnatur. Usque adeo his quoque temporibus nostris pessimis non desunt, qui malis artibus antecapere honores malunt quam expectare ut merentibus ultro deferantur. Quorum studiis ni tu ac tui similes obsistant, vides quid periculi immineat. Et certe postremi abbatis improbitas facere nos debet cautiores, qui si successorem sibi similem nactus fuerit, nulla spes superest, ut collapsa restaurentur.

Addam et de privatis nostris rebus aliquid. Quos Coloniae rerum procuratores habes, non multum sane, ni fallor, tuis rationibus inferunt; sed tamen si quid superest mihi recusant solvere, nisi tu illis iterum mandes : atqui putabam jam semel mandatum fuisse, idque sufficere. Scribe itaque, ut pareant. Jam enim in aere meo es, neque sic abundo, ut hi quibus aureus ille Tagus fuit. Valent interim quibus tuo nomine victum suppedito, et quidem liberalissime; nec tamen queri desinunt. Et sane carissima hic sunt omnia, ex quo amplissimae illae urbes Bruxella, Mechlinia, Antverpia nuper deditae nostro commeatu alendae sunt. Taceo execrabilem militum licentiam, qua cuncta passim destruuntur. Itaque miseram adhuc vitam ducimus, verum speramus meliora. At si spes nos fallat, a fame et, quae famem sequitur, pestilentia metuendum est. Taceo seditionem, a qua hic populus non solet abhorrere. Denique rumor est te ad nos redire, miranturque homines me id ignorare. Tu vide quomodo me defendam, hoc est scribe aliquid, quo testari possim te vivere et valere. Ut autem valeas quam diutissime, Deum oro. Leodii XVIII octobris (2) anno MDLXXXV.

(1) Ce prieur était Arnould Van der Heyden, qui devint abbé en 1585, après que les fonctions abbatiales étaient restées vacantes pendant deux années, à cause des troubles.

(2) Torrentius ignorait encore la mort de Fonck, décédé le 10 de ce mois.

II.

Requête adressée par les députés des États de Brabant, le 16 novembre 1566, à la duchesse de Parme, pour engager le roi à faire convoquer les états généraux, et mettre ainsi fin aux troubles du pays.

(Communiqué par M. DE RAM, membre de la Commission.)

AEN DE HERtoghinne.

Genaedige Vrouwe. Die gedeputeerde van den drye Staten s' lands van Brabant hebbende tot noch toe van daege tot daege verwacht dat by uwer hoochheyt eenich goed middele zoude worden gevonden of geproponeerd om in 't generael te moghen voerzien op de tegenwoirdige troublen binnen desen lande ter oirsake van der dissentie van der religie opgestaen, ende bevindende dat nyettegenstaende den menichvuldighen debvoiren ende resistentien die in t' particulier daer teghens moeghen syn gebruyckt, nochtans terwylen die resolutie op t' generael remedie van Zynder Maj. is verwacht, dat kwaet tot arghere is geprocedeerd, en hebben nyet cunnen laeten uwer hoocheyt te vertoonenen dat so verre men t'selve noch langere ende besundere tot onschen tyden zoedden willen gedooghen, zonder in diligentie daer tegens ten minste by provisie met eenighe remedie in 't generael te doen voerzien,

het quat sal moeghen verloepen tot zoe groete swaere en verschroemelyke inconvenienten, dat 't selve nyet en sal kunnen geredresseert wordden zonder de goeden metten quaden ende 't geheel land te ruyneeren ende te bederfven, nyet alleenlyk deur vreese dat tusschen middelen tyde deur een ongestraftde liberteyt ende impuniteyt vele steden ende plaetsen souden moeghen worden overloopen, maer oyck de ghenen die met alle hen macht tot noch toe t' selve hebben wederstaen den oncost daer toe gerequireert nyet en zullen cunnen vervullen ende continueren, maer daer by ende oeck 't geheele landt deur het stillestaen van der navigatie, hanttheringe, coopmanscappe, alderleide handtwerck ende neringhe zullen moeten vergaen, zoe verre daer inne nyet rasselyck en wordde voerzien, en want daer toe ende om die oude kerstelyke religie ende oyck die hoocheyt ende aucthoriteyt van Zyne Maj. te conserveren, ende op alle trouwe ter minste questie van den lande te versien ende die navigatie, coopmanscappe ende neringhe wederomme in heuren treyn te bringhen, er gheen beter noch bequame middele en is dan den goeden wille en de intentie van Zyne Maj. den generaelen Staten van den lande te proponeren ende mit advyse ende behulp van dien een selven ooyt richtene daer toe die voerscr. supplianten wel verhopen dat die selve Staten hen met alder devotie, onderdanichheit ende reverencie zullen vueghen, zoe goede ende getrouwe onderzaten onder hunner natuerlycken geboren prince sculdich syn te doene, ende tot conservatie van de goede kerstelycke religie, maintheneringhe van der hoochheyt ende aucthoriteyt van Zyne Maj. ende conservatie van de lande alder oirboyrlyeste ende alderdienstelycste sal wesen.

Soo bidden die voorscr. gedeputeerden oytmoedlyck dat uwer Hoocheyt gelieven wille te verstaene totte voerscr. convocatie van den generalen Staten in gewoonelycker forme ende getalle, als gesciet is ten tyde van der cessie ende opdracht van dese Nederlande tot behoef van Zyne Maj. gedaen ende zoe

verre 't selve voer dese vertich oft te uytstel zoude requirere, den Staten van Brabant staetgewyse in goede competenten getaele terstondt te doen vergaederen, om 't samen te moeghen te communiceren ende te aviseren oft sy eenighe bequame middelen consten gevinden doerdeure die voirscr. troublen ende ongeregeldheyden zouden moeghen cesseren ende alle voirdesen apparenten aenstaende inconvenienten verhuedt emmers tot dat Zyne Maj. hier te lande zal gecomen wesen: 't welck doende, etc.

Ende in teeken en confirmatie van dat die voirscr. gedeputeerde tot andere en gheen eynden en tendienen dan tot conservatie ende onderhoudt van der oude catholycke ende kerstelycke religie ende auctoriteyt van Zyner Maj. ende tot afkeeringhe ende cesseringhe van der exercitie van alle andere nyeuwe religien midsgaders van alle andere troublen, soe hebben die selve gedeputeerden dese tegenwoordige request onderteekent ор heden den xvi" daeh der maend van novem

ber. Anno 1566.

CHARLES VANDER LINDEN, abt van PERC; JACOB
VELTACKER, gecosen abt tot Tongerloo;
FERRY DE GRIMBerghes; Anthoine de Beissele;
GRIECKENAT; ROLANDUS DE RYCKE; ANTHONIS
VAN OS; BOISCHOT; H. DECVALLES; J. GILLIS;
M. VAN EYNHOUTS; P. LOEKEMANS; CORNE-
LIUS WEELDMANS.

(D'après l'original, reposant aux archives de l'abbaye
de Parc lez-Louvain.)

TOME me, 3me SÉRIE.

20

III.

Venerabilis Gerardi Magni de Daventria epistolae vin, ex duobus codicibus MSS. bibliothecae publicae Argentoracensis.

(Communiqué par M. DE RAM, membre de la Commission.)

Monitum editoris.

Gerardi Magni epistolae xiv, quas nuper ex codice regio Hagano publici juris fecit JOANNES GERHARDUS RICHARDUS ACQUOY, Amstelodamensis, in memoriam mihi tandem revocarunt alias ejusdem Gerardi epistolas a me in duobus codicibus olim inspectas, quum anno MDCCCXXIX Argentorati publicam bibliothecam perlustrarem una cum viro doctissimo mihique amicissimo ANDREA RAESS, designato tunc seminarii Argentoratensis praeside, nunc ejusdem dioeceseos episcopo dignissimo.

Reverendissimi ac illustrissimi illius amici opera eo tunc tempore impetraveram a viro Cl. Jung, bibliothecae praefecto, ut describerentur epistolae illae, quarum quidem exemplar jam ab annis nimium multis in nostris scriniis latitant una cum aliis Gerardi Magni opusculis olim a me collectis.

Primus codex Argentoratensis, pagg. 132 (MS. num. 660.