Imágenes de páginas
PDF
EPUB

116.

† Adrian IV. schreibt an die Erzbischöfe Hillin von Trier, Arnold von Mainz und Friedrich von Köln und deren Suffragane über sein Zerwürfniss mit dem römischen Kaiser Friedrich I. Lateran 1158 März 19.

"Quoniam absque quiete."

Dat. Lateranis (!) XIIII kalendas aprilis (anno ab incarnatione domini MCLVIII).

Fälschung. Jaffé-Löwenfeld, 10393. (CCCCXIV)

117.

Adrian IV. nimmt Kl. Fischbeck in seinen Schutz und gewährt ihm gewisse Vorrechte. Lateran 1158 Mai 11.

Adrianus episcopus servus servorum dei dilecte filie Demodi Visbikensi abbatisse et aliis cum ea canonicam vitam professis in perpetuum. Pie postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, quatinus et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Ea propter, dilecta in Christo filia, devotionem, quam erga sedem apostolicam geris, diligencius attendentes, monasterium, in quo divino mancipate estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio communimus. Statuentes, ut quascunque possessiones, quecunque bona idem monasterium in presentiarum juste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largicione regum vel principum, oblacione fidelium seu aliis justis modis deo propicio poterit adipisci, firma vobis et hiis, que post vos susceserint (!), et illibata permaneant. Cui etiam indifferentem sepulturam nobilium utriusque sexus et usui vestro et earum, que canonice vobis successerint, auctoritate nostra concedimus. Sanctimus (!) quoque, ut ipsum monasterium nulli omnino persone in beneficium quibuslibet occasionibus aliquando concedatur, set semper sub protectione Romanorum pontificum atque inperatorum vel regum defensione permaneat. Preterea constituimus, ut infra ambitum edificiorum vel sepium memorati monasterii nemo clericorum vel laicorum jure proprietatis vel beneficii mansionem aliquam ullo tempore habeat, set totus loci ipsius ambitus abbatisse, sororum et aliarum personarum religiosarum usibus et habitacionibus pateat. Prohibemus autem, ut in eodem monasterio nulli episcoporum preter Romanum pontificem liceat quamlibet jurisdictionem habere, ita ut, nisi ab abbatissa ipsius monasterii fuerit invitatus, nec missarum solepnia (!) a) ibidem celebrare presumat. Ut igitur hec omnia, que supradiximus, plenum inposterum robur obtineant, tam vobis quam his, que post vos succeserint, favoris nostri auctoritate firmamus. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere aut aliquibus vexationibus fatigare, set omnia integra conserventur harum, pro quarum gubernacione et sustentacione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolice auctoritate et diocesani episcopi canonica justitia. Siqua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitucionis paginam sciens contra eam venire temptaverit, secundo terciove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisve sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore et sanguine dei et domini redemptoris nostri Jhesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax domini nostri Jhesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum judicem premia eterne pacis inveniant. Amen. Amen. (!) Ego Adrianus catholice ecclesie episcopus ss.

Ego Hupaldus presbiter cardinalis sancte Praxedis †.

Ego Adelbertus presbiter cardinalis sancti Adriani †.

Data Laterani per manum rolandi cancellarii V idus maii, indictione VI, anno pontificatus Adriani IIIo.

a) nach p ein Strich radirt.

Gleichzeitige Ausfertigung im Stiftsarchiv Fischbeck. Länge 0,42, Breite 0,305. Bulle fehlt.
Reste dickfädiger, rothbrauner Seidenschnüre erhalten durch 2 Löcher. Die Urk. weist neben
der éigenthümlich feinen, nach links sich neigenden, jeder Ligatur entbehrenden Schrift einige
Sonderbarkeiten auf, die sie sehr verdächtig machen. Zunächst hat sie nur 2 Amen; dann
stehen die Kreuze bei den Kardinälen hinter, statt vor dem Namen, ein Fall, der sonst wohl
nie vorkommt; vor den Namen stehen auffällig dicke Punkte. In dem ADRIANUS der Rota
steht zwischen A und D ein Strich. Die rechte Seite ist sehr unregelmässig vom Rand aus
beschrieben. Der Datar Roland, der sich sonst immer als s. R. e. presb. card. et canc. be-
zeichnet, erscheint hier als rolandus cancellarius; das r des Namens ist klein geschrieben.
Dazu kommt die Schwierigkeit im Datum. Indiction VI und annus III passen nicht zu ein-
ander, ganz abgesehen von der auffälligen Ausdrucksweise. Das Monogramm ist bei v. Pflugk-
Harttung, Specimina nicht vertreten. — Andererseits macht Text und äussere Gestaltung einen
kanzleimässigen Eindruck. Perg. italienisch. 1 Zeile verlängerte Schrift. Die Unterschriften
sind einander sehr ähnlich, jedenfalls mit derselben Dinte geschrieben. Auch die Umschrift
ist den Unterschriften sehr ähnlich, das Kreuz der Rota wohl besonders eingetragen.
Nach dem nicht ganz korrekten Druck bei Würdtwein, Subs. dipl. VI. 334 verz. Jaffé-Löwenfeld,
10407 (7043).

118.

Adrian IV. bestätigt in wörtlicher Uebereinstimmung mit der Urkunde des Papstes Calixt II. (s. oben Nr. 36) die Rechte und Besitzungen, darunter die westfälischen, des Klosters Rastede. 1159 Februar 17.

Datum XIII kalendas marcii, indictione III, incarnationis dominice 1158, pontificatus vero Adriani pape quarti anno III.

Von den westf. Besitzungen ist Swirlichin ausgefallen, und Holthof aufgenommen. Reg. Lappen-
berg, Hamb. Urkb. I, 216 S. 200; Ehrentraut, Fries. Archiv 1854, 265. Wilmans Ztschr..
XXV, 257 f. 388. Hist. mon. Rasted. M. G. SS. XXV, 504 (c. 17 zu 1159).
Jaffé-Löwenfeld, 10545 mit Bemerkung über die korrupte Datirung.

119.

Adrian IV. bestätigt die namentlich bezeichneten Gerechtsame und Besitzungen des Kl. Rees.. Anagni 1159 Juli 30.

„Pie postulatio voluntatis."

Decimas porcorum - in Ressa, Embreko et Stralo- quicquid juris habetis in Wetzeuelda, Hullethe, Borthusin, Ossinbeka, Bugebamnio, Werte et in Ressa - in Wileka, Darnouwe et Winetre. Quicquid etiam habetis ex rationabili donatione Bennonis, quondam Osnaburgensis episcopi, et Enelini Coloniensis

ministerialis

decimas etiam novalium in termino Dagernouensi et cervisiale frumentum cum uno manso, sicut a Frit(erico) quondam Coloniensi archiepiscopo

[ocr errors]

sunt

concessa.

Der bei Lacomblet I, 397 fehlende Schluss lautet: Decerminus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatam ccclesiam temere perturbare aut ejus possessiones aufere, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolice sedis auctoritate et diocesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui careat dignitate reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jhesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax domini nostri Jhesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum judicem premia eterne pacis inveniant. Amen. Amen. Amen. (Folgen die Unterschriften mit Rota und Monogramm.)

Dat. Anagnie per manum Rolandi sancte Romane ecclesie presbyteri cardinalis et cancellarii III kalendas augusti incarnationis dominice anno M°CoLoVIIII, indictione VII, pontificatus vero domini Adriani pape IIII anno quinto.

=

Or. im Kgl. St.-A. Düsseldorf. Länge 0,683, Breite 0,572. Bulle an grünrothen Seidenfäden
durch 2 Löcher, Diekamp, Taf. Nr. 16. Unterschrift des Papstes hat grosse Ähnlichkeit
mit der des Kontextes. E† der Rota. Umschrift fehlt. Kreuz der Kard.-Bisch. für sich.
Das des Kard.-Diak. Oddo ad vel. aur. wurde zunächst besonders für sich gemacht, aber zu
tief, infolge des verlängerte der Schreiber des Namens den Längsbalken und machte einen
neuen Querstrich. Im Kreuz des Odo der Querbalken radirt. Vor Bern. Port. 2 Zeilen,
vor Ildebrand 3, vor Joh. presb. card. 1, vor Petr. diac. 3 Zeilen frei. Erste Zeile verl.
Schrift.
Jaffé-Löwenfeld, 10579 (7124). Im Druck bei Lacomblet, Urkb. I, 397 zu korrigiren u. zu er-
gänzen: Z. 9. Von Preterea bis et auf Rasur. - Z. 13. Ursprünglich stand im Or. Em-
broko. Z. 16. Bugebamnio statt Bugehamnio. Bei den Unterschriften der Kard.-Bisch.
Portuensis und Albanensis fehlt ecclesie. Kard.-Pr. Hubald s. crucis in Jerusalem st.
Hier. Ego Oddo diaconus cardinalis "ad velum aureum" sancti Georgii ss.

[ocr errors]

120.

Gegenpapst Victor IV. bestätigt dem Kl. Deutz seine Besitzungen, darunter die meisten der in Nr. 60 genannten Westfälischen.

[blocks in formation]

Dat. Cremonę per manum Gerardi sanctę Romanę ecclesię subdiaconi et dictatoris (notarii die zweite Ausfertigung) V idus maii, indictione VIIII, incarnationis dominice anno MCLXI, pontificatus vero dompni Victoris pape IIII anno secundo.

Jaffé-Löwenfeld, 14446 (9386) u. 14447. Neuerdings wieder abgedruckt in v. Pflugk-Harttung, Acta pontificum I, 322 u. 323 nach den Vorlagen im Kgl. St.-A. Düsseldorf. Die zweite als Orig.-Nachbildung bezeichnet. Vgl. oben Nr. 60.

121.

Gegenpapst Victor IV. fordert den Abt Balduin von Liesborn und den Propst Günther von Lippoldsberg auf, die bei ihm angebrachte Klage des Priesters Egrich über eine Menge Gewaltthätigkeiten, die demselben von einem Kleriker Lambert und mehreren nur mit den Anfangsbuchstaben benannten Laien zugefügt waren, genau zu untersuchen und innerhalb 40 Tagen demselben gerecht zu werden. Lodi 1161 Juli 26.

„Lator (st. lector wie der Druck bei Stumpf, Acta Mag. 73 irrig hat) presentium.“

Dat. Laude VI kalendas julii.

Jaffé-Löwenfeld, 14452.

122.

Gegenpapst Victor IV. übergiebt Abt Konrad von Corvei das Kl. Werbe, wofür er jährlich zwei Goldgulden an den apostolischen Stuhl zahlen muss.

[blocks in formation]

Die Stelle im Kopiar des Kl. Corvei, 134 S. 200 s. XV. lautet: Super Werbe. Item Victoris papa: Victor episcopus servus servorum dei dilecto filio Conrado abbati Corbeiensi sub eisdem verbis ut Adriani. (Vgl. oben Nr. 113.) Concluditur sic: dat. Cremone II kal. julii.

Jaffé-Löwenfeld, 14465. Wilmans, Additamenta Nr. 50. Vgl. Nr. 113.

123.

Gegenpapst Victor IV. verleiht dem Abte Konrad von Corvei unter grösstentheils wörtlicher Bestätigung des Privilegs Adrian IV. (vgl. Nr. 104), auch noch den Gebrauch von Mitra und Ring, bestätigt den Besitz des Kl. Corvei, darunter die Zehnten im Bisthum Osnabrück und belegt die Äbte von Corvei, welche die von Conrad erbaute Wildburg als Lehen vergeben würden, mit der Exkommunikation. (1162.)

Victor episcopus servus servorum dei dilectis filiis Conrado Corbeiensi abbati ejusque fratribus tam presentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum. Et justitie ratio exigit et apostolice sedis benignitas ac mansuetudo deposcit, ut personis et locis beato Petro specialius adherentibus eta) in sancte") Romane ecclesie fidelitate atque obedientia permanentibus tuitionis nostre manum abundantius et propensiusc) extendamus atque eis sua jura et collatas dignitates benignitate debita conservemus. Ea propter, dilecte in Christo fili, Conrade Corbeiensis abbas, devotionem, quam erga sedem apostolicam geris, diligentius attendentes dignitatem predecessoribus tuis per nostrorum predecessorum Romanorum pontificum privilegia traditam nos quoque prestante dominod) inconvulsam volumus conservari. Quocirca presentis decreti auctoritate concedimus, te in precipuis solennitalibus sandaliis et dalmatica uti, juxta altare sedere, populum infra commissum tibi monasterium vel cellas, que attinent ad anime e) salutem, docere, sicut predecessoribus tuis a nostris predecessoribus Romanis pontificibus est concessum. Preterea usum mitre et annuli in eisdem solennitatibus tibi tuisque successoribus apostolica benignitate concedimus. Ipsum preterea Corbeiense monasterium, cui deo auctore preesse dignosceris f) sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis g) scripti privilegio communimus. Statuentes, ut, quascunque possessiones, quecunque bona idem monasterium in presentiarum juste et canonice possidet, aut in

futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis deo propitio poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis: Decimas in Osnabrugensi episcopatu,h) decimam de curia Luthardessen, decimam de curia Beuerungen, decimam de curia Dasburg, decimam de curia Mulenhusen, decimam de curia Butelestorp, decimam de curia Munden, decimam de curia Bodrike, decimam de curia Munichusen, decimam de curia Beldringhusen, decimam de curia Wuluelageseni), decimam de curia Homburstelde, decimam de curia Nienstede, decimam de curia Volcmarsen, decimam de curia Lutmarschen, decimam de curia Luitherschen, decimam de curia Erckelen, decimam de curia Brumelincktorp, decimam de curia Leziaci, decimam de curia Castinaci, decimam de Hottope, decimam de Nuietlonk), decimam de Keflikel), decimam de Nen, decimam de curia Croppenstede, decimam de Hemmentorp, decimam de curia Holthusen, decimam de curia Groninge, in Frisia quandam possessionem, que vocatur Merten, et in eodem loco ecclesiam de Linguardt. Concedimus etiam, ut omnia, quecunque) fratribus Corbeiensibus in tui memoriam vel jam constituisti, vel imposterum es constituturus, vel alii ante te constituerunt, vel post te constituturi sunt, nullus immutare vel auferren) presumat sine communi fratrum consensu. Statuimus etiam, ut quicunque abbas castrum Willborg, quod tu ad defensionem Corbeiensis ecclesie munivisse videris, in beneficium alicui concesserit, anathematis vinculo, donec resipuerit, teneatur. Sancimus quoque, ut ipsum monasterium nulli omnino persone in beneficium, quibuslibet occasionibus aliquando concedatur, sed semper sub protectione Romanorum pontificum atque imperatorum vel regum defensione permaneat, adjicientes, ut monasterium de Eresbergh, monasterium in Grunige et monasterium in Kemnada nunquam ab eodem Corbeiensi alienentur monasterio, sed per ipsius loci abbatem sicut usque modo semper regantur et salubriter sub monastice discipline regula ordinentur, nec alicui facultas sit, quicquam de bonis eorundem trium monasteriorum ad usus et prebendam deo inibi famulantium o) commutare, in beneficium concedere, vel alienare sine consensu1) fratrum in ijsdem cenobiis manentium favore Corbeiensis capituli. Volumus etiam, ut prepositura clericorum ecclesie sancti Pauli, que vocatur Noua Ecclesia sub ejusdem abbatis Corbeiensis ordinatione sicut hactenus semper consistat, nec abbati vel preposito liceat canonicorum prebendas absque clericorum conniventia in beneficium conferre, seu commutare atque distrahere. Preterea constituimus, ut infra ambitum muri memorati Corbeiensis monasterii nemo clericorum vel laicorum jure proprietatis vel beneficii mansionem aliquam ullo tempore habeat, sed totus ipsius loci ambitus abbatis, monachorum et aliarum religiosarum personarum usibus et habitationibus pateat. Prohibemus autem, ut in eodem monasterio nulli episcoporum preter Romanum pontificem liceat quamlibet jurisdictionem habere, ita ut nisi ab abbate ipsius monasterii fuerit invitatus nec missarum solennia ibidem celebrare presumat. Ut igitur hec omnia, que supra diximus, plenum imposterum robur obtineant, sicut in authenticis predecessorum nostrorum privilegiis continentur, tam tibi quam tuis successoribus ea favoris nostri auctoritate firmamus. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia q) integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt,usibus omnino profutura, salva in omnibus apostolice sedis auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove conmmoneatur (!), si non (!) satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore et sanguine r) dei redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco juxta (!) servantibus sit pax domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum judicem premia eterne pacis inveniant. Amen.s)

a) et fehlt C. b) sacre B.

-

c) et prop. fehlt C. d) deo B. e) hier fehlt tue, was die Bulle Adrians hat. f) dinosceris in Bulle A.'s. g) presenti B. h) hierhin gehört die Stelle, nicht an den Schluss der Güteraufzählung wie Additamenta S. 47 l. Z. hat; darum fällt auch Z. 17 das videlicet weg. i) das esen in B st. e korrigirt von einer gleichzeitigen Hand, die auch sonst zahlreiche Korrekturen in der nicht korrekten Abschrift angebracht. k) In B. korr. aus Nuetlon. 1) in B. korr. aus Keslich. m) queque C. n) aut eferre C. o) pertinentibus fehlt. p) consensu korr. aus ass. q) statt des gewöhnlichen illibata omnia et. r) das gewöhnliche et domini fehlt. s) ein zweites amen von der korr. Hand durchstrichen. Dass die von Z. 21 an corpus gedruckten Abweichungen von Vorurkunde Adrians nicht blos Inkorrektheiten der Abschrift, ergiebt sich aus der Uebereinstimmung mit Urk. Lucius III. von 1184 Oct. 29.

[ocr errors]

[ocr errors]
« AnteriorContinuar »