[COUNCIL OF NORTHAMPTON.]

FORDUN, Scotichron., VIII. 25, 26.-Apud præmissum concilium Northamptoniæ tentum, præsentibus Richardo Cantuariensi et Rogero Eboracensi Archiepiscopis, cum utriusque regni clero, quidam clericus Scotus, Gilbertus nomine a, cum illorum Scoticanæ subjectionis Ecclesiæ conatum perceperat, et eorum verba probrosa, quæ in Scotos retorserant, audierat, furia pene prolapsus, ignitum velut ferrum excandens, suis invitis omnibus prælatis et clericis, sed ab Archiepiscopis, eum stultum ab initio putantibus, quicquid proferre voluerat monitus (qui intra se dicebant,—In naribus Scoti piper; "plenus est enim sermonibus, et coarctat eum spiritus uteri sui; en venter ejus, quasi mustum absque spiraculo, lagunculas novas dirumpit b"), hujusmodi verba cum impetu exhalavit1. -Verum, inquit, O gens Anglica, nobilis fuisses, immo ceterarum ferme regionum nobilior gentibus; sed nec tuæ nobilitatis potentiam, tuumque fortitudinis metuendæ robur, tyrannidis in audaciam, nec tuam liberalis scientiæ prudentiam versutas sophisticatam in glossulas callide transmutares. Non enim juste, veluti ratione ducta, tuos præsumis actus disponere; sed et multitudinis tuæ militum elata copiis, et divitiarum rerumque omnium confisa deliciis, adjacentes quasque provincias et gentes, non multitudine, dico, seu potentia, sed et genere te nobiliores, et temporis antiquitate digniores, perversa quadam libidine, aviditate dominandi, tuæ contendis2 ditioni subdere; quibus potius, pristina si scripta consideres, humiliter obedire debueras, seu, totius saltem rancoris extincto fomite, fraterna de cetero charitate servata, perenniter conregnare. Et nunc quoque, super omnem quam exercueras superbiendo nequitiam, nullius juris ratione, sed potentiæ præambula vi, matrem tuam, Ecclesiam videlicet Scoticanam, ab initio catholicam et liberam, opprimere niteris; quæ te, deserta Gentilitatis errantem per invia, jumento3 fidei imponens, veritatis et vitæ ad viam Christum, æternæ quietis hospitem, reduxit'; Reges tuos, et principes cum populis, sacri baptismatis unda lavit; Dei præcepta te docuit, et moralibus te instruxit; multos etiam nobilium tuorum et mediocrium, operam lectioni dare gaudentes, libentissime suscipiens, victum eis quotidianum sine pretio, librosque ad legendum, et magisterium gratuitum præbere curabat. Antistites tuos similiter et sacerdotes sacravit, constituit, et ordinavit. Per spatium insuper annorum triginta vel amplius, ex 3 jumento] al. munimento.

1 exhalavit] al. exaltavit. 1 reduxit] al. adduxit.

2 contendis] al. attendis.

[COUNCIL OF NORTHAMPTON.]

boreali parte Themensis fluvii primatum tenuit, et pontificalis apicem dignitatis, teste Beda. Qualem obsecro retributionem tanta tibi beneficia largienti retribuis? Servitutem nunquid, seu tale, veluti Judæa Christo, pro bono malum? Equidem non aliud spero. "Quomodo versa est in amaritudinem vitis aliena! Expectavimus ut faceres uvas, et labruscas produxisti! Expectavimus ut faceres judicium, et ecce iniquitas! et justitiam, et ecce clamore!" Quin, tuum velle si facta sequantur, quam omni venerationis cultu tractare te decet, in ultimam reduceres et miseram servitutem. Vah, proh nefas! Quid autem miserius est? Cui beneficia excidunt, hærent injuriæ. Venenum quoque serpentes in alienam perniciem proferunt, sine sua continent. Non ita vitium ingratitudinis continetur. Torquet ingratus se et macerat, oditque accepta quæ redditurus est et extenuat, injurias vero auget et dilatat. Veram sentio sententiam esse Senecæ, proclamantis, quod quidam quo plus debent magis oderunt, leve et debitum alienum debitorem facit gravem inimicum. Quid dicis tu, David? Fateor, retribuebant mihi malum pro bonis, et odium pro dilectione mea. Injustum est, ait Gregorius, servire tali domino, qui nullo placatur obsequio. Gilbertus,-Et tu, Ecclesia Anglicana,

Niteris in vetitum putans sic ferre petitum,—

immo inconcessum auferre.

Quod justum est petito, si vis gaudere petito.

Et, ut ulterius verbis audientes non afficiam, quamquam non oneratus, pro libertate tamen Ecclesiæ meæ Scoticanæ, etsi totus clerus Scotia aliter senserint, subjectioni eorum dissentio. Et hic dompnum Apostolicum, cui immediate subjecta est, provoco; et si opportuerit me pro eadem mori, hic caput ensi submitto. Nec ulterius avisandum dominis meis hic prælatis censeo, nec etiam consentio ; quia honestius est inepte petitum negare, quam longos terminos dare; quia minus decipitur, cui celeriter negatur. Et his dictis, Anglorum quidam tam prælatorum quam magnatum, clericum, ex eo quod intrepide pro sua patria nulli blandiens animi motum eructarat, quem etiam audientium non terruit austeritas, multum collaudabant. Quin etiam Apostolicum, ob censuram rigidam quam paulo ante exercuerat in malignantes ecclesiasticam libertatem, et in Sanctum Thomam Cantuariensem, nimium formidabant. Alii quidam, quia 3 eorum] al. Anglorum.

5 sine sua] al. sinu suo.

6

[POPE ALEXANDER III. TO THE ARCHBISHOP AND THE DEAN AND CHAPTER OF YORK.] suæ voluntatis contrarium protulit, fumosum Scotum et impetuosum naturaliter, conclamabant. [I. 476, 477.]

a The genuineness of this speech must rest upon Fordun's credibility. It is hardly reasonable to set it aside merely because Fordun has gone on to confound Gilbert with S. Gil

bert Bishop of Caithness, A.D. 1223-1245. b Job xxxii. 18, 19.

• Jerem. ii. 21; Isai. v. 2, 7.

A.D. 1176, May 13. Anagnia. Pope Alexander III. to Roger Archbishop of York and to the Dean and Chapter of York.

subiectione Epi

Recognitio Re- ALEXANDER EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI, venerabili gis Scocie super fratri Rogero Eborac. Archiepiscopo, Apostolice sedis legato, scoporum Scocie et dilectis filiis Decano et Canonicis Eborac., salutem et Eborac. Ecclesie. Apostolicam benedictionem. Cum vestri nobis literas charissimi in Christo filii nostri Willelmi illustris Regis Scotiæ præsentassent, a nobis cum multa instantia postularunt, ut eis literas ipsius Regis, sicut nobis sigillo ejus munitas tradiderant, redderemus vobis reportandas. Sed quia sigillum ipsarum literarum fractum fuerat, ipsorum petitioni ad plenum satisfacere non potuimus, verumtamen constancia et supplicatione devicti et utilitati Ecclesie vestre in hac parte provida solicitudine consulere ac proficere cupientes, tenore [m] litterarum prædicti Regis Scotie, de verbo ad verbum, nichil addito vel dempto, scribi fecimus, et sub sigillo nostro vobis duximus transmittendum, ut ad perpetuam memoriam habeatis. Quarum siquidem litterarum tenor talis est:

Reverentissimo domino et patri Alexandro Dei gratia summo pontifici, Willelmus eadEM GRATIA REX SCOCIE, salutem et deuotam reuerentiam. Nouerit sanctitas vestra, quod de subiectione Ecclesie Scocie, quam Eboracensis Ecclesia antiquo iure sibi vendicat, tam ex scriptis autenticis, que inspexi, quam ex relacione et testimonio virorum antiquorum, auctenticorum, et veridicorum, diligenter veritatem investigando comperi, quod ab antiquis temporibus ad Eboracensem Ecclesiam de iure pertineat; et quod possessionem eius hostilitate et potentia Regum predecessorum meorum amiserit. Set jam per gratiam Dei inter dominum meum Regem Angliæ et me pace imperpetuum reformata, suppliciter postulo, quatinus domino meo Regi et regno suo et Eborac. Ecclesie predictam possessionem et subiectionem vestra auctoritate, omni occasione et appellacione remota, restitui et redintegrari precipiatis. Nec sine maximo dampno meo

[POPE ALEXANDER III. TO THE BISHOPS OF SCOTLAND.]

et terre mee detrimento pretermitti potest, quin ita fiat; quoniam in pace reformata ita inter dominum meum Regem et me convenit, et illud idem iuramento firmavi. Scio enim quod in maximum periculum animarum nostrarum redundaret, si quod pro certo scimus competere debere, effectui non manciparetur. Valeat semper Sanctitas

vestra.

Dat. Anagn. III. Idus Maiia. [Dugd. Monast. VI. 1186, no. XLIII., from the York Registers; also in MS. Cott. Cleop. C. IV. 20; and in W., I. 481, 482.]

This letter is placed by Wilkins under A.D. 1175; but inasmuch as Pope Alexander was at Ferentinum in A.D. 1175, and at Anagnia A.D. 1176, while the contents of both this and the following letter equally suit either year, both of them are here placed

under A.D. 1176. In that case, King William's letter must have been extorted from him at Northampton, and sent by the English authorities to the Pope. It is entered in the English Lib. Rubeus Scaccar. fol. 176 (Hunter, Catal. of Contents of the Lib. Rub. p. 40).

A.D. 1176, July 30. Anagnia. Pope Alexander III. to the Bishops of Scotland.

censi Episcopo

neantur.

Quod Episcopi REG. EPISC. GLASG., no. 38.—ALEXANDER EPISCOPUS Scotia Ebora- SERVUS SERVORUM DEI, venerabilibus fratribus Episcopis tanquam metro- Scotia, salutem et Apostolicam benedictionem. Super dere minime te- anxietatibus et angustiis quas sustinere noscimini, paterna vobis affectione compatimur et plurimum condolemus, et super hiis omnem quam cum Deo possumus parati sumus auxilium impertiri. Sane gravat vos admodum, gravat et nos, quod carissimus in Christo filius noster Henricus illustris Anglorum Rex vos jurare coegit, ut obediretis Anglicanæ Ecclesiæ; cum hoc injuriam Dei et contemptum nostrum respiciat, et in depressionem ecclesiasticæ libertatis, quam non est alicujus Regis vel principis de Ecclesiis vel personis ecclesiasticis ordinare. Nos autem sustinere nolentes libertatem vestram imminui, venerabili fratri nostro Eboracensi Archiepiscopo Apostolicæ sedis legato districte præcepimus, ut in vos jus metropoliticum non exerceat, donec sub examine Romani pontificis cognoscatur, utrum sibi debeatis metropolitico jure subesse; et memoratum Regem de receptione prædictorum juramentorum prout debuimus redarguentes, ipsum attente monuimus, ut vos ad præstandam sibi obedientiam non compellat, nec ad hoc suum assensum tribuat vel favorem. Mandamus itaque fraternitati vestræ atque præcipimus, quatinus nemini nisi Romano pontifici, juramentorum ipsorum obtentu vel alia de

[VIVIAN SENT AS LEGATE TO THE SCOTTISH (AMONG OTHER) CHURCHES.] causa, metropolitico jure obedire temptetis, donec in præsentia nostra vel catholici successoris nostri, si præfatus Archiepiscopus super hoc in causam trahere vos voluerit, controversia inter vos et ipsum fine debito terminetur. Datum Anagniæ III. Kal. Augusti b. [I. 35.]

This letter is dated eight days after the legate Vivian landed in England, and could not therefore have been sent by his hands. Its date (Anagnia) fixes it to A.D. 1176.

b A letter of Pope Alexander III. to [Jocelin] Bishop of Bath, A.D. 1175 or 6 x 1181, -ordering him to eject the clerks presented

by [William] King of Scotia to churches in the Earldom of [Huntingdon, given to William by the younger King Henry in 1173, and restored to] Simon [De St. Liz] Earl [of Northampton, about A.D. 1174]—is in Mansi, XXII. 413. Reginald Fitz-Jocelin became Bishop of Bath, A.D. 1174.

A.D. 1176, July-1177, January. Cardinal Vivian comes to England as legate to Scotland, Man, and Ireland, whither he goes.

I. CHRON. DE MAILROS, in an.-Wivianus tituli Sancti Stephani in Celio Monte presbyter Cardinalis, Apostolicæ sedis legatus, Scotiam intravit, conculcans et comminuens obvia quæque, expeditus capere nec impeditus rapere.

BENED.

II. Bened. Abb., in an.-Interim Willelmus Rex Scotia et Episcopi terræ suæ, timentes infestationem Regis Angliæ et Rogeri Eboracensis Archiepiscopi, latenter miserunt nuncios suos ad Romanum Pontificem, et ab eo impetraverunt quod ipse mitteret eis unum de Cardinalibus suis, qui cognosceret causam controversiæ quæ inter eos et Anglicanam Ecclesiam vertebatur de subjectione facienda. Missus est itaque ad eos Vivianus, &c., et circa festum Sanctæ Mariæ Magdalenæ [July 22] applicuit in Anglia, sine Regis licentia. Et paulo post, cum venisset ad Northamtoniam, Rex misit [&c. (as in Hoveden, quoted below), I. 117, 118.]

III. HOVEDEN, Chron. in an.-Eodem anno Alexander papa misit Vivianum presbyterum Cardinalem, Apostolicæ sedis legatum in Scotia, et in insulis circumjacentibus, et in Hybernia, et in Noreweia, ad causas ecclesiasticas audiendas et determinandas secundum quod Deus ei administraret. Qui cum in Angliam veniret, dominus rex Angliæ misit ad eum Ricardum Wintoniensem, et Gaufridum Eliensem Episcopos, et interrogavit eum cujus auctoritate ausus erat intrare regnum suum sine licentia illius. His igitur interrogationibus prædictus Cardinalis plurimum territus, de satisfactione juravit Regi, quod ipse nihil ageret in legatione sua contra voluntatem illius; et sic data