las dichas partz per ferma e leial stipulatio la us a l'autre que ilh, las causas sobre dichas, totas essenglas, en aquesta present carta contengudas, auran, tendran, gardaran, compliran e observaran fermament e establament per heras e per totz temps, per lor e per totz los lors, e que de contra no faran, ni vendran, ni far(an) venir, no y faran per nulha autra entrepauzada persona, per nom de lor, per negun drech, ni per nulha razo, ni per neguna exceptio de fach ni de drech, ni en nulha autra manera; e renuncieron ne las dichas partz de lor bon grat a per lor plana e agradabla voluntat a totz essenglz drechs generals et especials, canonics e civils, e a totz ffors e a totas coustumas e a totz establiments de vila e de terra, fachs e affar, per que de contra poguessen far o venir, o per que s'en poguessen estraire en tot o en partida granda o pauqua, de drech o de fach; e per las predichas caussas totas essenglas en aquesta present carta contengadas tenir e complir, gardar e observar, e (cum) no devo de contra far ni venir en nnlha manera, obligueron ne la una part a l'autra, per ferma et leial stipulatio, so es assaber, lo dich Bernad Linha al dich Arnald Doat per la garentia portar, el dich n'Arnal de Doat per far las caussas dessus promessas per luy et autreiadas, totz essengles lors bees mobles e no mobles, presents et avenidors, per totz locs, sotz tota renunciatio de drech e cauthela.

Testes sunt Bernardus de la Vaissera, P. Senebrun et ego, Grimoardus de Roqualio, communis notarius Agenni, qui, de premissis omnibus et singulis, ad instantiam et requisitionem dictarum partium, duo publica instrumenta unius ejusdemque tenoris inquisivi, notavi et recepi et signum meum apposui, de quibus dictus Arnaldus debet habere unum et dictus Bernardus Linha reliquum.

Actum fuit hoc apud Agennum, in claustro domus Fratrum Beate Marie de monte Carmelo. x die introïtus mensis junii, anno Domini M.CCC.xxj. regnantibus dominis, Philippo, rege Francorum, Edduardo, rege Anglie, duce Aquitanie, Amanevo, Agennensi episcopo.

Quorum duorum instrumentorum hoc presens instrumentum ego Remundus Decoils, communis notarius Agenni, coadjutor dicti

16 Mars 1322-1323.

magistri Grimoardi auctoritate consulum Agenni, scripsi et in publicam formam redegi. Costat de rasuris ubi dicitur: monta.

Parchemin. Largeur, 0m 13; hauteur, 0m 65.

Inventaire sommaire : Série II.

(Copie de M. Adolphe Magen.)

CLIII.

Ordonnance d'Amauri de Craon, sénéchal d'Aquitaine pour

le roi d'Angleterre.

Autorisé par des lettres royales, il proroge pour quatre ans la levée de l'octroi sur le vin et le blé.

Amalricus, dominus de Credonio, ducatus Aquitanie senescallus pro illustri domino nostro, rege Anglie, duce Aquitanie, dilectis nostris, senescallo Agennensi et baiulo regio Agenni, et omnibus aliis baiulis et executoribus officialibus et ministris eiusdem domini nostri, regis et ducis, in Agennesio constitutis, ad quos presentes littere pervenerint, qui nunc sunt et pro tempore fuerint, vel eorum loca tenentibus, salutem et presentibus dare fidem. Venientes ad nos, consules civitatis Agenni exhibuerunt nobis quasdam patentes litteras sigillatas in pendenti sigillo dicti domini nostri, regis Anglie, ducis Aquitanie, quarum litterarum tenor talis est:

« Edduardus, Dei gracia rex Anglie, dominus Hibernie et dux Acquitanie, senescallo suo Agennensi, qui nunc est vel qui pro tempore erit, salutem. Supplicaverunt nobis consules civitatis nostre Agenni quod, cum ipsi nuper, pro communi utilitate ejusdem civitatis, videlicet causa reffectionis pontium et itinerum ac subven

tionis quam nobis nuper fecerunt racione guerre nostre Scotie nec non et pro tuicione et deffencione juridictionis nostre et civitatis predicte, quasdam fecerint ordinaciones, statuta seu imposiciones,

videlicet quod de qualibet carteria bladi ponderata in penso Agenni, in locis consuetis, recipiantur quatuor libre ipsius bladi et sic descendendo secundum quantitatem bladi quod portabitur ad pensum; et quod pro quolibet dolio vini quod vendetur ad tabernam, recipiantur quinque solidi arnaldenses et sic descendendo de pipa et de salmata cum diminucione secundum quantitatem vini quod vendetur; et quod de mensura vini que vocatur le quarteri diminuatur et tollatur medietas obolate, ad hoc ut vendentes non graventur, et sic de aliis mensuris vini, juxta et secundum valorem obolate predicte; et quod nullus tabernarius nec alius ausus sit vendere vinum ad tabernam, nisi prius juraverit dictis consulibus solvere pro quolibet dolio predictos quinque solidos, et descendendo, ut supra dictum est, sub incurrimento vini et dolii in quo fuerit positum ipsum vinum; et quod nullus sit ausus molere nec portare bladum ad molendina Agenni, quousque bladum fuerit ponderatum in locis consuetis, sub incurrimento et amissione bladi illius; et quod nullus molendinarius, pro se nec familia sua, sit ausus molere bladum, quousque sit ponderatum et in locis consuetis Agenni, sub pena sexaginta et quinque solidorum analdensium ab ipsis molendinariis exigenda, quorum gagiorum tertia pars domino devolvatur et alia tertia pars illis qui predicta defferent seu revelabunt domino et consulibus, et alia tertia pars eisdem consulibus, una cum ceteris aliis imposicionibus supradictis, in utilitatibus et necessitatibus ejusdem ville convertendis, velimus eisdem consulibus usque ad certum tempus concedere, acceptare et approbare. Nos, eorum supplicacioni volentes condescendere in hac parte, graciose volumus et concedimus quod ipsi dictas impositiones in forma superius annotata percipiant et colligant in subventionem predictorum, per duos annos a tempore confectionis presencium numerandos. Et ideo vobis mandamus quod dictas ordinationes, statuta seu imposiciones usque ad finem termini predicti teneri et observari faciatis. Datum apud Wyndesore, xxI die augusti, anno regni nostri quarto decimo. Per petionem de consilio. Dicentes prenominati consules quod, cum instet finis dictorum duorum annorum et ipsi consules inceperint percipere et colligere imposiciones predictas a medio anno citra tantum, et cause

non cessent propter quas dicta imposicio fuit facta, ymmo de novo ipsi consules habeant facere subcidium domino nostro regi et duci predicto, de hominibus armatis in equis, et de peditibus, pro subcidio guerre Scotie, et ipsos armatos homines mittere in Angliam expensis propriis eorundem, supplicaverunt nobis ut ordinationes, statuta et imposiciones predictas, ultra dictos duos annos, ex causis predictis, prorogemus et extendamus et prorogata concedamus percipi et levari. Quare nos, senescallus ducatus Acquitanie predictus, deliberatione prehabita et exquisito consilio plurium venerabilium et discretorum virorum, conciliariorum dicti domini nostri regis et ducis, et informati de supplicatis per ipsos consules, dictas impositiones, ordinationes et statuta approbantes ex causis predictis, ultra dictos duos annos usque ad quatuor annos sequentes extendimus et etiam prorogamus et concedimus dictis consulibus, levandas et percipiendas ac colligendas per ipsos in subvencionem et subcidium predictorum, per dictos quatuor annos a fine dictorum duorum annorum numerandos, mandantes vobis et vestrum cuilibet in solidum quatinus dictas imposiciones, statuta et ordinationes usque ad finem dictorum quatuor annorum teneri et observari faciatis Datum apud Burdegalam, sub sigillo curie Vasconie, die dominica post festum Beati Georgii, anno Domini м° CCC vicesimo secundo.

Parchemin de 28 millim. sur 22. Cette charte avait deux sceaux pendant sur double queue.

CLIV.

Lettres de Charles de Valois, fils et lieutenant du roi de France.

Il confirme les coutumes, libertés, franchises et priviléges de la ville d'Agen.

30 Septembre 1324.

Karolus, regis Francie filius, comes Valesii ac domini nostri Francie et Navarre regis locum tenens in partibus Occitanis, universis presentes litteras inspecturis, salutem. Notum facimus quod nos, fidelitatis constanciam ac promptam obedienciam consulum et singulorum hominum civitatis Agenni et partium ejusdem, quam, erga dominum nostrum regem et nos, hactenus et nuper habuerunt et incessanter habere aituntur, propensius attendentes, ac ex hiis, prout decet, eosdem favore benevolo prosequi volentes, ad ipsorum consulum supplicationem, omnes eorum consuetudines, libertates, franchisias et privilegia, ab olim eis concessas et approbatas per duces Aquitanie seu comites Tholose, quondam dominos dicte ville, et per dominos nostros, reges Francie, quondam seu alterum ipsorum confirmatas, prout hactenus usi fuerunt et utuntur, eisdem, auctoritate regia, tenore presentium approbamus ac etiam confirmamus, mandantes senescallo Agennensi et judicibus et aliis officialibus regiis ut dictas consuetudines, libertates, franchisias et privilegia de quibus liquebit, inviolabiliter, ratione previa, faciant observari. Datum ante Regulam, ultima die septembri, anno Domini M° CCC° vicesimo quarto.

Per vos. Ginanus.

Parchemin. Largeur, 0m 24; hauteur, 0m 10. Le sceau était pendant sur double

queue.

Cote ancienne: « Confirmacio libertatum et franchisiarum Agenni.»

Inventaire sommaire :

AA. 5.

(Copie de M. Adolphe Magen.)