Imágenes de páginas
PDF
EPUB

juramus ad sancta Dei Evangelia a nobis omnibus et singulis corporaliter tacta.

Actum Albiæ, in choro ecclesiæ supradictæ, decimo quarto kalendas februarii, anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo, regnante domino Philippo rege Francorum et præsidente domino B. episcopo Albiensi, præsentibus ad hoc vocatis specialiter et rogatis discretis viris domino R. Pagani legum doctore, archipresbitero de Insula ac officiali curiæ Albiensis, domino Guillelmo de Montiliis, rectore ecclesiæ de Affiaco, domino Bernardo Salas, rectore ecclesiæ de Enargiis, Guillelmo Loberii, Raymundo Aonda, Guillelmo Virgilii, Johanne de Fesqueto presbiteris, Isarno de Mounacho, rectore ecclesiæ de Cuoya, et me Petro Vallesii, publico Albiensi notario, qui una cum prædictis testibus omnibus universis et singulis supradictis præsens fui, et requisitus et rogatus per dictos dominos canonicos, hoc præsens publicum instrumentum recepi, scripsi et in formam publicam redegi et signo meo sequenti signavi.

Nos vero B. Dei gratia Albiensis episcopus, præmissa nobis et nostris successoribus oblata et concessa pro nobis et eis gratanter recepimus, et quod de ecclesiis tam novis quam antiquis dandis deinceps canonicis ut in superioribus continetur, approbamus et sic debere fieri ut præmittitur, ex certa scientia confirmamus. Si tamen remanserit nostra Albiensis ecclesia et quamdiu remanserit regularis, salva etiam voluntate domini nostri summi pontificis, de ordinatione ipsius ecclesiæ quantum ad statum dimittendum regularem vel faciendum etiam secularem et salvo in aliis jure nostro. In cujus rei testimonium et ad majorem omnium prædictorum firmitatem habendam sigilli nostri munimine hoc præsens publicum instrumentum fecimus roborari.

(Archives du chapitre de l'église cathédrale Sainte-Cécile d'Alby, fonds Doat, no 108, fol. 7.)

XXXII.

Réquisition faite à trois cardinaux par le procureur de Bernard, évêque d'Alby, par le prévôt et les représentants du chapitre de la cathédrale, de procéder à la sécularisation de l'église d'Alby, suivant la commission qui leur en avait été donnée par le pape Boniface VIII.

vi idus Januarii MCCXCVII.

In nomine Domini amen. Anno ejusdem millesimo ducentesimo nonagesimo septimo, indictione septima, sexto idus januarii, pontificatus domini Bonifacii papæ octavi anno secundo, constitutis coram reverendis in Christo patribus dominis Dei gratia Geraldo Sabinensi, et Mathæo Portuensi episcopis, ac Mathæo sanctæ Mariæ in porticu diacono cardinali, discreto viro magistro Pontio de Sancto Justo, procuratore venerabilis in Christo patris domini B. episcopi Albiensis, ac religiosis viris Guillelmo de Montejovis, præposito, et Bernardo Oliverii ac Guillelmo Calveti, canonicis ecclesiæ Albiensis ac procuratoribus capituli ipsius ecclesiæ, prout per ipsorum procuratoria plenius appareat, ac præfato magistro Pontio procuratore dicti Albiensis episcopi petente, ut super ordinatione mutandi ejusdem ecclesiæ Albiensis statum de regulari in sæcularem facta inter dictos episcopum et capitulum, et ad ipsam procederent prout eis commissum erat per sanctissimum patrem dominum Bonifacium divina providentia summum pontificem, respondit præpositus supradictus et requisivit præfatos dominos cardinales ut ipsi viderent ordinationem eamdem, et si erant aliqua ibi corrigenda pro honore capituli memorati illa corrigerent, prout eis idem dominus papa duxerat committendum, et quod super hoc facerent eidem domino papæ referre curarent.

Et tunc præfatus dominus Mathæus diaconus cardinalis interrogavit eos, si placebat eis ut ad mutationem status dictæ ecclesiæ Albiensis procederet præfatus dominus papa secundum ipsam ordinationem et supplicationem super hoc sibi factam; et responderunt

præfatus magister Pontius, procurator dicti Albiensis episcopi, quod sic, et procuratores capituli supra dicti quod similiter placebat eis et quod emendaret et corrigeret in ipsa ordinatione quidquid sibi videretur et placeret emendandum et corrigendum fore, personis tamen regularibus præsentibus remanentibus in ipsa Albiensi ecclesia in eo statu quo nunc sunt, prout in ipsis ordinatione et supplicatione plenius continetur. Præpositus vero prædictus dixit quod similiter placebat ei, assignatis per eum primitus cuilibet cardinalium ipsorum singulas cedulas quas in crastinum eis se daturum dixit, ad informandum eos super ipsa ordinatione et pro honore et commodo personarum capituli tam præsentium quam substituendarum personarum secularium in ecclesia memorata.

Actum Romæ apud Sanctum Petrum, in capella ipsius domini papæ, coram dominis cardinalibus supradictis, præsentibus fratre Aimerico de Salis, priore de Sestairolio, Albiensis diocesis, Bernardo Austuronis, canonico Albiensi, et Berengario Alamanni clerico, et multis aliis clericis et laicis familiaribus cardinalium prædictorum.

Et ego Joannes de Pontecurvo, apostolica et imperiali auctoritate notarius, prædictis interfui, ipsaque de mandato prædictorum dominorum cardinalium et rogatu procuratorum et præpositi prædictorum, scripsi et publicavi meoque signo consueto signavi.

(Archives de l'évèché d'Alby, fonds Doat, n° 108, fol. 70.)

XXXIII.

Donation faite par les chanoines de la cathédrale à leur évêque du lieu où est située l'ancienne église.

Kalendas Februarii MCCXCVII.

Noverint universi hoc præsens publicum instrumentum inspecturi quod infra scripti domini canonici Albiensis ecclesiæ, pro capitulo et ad capitulum in choro ipsius ecclesiæ congregati, videlicet dominus

Bermundus de Calomonte, Bernardus Oliverii sacrista, Sicardus Alamanni, Armengaudus Moisseti, Petrus Trolheti, Arnaudus Panati, Guitbertus Ychardi, Petrus Andreæ, Aimericus de Canalibus, Petrus Viguerii, Guillermus de Canalibus, Philippus Amati, Petrus de Portu, Bernardus Oliverii canonici, donaverunt et cessionem fecerunt de loco ubi ecclesia antiqua est situata, prout est limitata, reverendo patri in Christo domino B. episcopo Albiensi præsenti, ut canonico dicta ecclesiæ præsenti et recipienti pro se et ejus successoribus episcopis Albiensibus, sub hac conditione videlicet, si ecclesia Albiensis fieret secularis; si vero remaneret regularis, quod dicta donatio nulla esset nec teneret nullo modo. Testibus præsentibus dominis Guillermo de Castronovo, Johanne de Rocolis, Pontio Amelii, Johanne Raufelli, Petro Engilrandi, Duranto Alberti presbitero, Petro de Falguayrolis subdiachono.

Actum in dicto choro, kalendas februarii, anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo septimo.

Et eadem die et anno, domini Aragon Brosa, Galhardus de Paulinio et Raymundus Hugonis, canonici dictæ ecclesiæ, qui præsentes non interfuerunt ex causa, prædictam donationem approbaverunt et ratificaverunt, ratam atque firmam habere voluerunt.

Actum in ecclesia prædicta et in domo Raymundi Hugonis. Testes Johannes Raufelli, Guillermus Talhaferi, Pontius Bias et magister Petrus Valesii, publicus Albiensis notarius, qui dictum instrumentum in nota recepit, et in prothocolo suo posuit, sed morte preventus illud non perfecit '.

1

(Archives de l'évèché d'Alby, fonds Doat, no 108, fol. 78.)

Quelques années après, Beraud de Fargues, étant évêque d'Alby, se fit délivrer copie de cet acte par Guillaume Rocca, notaire, successeur de Pierre de Valois.

XXXIV.

Table du prix du setier de blé (mesure de Paris), depuis l'année 1202, avec la valeur du marc d'argent fin de douze deniers, sous chaque règne, servant à faire l'évaluation des anciens prix en monnaie du XVIIIe siècle.

Cette table, dont j'ai trouvé l'indication dans le Répertoire des titres du chapitre de Sainte-Cécile d'Alby (tome III, page 101) fait par M Serres, feudiste de ce chapitre, existe dans les archives de la préfecture du Tarn (série 2 G, no 71). Lorsque j'en signalai l'existence dans mon rapport à M. le ministre de l'instruction publique et des cultes, je fus frappé de l'importance de ce document, et j'en fis lever une copie exacte afin de l'étudier avec soin; mais je reconnus aussitôt qu'il renfermait bon nombre d'inexactitudes, d'erreurs ou de lacunes.

En remontant aux sources, soit pour reviser, soit pour compléter ce travail, je ne tardai pas à me convaincre également que la table que j'avais sous les yeux avait été, du moins en grande partie, empruntée à l'excellent ouvrage publié en 1746 sous ce titre : Essai sur les monnoies, ou Réflexions sur le rapport entre l'argent et les denrées. L'auteur, Dupré de Saint-Maur, membre de l'Académie française et maître de la cour des comptes, y recueillit un grand nombre de faits relatifs à la valeur vénale de la terre et de ses fruits, ainsi que la valeur du marc d'argent sous chaque règne et année par année. Ce livre, auquel j'ai eu moi-même particulièrement recours, m'a servi à rectifier la table manuscrite, et j'ai, en outre, complété ce travail en puisant d'excellentes notes dans un ouvrage de M. C. Leber, qui a été couronné par l'Institut et qui devrait se trouver dans toutes les bibliothèques. L'Essai sur l'appréciation de la fortune privée au moyen âge est trop riche de documents curieux et d'appréciations intéressantes, portant sur des chiffres exacts, pour ne pas être recommandé aux personnes qui voudraient connaître les variations des valeurs monétaires et le pouvoir de l'argent au moyen âge.

« AnteriorContinuar »