sine omni seruicio et consuetudine et auxilio et seculari exaccione, bene et in pace, integre et honorifice, sicut aliqua abbathia in toto regno Scocie melius et liberius, quiecius et honorificencius aliquam elemosinam tenet et possidet, et ita libere sicut ipse eas vmquam tenuit et habuit, Et ita libere et pacifice vt nullus sibi succedencium aliquid ab eis nisi solas oraciones ad anime salutem exigere presumat. Teste Willelmo rege Scottorum. Et Rex Willelmus concessit et confirmauit predicta omnia et vtitur uerbo concedo eis etc., et sciant presentes et futuri me dedisse et concessisse et hac carta mea confirmasse, etc. Et concedo eciam eisdem monachis vltra month fyntreth et ecclesiam eiusdem ville, et in garvyach Lethgawylle et malynde, ita vt prenominati monachi predicta omnia in terris et ecclesiis ad proprios vsus et sustentaciones habeant et teneant: Et concedo eis cuream suam omnino liberam, et dignitatem pacis, sine omni seruicio et consuetudine et auxilio et seculari exaccione, in liberam etc. Et subdit in fine, ita vt nullus heredum | prefati comitis, fratris mei, a predictis monachis quicquid nisi solas oraciones ad anime salutem exigere presumat. Et sic interpretatur verbum succedencium in carta comitis Dauid. Post istam donacionem religiosi isti possidebant omnia ista pacifice in libera regalitate, confirmata et priuilegiata per sedem apostolicam, absque exaccione seculari per tempus et tempora viuente ipso Dauid comite, et Johanne de Scotia, filio suo, et tribus sororibus et eorum filiis, quibus demum successit recolende memorie Rex Dauid Scocie vterinus † iure sanguinis et propinquitatis qui terram de Garvyach dedit consanguineo suo Thome, comiti marrie, cum libere tenentibus, bondagiis, et seruiciis, et ita libere in omnibus et plene, vt dicitur, sicut Dauid comes de Huntynton ipsam habuit vel tenebat. Qui dominus comes marrie petiuit ab ipsis religiosis compariciones et sectas, fidelitatem et homagia, et super istis vexauit: set demum informatus ad plenum de eorum libertatibus, vt asserit, ipsos religiosos et eorum terras ad predicta onera sibi vel successoribus suis prestanda pro ipso, heredibus, vel successoribus suis recognouit in nullo fore obligatos; Et hoc pro se et heredibus suis vel successoribus manifestat per suas literas patentes vniuersis de anno domini millesimo [ccco] 1. ixo. Et dictus dominus Dauid [fol. 20.] a MS. et. [fol. 21.] Rex Anno regni sui xxix° suscepit istos religiosos, monasterium suum, homines, terras et possessiones vbicumque infra regnum scocie existentes, sub sua proteccione, patronatu, iure et regia magestate, [n]ullo medio, et recognoscit fore subiectos, Nolens quod ipsi alium quemcumque, quo superioritatis titulum, clameum, vel exaccionem secularem, preter ipsum recognoscerent, licet ipsi fuerint ab antiquo per comitem Dauid de diuersis terris et possessionibus dotati, et significat et declarat quod quamuis ipse terram suam de Garvyach sibi iure obuenientem in a consanguineum suum dominum Thomam, comitem marrie, transtulit, Intencionis sue seu voluntatis non extitit dictos religiosos homines, suas terras, vel redditus ab eo abdicare, Inhibens ne predictus comes de marre vel quicumque alius, racione cuiuscumque donacionis per ipsum facte quouismodo seu faciende in futurum, predictos religiosos homines, suas terras vel possessiones vbicumque infra regnum suum existentes, molestare vel inquietare presumat super suam plenariam forisfacturam, ac sub pena omnium que erga ipsum amittere quoquo modo [poterit]. Isti comiti marrie succedit dominus comes de Duglas, et petit quod isti religiosi recognoscant eum vt patronum suum, et heredem quondam comitis Dauid, et prestent sibi obsequia que ipsi comiti Dauid prestare tenebantur, et inter cetera petit fidelitatem nominatim, et ostensionem cartarum suarum in curia sua. Et processum fecit per tres dies contra ipsum abbatem sicut contra tenentes alios, quo processu | stante et valido, promisit abbas die proxima assignanda per dictum comitem, ut in quarto die processus, comparere et facere que in quarto die facere tenebatur: quo die comparuit et dictum dominum comitem disclamauit, et dominum nostrum regem inuocauit, et de curia comitis sic recessit. Et comes postea terras in manu sua fecit recognosci, quas idem abbas a domino nostro rege infra tempus debitum peciit debite restitui. Qui ipsum restitui mandauit plene et integre ad easdem modo queritur, ex quo dictus comes Dauid eis terras istas et ecclesias in puram et perpetuam elemosinam etc. et quod sint libere ab omni seruicio, consuetudine, et exaccione temporali. Et Rex Willelmus ista nominatim confirmauit ymo magis donauit; et eciam concessit et quod teneatur de comite Dauid amiserit, 1 The Ms. reads 'quo'; but compare 'quantum ad' in CXLVII. ipsique religiosi domino regi inseparabiliter et continue adhesirint, sibi soli et nulli alii fidelitatem facientes per triginta annos et amplius. An Comiti fidelitatem facere teneantur, et videtur quod non, quia vassallus non cogitur pro uno feodo plures dominos habere: nota Hostien. in summa; de feu. co ultimo v. set numquid tenebitur: et iste terre de Garviach in una carta cum aliis et post alias terras et sub eadem data eis donata a a So in Ms. fuerint, pro quibus omnibus dominum nostrum regem recognoverunt per xxxta annos et ultra, et hodie recognoscunt, et sibi pro eis fidelitatem fecerunt et faciunt, igitur alii pro eis fidelitatem facere non debent, nec pro aliis terris ab eis per xxxta annos pacifice possessis, quia pro eis domino nostro regi servicium debitum exhibuerunt in cujus manu tanto tempore fuerunt: nam in li. feuorumti. si de feu. de defunct. fuerit, c. si quis coll. x., dicitur si quis per xxx annos rem aliquam in feudum possedit et servicium domino exhibuit, quamvis de ea re nuncquam investitus sit, prescriptione tamen xxx annorum poterit se tueri. Si enim prescriptus+ libertatis contra dominum in libertate sua tuendus erit. C. de episcopis et cleri. li. 1. et sufficit in talibus prescripcio xxx annorum: habetur eciam in libro feudorum de feu. dato invicem legis commissor. c. quid obligavit. Cum enim libertas favorabilis sit, de facili prescripsit contra servitutem, de privilegiis c. cum olim, § per, et c. ex ore, § fi. non sit e contra c. de prescrip. contra libertatem et non adversus libertatem, l. fi. et pretores fovent libertatem, ff. de alienacione, iuii. mdi. ca. facta, 1. iij. § i. Rex eciam Willelmus hoc videtur voluisse quia ubi comes David dixit Quare volo et concedo ut predicta ecclesia de Lundoris et monachi ibidem deo servientes habeant et teneant in liberam etc. de me et heredibus meis prenominatas terras ita libere etc, Idem rex Willelmus omittit, ut videtur scienter, hec verba de me et heredibus, et dixit ut prenominati monachi omnia supradicta in terris et in omnibus aliis ad proprios usus et sustentaciones suas habeant et teneant. Item toto tempore post fundacionem ipsius monasterii quotiens terra de Garviach erat extra manus dominorum regum Scocie semper isti religiosi regi et nulli alii adheserunt, tanquam superiori et domino immediato et sibi fidelitatem fecerunt. Item si fidelitas aliqua pro ipsis terris esset debita, videtur ipsis per pactum factum a comite et a rege [fol. 22.] remissa, quia feodum invenitur sine fidelitate in libro feu. quantum fiat investitura, c. nulla, et invenitur feodum liberum et immune unde communiter dicitur, Ego teneo hoc castrum in feodum liberum et de tali non tenetur quis facere nisi simplicem recognicionem, nota Hostien. in summa de1. . . etc. generaliter in quartum versum, set contra, versus finem versus. Set comes et rex concedit terras sine omni servicio et exaccione seculari in liberam etc. ut1 modo fidelitas est servicium quo videtur esse remissa quia subdit quod nullus michi succedencium etc. Item quia dominus sine voluntate vassalli feodum alienare non possit, nec vassali in generali alienacione concurrent, nisi hoc nominatim dictum sit. Azo. cujus fuit hoc quoad decimam quod sicut vassallus invito domino feodum alienare quomodo tales alienatas cadit a feodo2 per fredericum c. inperialem §. Preterea ducatus, et ita tz pe. de bel. per. quemadmodum, nec jus filiacionis transferri possit invito filio, ff. de adop. 1. ij. idem Hostiensis de ma. et obe. dilecti, in locuturat, et in summa de feu. ult. vers. set nequit, et spe. ti. de feu § i. vers. xxix; et hoc verum est de jure quo rex eos invitos alienare non potuit. Item dato quod rex alienasset terram de Garviach cum tenentibus, tamen clerici sub nomine libere tenencium non essent comprehensi, per id quod legitur et notatur de privilegiis ex parte abbatisse juxta ver. clerum et populum, nam cum clerus et populus sint diverse professionis xij. q. 1. duo, xevj. di. duo: xix. q. 1. due de ma. et obe. solite, in expressione unius alius non continetur facit c. si sentencia interdicti de sen. ex. li. vjo: et licet transtulisset clericos, monachi tamen non essent comprehensi, nam clerici et monachi sunt re et nomine diversi, ne cle. et mo. in Reis xvi. q. 1. legi. Item rex David suam donacionem interpretatus fuit et declaravit expresse quod illos religiosos vel terras eorum non transtulit in comitem marrie quod sibi licuit, quia unde jus prodiit interpretacio juris procedere debet de sen. ex. inter alia: de judi, cum venissent; et beneficia principalia principes solent interpretari, notatur per b. et alios, suggestum de Dec. Et comes Marrie dotarius pro se, heredibus suis, ac succes1 Illegible. 2 Several lines illegible. [fol. 23.] Nota de viij in satisfac nobis de soribus, manifestat predictos religiosos ad compariciones, sectas, vel fidelitatem sibi vel suis successoribus non teneri, que manifestacio habet vim siue† quia facta fuit cum cause cognicione: nota doctorum in c. fi. de rescrip. lio. vj: et non solum Marcis quas declaravit, set in satisfactionem vexacionis et injurie eis illa- Comes de Mar tarum annuam pensionem octo marcarum de terris de Flandir tionem dedit in liberam et perpetuam elemosinam eis constituit, et omnia Flandres. ista morte defuncti confirmatur post quod tempus non penitet heres. C. fami. hercisde v. filius. Et si dubium esset, tam favore elemosine etc. tam favore devocionis grate quam favore religionis esset talis interpretacio facienda, quia in donacionibus ad elemosinam et pro remedio animarum plenissima est interpretacio facienda: nota Ho. c. dilecti de doncs. Item dominus comes de douglas intravit et peciit jure comitis marrie qui recognovit se nullum jus habere loquendo de terris istis et de oneribus debitis racione eorum, et iuri coherenti cause et rei renunciavit, ergo nomine suo vel petere possit in regis jure; nemo plus juris etc. Item sicut approbat conquesicionem factam de terra de Garviach per comitem marrie, Ita recognicionem de istis non sibi debitis approbare debet, alias non debet consequi beneficium per ipsum cuius factum studet multipliciter inpugnare, c. cum olim de sensi [censi], cum ibi notatis per doctores. Quia quod aliquis approbat pro se tenetur recipere contra se: c. iiij. q. iij. § si quis testibus. Item non est patronus quia ius patronatus est potestas representandi instituendum ad beneficium simplex et vacans, set Ho. in summa § i, alio modo dicitur ius patronatus quod acquiritur ex manumissione proprii serui ff. de iure patronatus in l. i. secundum Hostien, neutro modorum istorum est ipse patronus ergo etc. Item est heres qui in vniuersum ius defuncti succedit et talis vocatur sucessor iuris, ff. de ħe insti. 1. quociens § hered.; et excepcio que competebat contra defunctum competet contra talem successorem. ff. de contra. ep. 1. dolia § fi. nota et Dynus in ra iuris si quis in ius succedit cum ibi notatis, set defuncto obstaret talis excepcio, nec possit dominus comes de Douglas aliud excipere quia habet titulum lucratiuum et vtitur a successione re ex persona a[u]ctoris, vt ff. de do. ma. et metus excep. 1. apud celsum § de a[u]ctoris. Item donatarius et alij legatarij siue in rem successoris creditoribus non respondent, in l. quociens, C. de hered. insti., ergo |