Imágenes de páginas
PDF
EPUB

ist. Ferner ist die von dem berühmten Mauriner zum Abdruck gebrachte Abschrift mit aussergewöhnlicher Nachlässigkeit angefertigt. Um von einer Reihe sinnstörender Lesefehler zu schweigen, wurden an zwei Stellen Sätze in der Mitte abgerissen und die zweite Hälfte als eigener Paragraph abgedruckt. Hierdurch wurden vier Paragraphen unverständlich und die Gesammtzahl derselben um zwei imaginäre Grössen vermehrt.

Der Concilssecretär Guy oder Guignon Flandin (Guigo Flandini oder Flandrini), dem wir diese Acten verdanken, war vermuthlich ein Verwandter der beiden Cardinäle Petrus und Johannes Flandin. Ueber sein Leben ist wenig bekannt. Bereits vor 14022 nahm er als Rechtslehrer an der Universität von Toulouse eine hervorragende Stelle ein; war es doch er, der jenes vielgenannte Gutachten der Universität zu Gunsten Benedikts XIII. nach Paris brachte, wie er auch an dessen Abfassung einen hervorragenden Antheil gehabt hatte. In Folge dieser Parteinahme wurde er 1406 und 1408 in Paris als 'lator et in parte compositor damnati libelli sub nomine epistolae Tolosanae presentati Parisius' 3 verurtheilt. Da hierdurch sein Verbleiben in Toulouse unmöglich wurde, begab er sich an den Hof Benedikts. Er wird in dem Prolog und in dem unten mitgetheilten Verzeichniss der Concilsmitglieder als Protonotar bezeichnet.

Da es sich um eine Originalausfertigung handelt, behalte ich im Abdruck selbst die Orthographie der Handschrift bei; nur im Gebrauch von c und t folge ich der jetzt üblichen Schreibweise, da in der Handschrift nicht nur die vollste Willkür herrscht, sondern auch in vielen Fällen die Schreibweise unsicher bleibt. Die zwischen den Linien und am Rande von gleichzeitiger Hand angebrachten Correcturen und Zusätze setze ich in eckige Klammern. Zur leichtern Uebersicht habe ich die beiden Theile in mehrere Abschnitte zerlegt, deren Inhalt die vorgesetzten Titel angeben.

1 Beide Formen finden sich bereits in gleichzeitigen Handschriften, doch scheint mir Flandini besser verbürgt.

2 Baluze, Vitae pap. Avenion. I, 1112 s.

Labbe-Mansi, Concilia XXVI, 1031; ferner vgl. Astre in den Mémoires de l'académie de Toulouse, série VII, tom. 1; De Vic-Vaissette, Histoire générale de Languedoc. IX, 990. 1002; Ottenthal, Regulae cancellariae pp. 157, 158.

I.

Die Belagerung Peters von Luna im päpstlichen Palaste in Avignon und die einschlägigen

Verhandlungen (1394-1403).

1. Einleitung der Concilsacten.

In nomine sancte et individue trinitatis Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen. Hic est processus eorum, qud acta fuerunt in sacrosancto concilio Perpiniani celebrato, per sanctissimum in Christo patrem et dominum nostrum dominum Benedictum divina providentia papam XIIITM 5 anno domini millesimo quadringentesimo octavo, pontificatus vero sui anno XV, incoato die XV mensis novembris et continuato, ut in ipso processu perspicuum est videre.

ex

Ad perpetuam rei memoriam. Provide considerantes antiqui, non posse diutius, nisi scripto, res etiam memoratu dignissimas oblivionis 10 lubricitate et generationum mutatione servari, litterarum caracteres ac munimenta cuderunt, ut ex litteris sillabas, ex sillabis dictiones, dictionibus sententias et ex sententiis libellos, codices ac volumina sibi sueque digne posteritati summa cum sollicitudine ac etiam discretione formarent. Artes quidem perierant, evanuerant iura fidei, et totius 15 religionis officia quecunque corruerant, nisi in remedium infirmitatis humane litterarum usum mortalibus divina miseratio procreasset. Exempla maiorum, que sunt fomenta et incitamenta virtutis, nullum omnino erigerent et servarent, nisi pia sollicitudo scriptorum et triumphatrix inertie diligentia eadem ad posteros transmisisset. Quis apostolorum, propheta20 rum et sanctorum patrum amplectenda imitaretur vestigia, nisi eos posteritati fideliter divine littere consecrassent. Profecto inutiliter geruntur egregia perpetuis tenebris obducenda, si non litterarum luce et scripturarum refulgeant claritate.

Huius igitur tam saluberrime considerationis impulsu sanctissimus 25 in Christo pater et dominus noster, dominus Benedictus, divina providentia papa XIIIus 1 nobis Guigoni Flandini decretorum doctori . . 2 et prothonotario ... [iniun]xit, ut exordia, media et novissima gestorum et gerendorum in sacro concilio generali per ipsum, ad quem solum pertinet, (1) ad festum omnium sanctorum proxime futurum 30 in Perpiniano vocato, scripture haberemus . . . autentice, ut presentibus luculenter se monstraret et posteris ad perpetuamque rei memoriam comendare (!).

1 Eine Linie ist ausradirt.

2 Einige Buchstaben ausradirt.

3 Zwei und eine halbe Zeile ausradirt. 4 Eine halbe Zeile ausradirt.

Nos igitur volentes eidem domino nostro in omnibus et singulis, ut tenemur, maxime in hiis tam iustis tamque salutaribus obedire et signanter, quia non precepti eiusdem tantummodo sed etiam officii incumbentis necessitas nos compellit, volentes ipsius non solum non exequi, sed nec etiam procrastinari mandata, aures paravimus auditui, 5 oculos visui, manus operi et pedes itineri, ut imperantis summi pontificis impleremus pro viribus voluntatem.

Dispositiones igitur generalis concilii supradicti, prosecutiones, ordinationes et conclusiones, quantum nos permisit conditio humane fragilitatis comprehendere, per actiones dierum seu cessiones ordinate 10 conscripsimus, que indicantibus scripturis auctenticis presentibusque et nobis subscribentibus, infrascripta se, prout sequitur, habuerunt.

2

Postquam enim predictus dominus noster in Portu Veneris Ianuensis diocesis existens anno domini millesimo quadringentesimo VIII, pontificatus vero sui anno quarto decimo et die XV iunii ordinavit de 15 consilio dominorum sancte romane ecclesie cardinalium, fore per eum generale concilium ad festum predictum omnium sanctorum in prefato Perpiniani loco notabili convocandum, super hoc ad cardinales, patriarchas, archiepiscopos, episcopos, electos, abbates et quam plures alios etiam principes et dominos seculares direxit suas tam clausas quam 20 patentes litteras, prout conveniebat cuilibet, sub hac forma:

Benedictus episcopus servus servorum dei universis Christi fidelibus presentes litteras inspecturis salutem et apostolicam benedictionem. Celestis altitudo consilii in Martène - Durand, Amplissima collectio VII, 781-787; und hieraus in Labbe-Mansi, Collectio conciliorum XXVI, 25 1103-1109; endet (5a): exequi toto posse. Datum apud Portum Veneris Ianuensis diocesis, XVII kal. iulii, pontificatus nostri anno decimo quarto.

Tandem anno predicto et die XV iulii, cum ad Cocumliberum3, Elnensis diocesis, dei favente gratia, devenisset, cuilibet cardinali absenti [suas, prout conveniebat cuilibet, direxit litteras huius forme G.], vide-30 licet Guidoni Penestrino, Nicolao Albanensi, Iohanni Ostiensi, Petro Tusculano episcopis, Petro tituli sancte Susane, Petro tituli sancte Praxedis presbiteris, Amadeo sancte Marienove, Petro sancti Angeli, Ludovico sancte Agathe diaconis sancte romane ecclesie cardinalibus, suas, prout conveniebat cuilibet, direxit litteras huius forme.

1 Handschrift: Nolentes.

2 Porto Venere bei Spezia, als alte Besitzung der Genuesen selbst heute

noch zu ihrer Diöcese gehörig.

3 Collioure, damals der Hafen für Perpignan.

▲ Eine verfehlte Correctur Guigo's; s. unten Z. 35.

5 Vgl. weiter unten S. 411, Anm. 1.

35

Benedictus episcopus servus servorum dei venerabili fratri etc. cardinali salutem et apostolicam benedictionem. Nuper tempore nostri recessus in Labbe-Mansi XXVI, 1110; endet (5) quid egeris in premissis. Datum apud Cocum liberum Elnensis diocesis idibus iulii, 5 pontificatus nostri anno quartodecimo.

Die vero ultima mensis octobris, pendente omnium sanctorum termino supradicto, quo debebat, ut supra dictum est, idem concilium incoari, prefatus dominus noster papa ipsum ad XV diem mensis novembris tunc proxime futuram, prout per quoddam instrumentum publicum 10 receptum per domin[os Petrum Eximini de Pilaribus '], Guillermum Carbonelli et Petrum Comollis camere apostolice clericos luculenter apparet, ex certis causis animum suum moventibus prorogavit.

Adveniente igitur die iovis, que fuit dies XV dicti mensis novembris, ad quam fuerat inceptio concilii, prout supra dicitur, prorogata, de 15 mane descendens idem dominus noster de castro Perpiniani, in quo tunc temporis morabatur, pedester venit processionaliter ad ecclesiam, que vulgariter de Regali dicitur, prelatorum et aliorum tam clericorum quam laicorum copiosa multitudine sociatus. In ipsa quidem ecclesia fuit disposita et ordinata solennis celebratio prefati concilii generalis. 20 Ibi vero predicto domino nostro missam Sancti Spiritus solenniter celebrante, post lectum evangelium per dominum cardinalem sancti Georgii 2, ut est moris, dominus (6) Olorensis episcopus super concernentibus generale concilium predicavit. Predicta vero missa finita, ipse dominus noster prorogavit actionem seu cessionem concilii ad diem sabbati proxi25 mam, que fuit XVII dicti mensis, prout apparet in quadam cedula ibidem lecta per reverendissimum in Christo patrem dominum Ludovicum sancti Adriani diaconum cardinalem, de Flisco vulgariter nuncupatum, cuius tenor sequitur sub hiis verbis:

3

'Sanctissimus dominus noster papa pro prima sessione huius sacri 30 concilii assignavit presentem diem; sed quoniam que hodie agenda erant compleri non poterant, idcirco pro secunda sessione eiusdem concilii idem dominus noster assignavit diem sabbati proxime futuram, volens et ordinans, quod per locorum collocationes et cessiones fiendas et ordinandas in hoc concilio alicui non fiat nec generetur novum preiudicium 35 aut gravamen, ymo quilibet remaneat in suo primo iure seu libertate; et quod de hoc fiant publica instrumenta.'

1 Es ist dies wohl jener Eximinus Dahae, welcher in Peniscola, wie es scheint 1424 Cardinal wurde; vgl. auch über ihn Bzovius ad an. 1429, n. 45. 2 Carolus de Urries, einer der fünf im September 1408 ernannten Cardinäle; s. unten S. 401.

3 Sanctius Müller O. Pr., Bischof von Olerde 1406-1420.

4 Vgl. unten S. 401, Anm. 1.

Die vero predicta sabbati, que fuit XVII dicti mensis, de mane, quo secunda sessio tenta fuit, prefatus dominus noster, associatus notabiliter, ut decebat, eques de supradicto castro descendens applicuit ad dictam ecclesiam de Regali, ubi eodem domino nostro pontificalibus et aliis tam cardinalibus quam patriarchis, archiepiscopis, episcopis et 5 abbatibus casulis et pluvialibus, ut est moris, indutis post lectum evangelium et orationes, litaniam ac Spiritus Sancti gratia invocata, cum ceteris, que ad ceremonias huiusmodi pertinent, papa stans sine mitra in scabello ante cathedram, signavit omnes astantes in concilio alta voce, non cantando sed quasi legendo: 'Benedictio Dei omnipotentis, Patris et Filii 10 et Spiritus Sancti descendat super vos omnes et maneat semper, amen'. Postmodum dictus dominus noster proposuit formaliter prout ecce: 'Venerabiles fratres et dilecti filii! Quia sacrum generale concilium agimus, decet ut nostros sermones ac actus a deo et ex deo ac eius fide catholica inchoantes, ad eius gloriam concludamus. Unde more laudabili 15 sanctorum patrum predecessorum nostrorum actenus in sacris conciliis observato, ante quam ad aliud procedamus, pro fundamento firmissimo, super quo Sancti Spiritus gratia dirigente, per nos agenda in hoc sacro generali [concilio], divino approbante iudicio, stabilia perseverent (6'), eiusdem fidei catholice omnium nostrorum communis professio, quam 20 sicut devota mente firmiter credimus, ita debemus ore et scripto simpliciter confiteri, communi voto et assertione vice omnium proponatur.' Qua sic propositione finita, idem dominus noster dixit: 'Surgat diaconus cardinalis, qui fidem hanc catholicam debet nomine et vice nostrum omnium profiteri.' Mox vero surrexit prefatus reverendissimus pater do- 25 minus Ludovicus sancti Adriani diaconus cardinalis, de Flisco vulgariter nuncupatus, et legit quandam cedulam, cuius tenor sequitur sub hac forma:

'Firmiter credimus et simpliciter confitemur, quod unus solus est deus verus, eternus inmensus ...; endet (7a) placentes deo ad eternam merentur beatitudinem pervenire'.

30

Predicta vero cedula sic lecta, prefatus dominus noster alta voce et perceptibili dixit hec verba: 'Hanc catholicam fidem, quam tenet, profitetur, docet et predicat sancta romana et universalis catholica mater ecclesia, firmiter credimus et simpliciter confitemur'. Et demum omnes de concilio alta voce dixerunt: 'Hanc fidem catholicam firmiter 35 credimus et simpliciter confitemur'. - Et hiis dictis sequens sessio fuit per eundem (7) dominum nostrum ad diem mercurii tunc proximam prorogata. Predicta die mercurii, que fuit vicesima prima mensis eiusdem, de mane prefatus dominus noster, associatus ut supra, venit eques ad predictam ecclesiam de Regali, ubi lecto evangelio et orationibus ac ceteris, 40

1 Auf eine Rasur geschrieben.

Archiv für Literatur- und Kirchengeschichte. V.

27

« AnteriorContinuar »