. III. Dritte Denkschrift der Colonna gegen Bonifaz VIII. Venerabilibus viris Cancellario, Collegio magistrorum et scolarium studii Parisiensis, miseratione divina Jacobus Sancte Marie in Via Lata, et Petrus Sancti Eustachij diaconi cardinales salutem et sinceram in Domino caritatem. Intendite quesumus voci orationis nostre, imitatores iusticie, magistri nec non discipuli veritatis', ut iustitiam cause nostre, immo verius sponse Christi, et iniquitatem Benedicti Gaytani, generalis istius ecclesie non presulis sed tyrampni, qui per solum nephas Romanam tenet ecclesiam occupatam, tam vos quam reges, principes orbis et populi, in considerationis recte statera, veritate verumptamen vestrum concomitante iudicium appendatis. Iste namque pseudopresul, ut aliqua de pluribus eius facinorosis excessibus carnis lingua non taceat, errorem immittere toti mundo non timidus, Apostolorum principis cathedram per abruta conscendit, eique incumbere non formidans, in lupi rapacis misterium, pastoris officium perverse subvertit. Cuius, quale fuerit inicium, qualisque progressus extiterit et existat, noticiam vestram latere non credimus, neque mundus ignorat. Iste quidem suggestione nepharia, sancte recordationis dominum Celestinum papam quintum, contra divini, humani et canonici iuris regulas et statuta, ad renunciandum Apostolatus officio, in totius orbis scandalum et errorem per se suosque complices dolose submissionibus falsis induxit, ipsoque Celestino de facto, cum de iure nequiverit, cedente papatui, cum papam Romanum renunciare vel cedere vel a papatu absolvi, nisi a solo Deo, non posse sit omnibus perspicue indagare volentibus satis clarum: oculis tam nostris quam aliorum dominorum cardinalium, qui tunc presentes eramus, tam insolite rei subitacione deceptis, in eiusdem domini Celestini viventis locum, non sine dolosis fraudibus, de facto cum de iure non posset non timuit subrogari, sicque ad fastigii tanti culmen elatus, circa promocionis sue (set perversionis potius) inicia super astra existimans se sedere, nova et inusitata presumpsit. Verum metuens et attendens sui status inicium viciosum, dictum virum sanctum immaniter persequens, per vias et invia fugientem eius tyrampnidem persequi diversimode faciens, finaliter capi fecit, et captum carceri apud Castrum Fummonis in Campania, quod ab Anagnia parum distat, crudeliter mancipari, ibique detentum miserabiliter expirare coegit, licet a pluribus asseratur, non absque truculente iniquitatis studio, vita functum. Ac In den Schreiben an die Prälaten: ecclesiarum prelati, pastores gregis dominici. licet ex dicti sancti obitu fortasse crederet se nullum deinceps adversarium habiturum, contra nos tamen ea potissime ratione concepit, quod, videntes generalem ecclesie statum, ritum antiquum, et consuetudinem immutari et per ipsum omnino confringi, sceleratis eius actibus resistere nitebamur aliquando, et verbis pro viribus obviare, quamvis huiusmodi nostra resistentia efficaciam non haberet. Quis enim in talibus poterat aut debebat conscientia salva tacere, dum statum ecclesiasticum et prelatis honorem debitum conspiciebamus assidue sic infringi? De remotissimis etenim partibus Orbis, quos aliquam credebat habere pecuniam, coram se sub privationis pena, quam non obedientes incurrerent ipso facto, personaliter citabat prelatos non solum sine vera causa sed etiam sine ficta, non solum ut extorqueret, sed ut excoriaret omnino. Statim autem ad eius deducto notitiam, ecclesias aliquas vacare prelatis, interdicto iure eligentibus eligendi, et quod est horribilius, cathedrales quamplures ecclesias, prelatis earum viventibus, provisioni sue pro inordinate voluntatis arbitrio reservabat, qui addens et accumulans mala malis, electos plurimos, iure ipsis ex eorum electionibus acquisito, quamplures per metropolitanos ipsorum canonice confirmatos, et nonnullos, quod est valde nepharium, legitime consecratos, voluntate sibi solum prebente materiam, iuris ordine corrupto, privavit, invitos plures renunciare coegit, asserendo, solum ex reservatione sua ius non competere supradictis, licet reservationes huiusmodi sic dolosas predicte electiones, confirmationes, et consecrationes quampluries precessissent. Cumque sit semper in dei ecclesia observatum, translationes prelatorum de ecclesiis ad ecclesias absque causa fieri non debere: tyrampnus iste quamplures archiepiscopos, episcopos et abbates de ecclesiis eorum, aliquando ad pares, sed pluries ad minores, immo quod est absurdius, nonnullos absentes non monitos, non vocatos, ignorantes, et penitus renitentes, cum sibi solum sit pro ratione voluntas, sine causa noscitur transtulisse, ut sicut sibi male conscius, dubitans semper precipicium sui status, per manum suam prelatos ubique per orbem poneret, ut sic ipsi, cum de eius illicito ageretur ingressu, formidantes suorum statuum qualitatem, contra ipsum nec ausi sint loqui, nec aliquatenus contraire. Sed heu proh dolor, utinam et hijs, quos ipse prefecit, sic ut decet gratis et liberaliter gratie date forent, ut excepto communi et consueto servicio, non excoriati usque ad unguem rebus et pecunia et illicitis promissionibus transivissent. Facta est itaque ipsius tempore venalis ecclesia, nullus reportat absque impenso munere gratiam; dispensationes gratis dandas absque conventi prestacione precii obtinuisse se nemo letatur. Predicantes aliquando et proponentes libere verbum Dei, si contra iniquos presules et per ostium non intrantes aliquid generaliter proferebant: conscius ipse sibi de se putat omnia dici, et sic ipse tyrampnus in se verba huiusmodi prolata retorquens verbis eos vituperabat immaniter et eis irrogatis iniuriis, orribilia minabatur. Porro cum in quibuslibet arduis peragendis, maxime in alienationibus rerum ecclesie, etiam verus pontifex cardinalium consilia petere et sequi consensus nichilominus consueverit et etiam teneatur, iste pseudoprefectus nec ipsorum consilia dignatus est petere, nedum etiam exspectare consensus, quin immo, si aliquis nostrum aut confratrum nostrorum verbum non consonans suo voto proponeret, verbis contra talia proponentem iniuriose prolatis, super reges et regna in temporalibus etiam presidere se glorians, omnia per se solum posse pro libito de plenitudine potestatis, licet in ipso legitima papalis autoritas non subsistat, asserere non formidat. Ex hijs igitur, et ut nos quos ad sua inordinata vota consentaneos et sequaces habere non poterat, et quibus sentiebat omnimode displicere immutacionem, immo subversionem generalis status ecclesie, quem ad tantam vaccillationem, proh dolor, iam deduxit, ut non sit aliquis in ecclesia Dei status, qui sub ipso non subiaceat casibus et ruine sub colore plenitudinis potestatis, quam, omnes liquido novimus, a Domino ecclesie sue in Petro datam in hedificationem, non in destruccionem quosque de suo vicioso ingressu suspiciosos et a magnis viris et peritis de eodem magis dubios redditos, plurium peritorum et magnorum super hijs conscientias presensit disquirere, quid sentirent: infamia diffamaret, ut si aliquando conaremur errorem, quo de facto papatum tenet, Orbi velle detegere, non zelo iusticie, non fervore fidei, non amore veritatis, non caritatis affectu seu conscientie videremur stimulis incitari, sed ad hec in odium eius duci, conceptum propter huiusmodi contra nos et domum nostram odium radicale in virus effundens, nosque modis diversis impugnans. Quamvis statum nostrum deprimere continuatis inquietationibus conaretur, nos tamen scandalum, utinam absque offensione divina, hucusque vitantes, ea sub paciencia preelegimus usque ad hec tempora tolerare. Nuper autem, die sabbati IIII° proxime preteriti mensis Maii, in nonis Benedictus Gayetanus, qui se gerit pro papa, citari nos fecit, si tamen citatio dici debet, ut eodem die sabbati de sero coram eo et fratribus compareremus personaliter, audituri quid ipse vellet dicere et mandare, quia scire volebat utrum ipse sit papa, prout ex eadem citatione apparet publicum instrumentum. Nos autem, qui ob vitationem scandali, utinam sine offensa Dei, hucusque tacuimus, ex quo vidimus ipsum, qui principaliter tangebatur, idipsum in dubitationem deducere: nequivimus ulterius tuta conscientia subticere, sed per publicum instrumentum publica manu factum coram testibus fide dignis sibi duximus respondendum, quod eum non credebamus nec credimus verum et legitimum papam esse propter multas rationes et causas, petivimusque super hoc congregari generale Concilium, cuius diffinitioni, declarationi et decreto stare et parere reverenter et humiliter obtulimus et offerimus nos paratos, medio tempore interdicentes eidem, quatenus in nobis est, executionem pastoralis officii, sicut in instrumento prefato hec omnia seriosius continentur. Ipse autem ex predictis adversus nos provocatus in iram et in furorem accensus contra nos, non vocatos, non monitos, non convictos, non confessos, non accusatos, non denunciatos, non delatos, nec contra nos quomodolibet inquisito, ad privationem cardinalatuum et ecclesiarum nobis commissarum in Urbe illicite, indebite iniuste et inordinate (credens ex processu immo excessu huiusmodi vel nos ab investigande veritatis huiusmodi proposito revocare, vel in ipsa querenda reddere minus fortes) cum de iure non posset, de facto prorupit, quod inauditum est a seculo, nisi secundum modum et formam a sanctis patribus traditam in Niceno Concilio trecentorum decem et octo sanctorum patrum, qui Spiritu Sancto inspirante locuti, super fundamento et stabilitate fidei et ecclesie Universalis diversos ibidem sacros Canones ediderunt. Et causas cardinalium de statu eorum in Concilio tantum debere audiri, discuti et decidi, ex cronicarum antiquarum et librorum, qui in Archivo conservantur ecclesie, in libro potissime qui Pontificalis dicitur sive Romanus Pontificatus vocatur, lectione manifeste apparet. Qualiter enim sancte Romane ecclesie cardinales (qui ab exordio nascentis ecclesie instituti leguntur potissime ad dirigendos Romanos pontifices et consulendum eisdem, non ut consciliarij voluntarij, sed necessarij potius ad considendum et coniudicandum et ad resistendum cisdem, cum reprehensibiles essent, et opponendum se murum pro domo Domini et veritate tuenda) libera voce loquerentur, si quicumque pontifex, quantuncumque verus et legitimus, pro sue voluntatis arbitrio, nulla sollempnitate a sanctis patribus tradita observata, nulla legitima causa ordinate discussa, sub colore plenitudinis potestatis contra cardinales possit taliter insanire? Certe quilibet sane mentis advertit, quanta exinde absurditas sequeretur, quantumque universali ecclesie, immo et fidei catholice, discrimen et periculum immineret. Nam et tempore Paschalis secundi per eundem Paschalem R[oberto] Sancti Eusebii, G. Sanctorum Apostolorum, A[lberto] Sancte Sabine, Johanni] Sancte Cecilie titulorum cardinalibus propter ortam inter eundem Paschalem et eosdem cardinales questionis materiam fuit concessum Concilium, et in eodem Concilio proponendi pro iustitia sue cause que vellent libera data facultas. Anastasio etiam cardinali soli a papa Leone [IV] quinque Concilia concessa fuerunt, qui Anastasius, forsitan temere, dimissa propria ecclesia in partibus Ravenne per quinquennium continuum vagabatur; veruntamen sepenumero ab eodem pontifice Leone vocatus, et per episcopos qui Conciliis intererant ad reddendam rationem canonice invitatus, contumaciter venire renuens nonnisi demum in quinto Concilio iudicatus extitit, prout hec omnia in predicto libro, qui Pontificalis seu Pontificatus Romanus dicitur, seriosius explicantur. Hijs autem predictis iniquitatibus, iniusticiis, et gravaminibus non contentus, accumulans mala malis, et peiora peioribus, utinam Christum qui veritas est in discussione et inventione veritatis huiusmodi nobiscum querere voluisset, sed veritatem contra se futuram merito suspicans, non solum veritatis huiusmodi inquisitionem est subterfugere et declinare conatus, sed nos inquisitores huiusmodi veritatis, et potissime ex suo verbo, quod de suo statu dubitans protulit nos vocando, quia scire volebat si papa esset, ad huiusmodi veritatis inquisitionem adductos, non citatos, non vocatos, non monitos pronunciare scismaticos nepharie non expavit. Ipse potius scismaticus, et Dei ecclesie violentus et illi citus detemptator! Sed attendite fortes et indefexi veritatis atlete 2, qua veritate veritatis inquisitores, scismatici vel heretici iudicantur, qua veritate scisma iudicantur immittere, qui scisma et errorem satagunt de Dei ecclesia removere, ac propter hoc parati animas suas ponere, iam divina eos gratia confortante, persecutiones et oppressiones tyrampnicas, que eis et suis inferuntur continue, paciuntur! Nil enim peius quam veritatis inquisitores vocare scismaticos, aut hereticos reputare. Nam si querentes veritatem, aut scismatici aut heretici recte dicuntur, sine dubio veritas aut scisma aut heresis recte dicetur. At quia hoc est impossibile, sic et illud. Preterea tali iudicio fit iniuria filio Dei, quem veritatem esse fatemur. Advertat igitur erga Deum et ecclesiam sanctam suam vestra fida discretio, et assistat ecclesie sue matri, ut Christi sponse, redempte sanguine sponsi sui, nonnisi verus et legitimus, vere et legitime, ac Canonice pastor presit, remoto et abiecto illicito ac illegitimo detentore. Et ne prophanentur ulterius ecclesiastica sacramenta, Omnes actus eiusdem Benedicti, prout ipse per nos iuste interdictum extitit, suspendantur, et detur efficax opera, ut cito congregetur universale Concilium, ut per ipsum omni errore seposito, nec non de nullitate, iniquitate, et iniusticia processus huiusmodi contra nos de facto presumpti veritas declaretur. Et interim ei qui non habet auctoritatem summi Pontificis, 1 S. darüber Baronius, Ann. eccl., tom. 12, p. 82; tom. 10, p. 99 ff. 2 In den Schreiben an die Prälaten heisst es: Sed attendite ecclesiarum prelati, advertite (accedite) principes et audite populi, qua veritate etc. In den übrigen Schreiben: vestra reverenda paternitas. |