Narbona apud Constantinopolim, et in loco de Aragosa districtus Venesie, per ipsum Petrum, eorum nomine, honerari fecissent certas quantitates coriorum, aluminis et cere, et eciam frumenti, causa portandi apud Aquas Mortuas, dictaque cocha, sic predicto honere honerata, veniret recto itinere versus dictum locum Aquarum Mortuarum, et esset in maribus de Caberina prope insulam Cicilie, venerunt Berenguarius Borriana de Barchinona et Raimundus Marini de Majoricis, ductores et patroni duarum cocharum armatarum, una cum Francisco de Plassa de Balneolis, Johanne Marquesii, Guillelmo Botardi, Petro Serra, Berenguario Sardani, Ferrario de Palaciola, Berengario Maynardi de Barchinona regni Aragonum, Berenguario de Guels de Peralata, Michaele de Baies, Petro de Vallibus, Raimundo Bruguera, Jacobo Oliverii, Bernardo Villarii, Anthonio Ledonis, Na Baiardo, et En Cabreira de Majoricis regni Majoricarum, et pluribus aliis eorum complicibus, subditis illustribus dominorum (dominis) Aragonum et Majoricarum regibus, more piratico et hostili incedentes, versus dictam cocham irruentes, eandem, et omnes res et merces predictas, et alia que erant infra dictam cocham, per vim et violenciam acceperunt, non obstante quod esset dictum et hostensum dictis piratis per omnes dicte coche ipsos esse regni Francie, et in gardia speciali ipsius domini regis Francie, una cum dictis rebus et bonis in dicta cocha existentibus; et per consequens ipsum Petrum, mercatores, marinerios, et alios dicte coche, spoliaverunt, et eos spoliatos usque ad camisiam de dicta cocha ejesserunt, et in loco de Malta posuerunt, et cum dicta cocha et rebus et mercibus predictis recesserunt, dictamque cocham, per spacium quatuor mensium cum dimidio, piratando et cursitando cum ea, tenuerunt, et postmodum cum ea ad castrum Callaris insule Sardinie aplicuerunt, et desarmaverunt. Deinde prefati Petrus Nicholay et nonnulli mercatores depredati, ad dictum castrum Callaris accedentes, ibidem fratrem Raimundum de Empuriis, gubernatorem, seu gubernatoris locum tenentem dicte terre Sardinie pro domino Aragonum rege, sepius et instanter requisive

runt, exponendo sibi raubariam predictam, et ipsum de dicto facto informando, ut ipsis Petro et mercatoribus reddi et restitui faceret dictam cocham cum rebus et mercibus predictis, et de dicta raubaria justiciam ministraret; quod idem frater Raimundus facere denegavit, pretendens se dictos piratas affidasse, sed quod se cum dictis piratis componerent, aliter ipsos piratas cum dictis cocha et mercibus. abire et recedere permitteret, quando vellent. Qui Petrus et mercatores, requisitis dictis piratis legitime ut restitutionem facerent premissorum, hoc facere nolentibus, videntes quod aliter transire non poterant, tractante dicto fratre Raimundo et volente, dederunt ipsis piratis et solverunt pro rescato duo milia et septingentos florenos auri, quos sub usuris manulevarunt et receperunt, et decostiterunt quingentos LX florenos auri; et sic decostitit dictum rescatum tria milia ducentos quadraginta florenos auri. Quo rescato soluto, idem frater Raimundus dictos Petrum et mercatores ad faciendum ipsis piratis quitantiam de predicta [summa] compulsit, volendo omnia dictis piratis tradere, et etiam ipsos Petrum et mercatores in eorum manibus ponere, nisi quitantiam facerent supradictam. Demum, restituta sic dicta cocha, quum ipsi mercatores et Petrus fuerunt in ea, nullam yssarciam, arma, paramenta seu fornimenta invenerunt in ea, quia ea retinuerant pirate predicti; sed predicta opportuit ipsos Petrum et mercatores emere in dicto castro, et decostiterunt eis cum salariis LXX marineriorum, quos ibidem conduxerunt, octingentos florenos auri. Retinuerunt quoque etiam pirate predicti, tempore quo tenuerunt cocham predictam, de mercibus predictis, videlicet centum triginta quintalia et L libras dicti aluminis, facientia quinquaginta unam cargas, valentes ducentas or libras turonensium parvorum. Retinuerunt ctiam cccxxvii coria, facientia triginta tria honera, valentia quadringentas LXXVIII libras et x solidos turonenses; item unum honus et sex coria, valentia XXIII libras turonenses et mor solidos. Retinuerunt insuper octo quintalia cere ponderis Romanie, facientia tres cargas, valentes nonaginta libras turonenses; nec non etiam retinuerunt pirate pre

dicti de dicto blado ducentas XXVIII saumas et mediam bladi seu frumenti predicti, valentes mille un libr. шor sol. turon. Que omnia supradicta prefati Petrus et mercatores invenerunt minus, et fuisse extracta per ipsos piratas de cocha predicta, et aliqua ex hiis perceperunt esse per eosdem piratas vendita et exhonerata. Deteriorate fuerunt quoque residue merces, que remanserunt in dicta cocha, preter et ultra illas quas retinuerunt penes se dicti pirate, pretextu balneationis aque maris, longinquitatis temporis, ob culpam et dolum dictorum piratarum, in valore duodecim milium florenorum auri et plus, in quibus prefati mercatores dampnificati fuerunt. Dampnificaveruntque ipsum Petrum in mor milibus florenorum auri, ratione nauli, quod habuisset de alio vaigio, quod fecisset apud Romaniam et facere potuisset, nisi fuisset captio jamdicta, quia merces in Aquis Mortuis parate extiterant, et solum expectabatur quod veniret idem Petrus cum cocha predicta, pro dicto alio viagio faciendo. Item, tempore quo ipsi pirate tenuerunt dictam cocham, eam destruxerunt et devastaverunt, propter quod non potuit facere viagium suum; sed opportuit ipsam in Majoricis applicare, et eam ibidem aptare, reparare et refficere, in cujus reffectione expenderunt prefati Petrus et mercatores mille XL florenos auri ; que omnia supradicta ascendunt in summa viginti unum milia octuaginta florenorum auri et mille octingentas libras turon. parvorum. Que omnia in informatione, per vos dictum judicem facta, plenius vidimus contineri. Quare, requisiti per dictos mercatores dampna passos eorum indempnitati providere, juxta formam et tenorem litterarum regiarum supradictarum, vobis igitur, et vestrum cuilibet, precipimus et mandamus, ac etiam comittimus, quatinus, sequendo formam litterarum regiarum supradictarum, saltim contra subditos domini Majoricarum regis, recepta ab ipsis mercatoribus conquerentibus cautione tali, qualem arbitrio vestro dare poterunt, malefactores, piratas, seu predones predictos, seu eorum participes, complices et fautores, eorum bona, si eos in senescallia nostra Bellicadri vel ejus ressorto reperire potueritis, capiatis, et captos tamdiu teneatis, donec ex

et

integro satisfecerint dictis mercatoribus dampna passis, et domino nostro regi et parti emendam prestiterint competentem. Si vero dictos piratas seu malefactores in senescallia nostra vel ejus ressorto non potueritis reperire, bona omnium et singulorum justiciabilium et subjectorum dicti domini Majoricarum regis, in dicta nostra senescallia et ejus ressorto inventorum, ad manum regiam ponatis, et tamdiu sine recredentia teneatis, usquequo dampna passis predictis fuerit plenarie satisfactum, vel per dominum nostrum Francorum regem, vel ejus curiam, fuerit aliud ordinatum, juxta formam et tenorem litterarum regiarum supradictarum, quas de puncto in punctum per vos super premissis volumus observari, taliter circa hoc vos habentes, quod non possitis de negligentia reprehendi. Datum Nemausi, die XIII julii, anno Domini millesimo CCC XXXVI..

Arch. mun. de Montp., Arm. C, Cass. XX, No 7. Original à queue de parchemin, avec sceau du sénéchal en cire rouge.

CX.

PUBLICATIONS CONCERNANT LA POLICE DU PORT DE LATTES.

(9 Décembre 1336.)

Anno Dominice Incarnationis millesimo trescentesimo tricesimo sexto, scilicet nona die mensis decembris, domino Philipo rege Francorum regnante. Noverint universi, presentes pariter et futuri, quod, existentes..... in loco dicto Guleta de Latis, et vexillo consulum maris Montispessulani extenso in altum in navigio, venerabiles et discreti viri domini........ consules maris Montispessulani, sedentes in eodem pro tribunali, decreverunt, causa cognita, preconisationes infrascriptas esse faciendas, more solito, per loca videlicet infrascripta, per Guillelmum Lauri, preconem publicum Montispessulani....

Baros, mando los senhors cossols de mar de Montpeylier que

T. I.

33

neguna persona, estranha o privada, de qualque condicio que ella sia, no sia tant auzarda, que auze empachiar ni ditar pantenas, ni cops, ni ramilha, ni neguna autra manieyra d'empachier el viatge en ren de la canal dels senhiors cossols de mar de Montpelier, so es assaber de Morre de jonc entro a la Goleta de Latas, ni en ren de la Robina de Latas. Et qui encontra ayso faria, los seniors cossols de mar de Montpeylier hi farian so que far hi devrian, ses tota merce. Hujus decreti fuerunt testes vocati et rogati Bernardus Ballayre de Vico, habitator de Latis, Petrus, burgensis de Latis, Ramundus Sabaterii de Latis, ..... et plures alii, et ego Petrus Cardinalis, habitator Montispessulani, auctoritate regia publicus notarius, qui, requisitus et rogatus, hec omnia scripsi.

Et incontinenti, tubicinato prius per ministros cum tubis, tambalis et namphilo, fuit dicta preconisatio per dictum Guillelmum Lauri, preconem juratum Montispessulani, exsequta et alta voce proclamata, prout superius continetur, in presentia et testimonio, etc.

Deinde, accedentes ad locum qui dicitur Passus Astelle, fuit supra proxime scripta preconisatio exsecuta, per modum superius expressatum, per dictum preconem.....

Deinde, accedentes seu navigantes per dictum stagnum ad locum qui dicitur Sinquanten, et ad locum qui dicitur Gradus Porquerie, in eisdem locis fuit consimiliter predicta preconisatio singulariter exsequta per dictum preconem et proclamata, tubicinato prius, ut supra; et fuerunt testes qui supra proxime, et ego dictus Petrus Cardinalis, notarius regius, qui, requisitus et rogatus, ut supra, hec omnia scripsi et in notam recepi.

Deinde continuando, et exsequendo dictas preconisationes, venerunt ad locum qui dicitur Passa de Carnone, et prius tubicinato ibi, ut supra, fuit dicta preconisatio, ut supra, facta et proclamata per dictum preconem, modo premisso, testibus quibus supra presentibus, et me predicto Petro Cardinalis, notario regio, etc.,

Venientes cum dictis navigiis ad locum qui dicitur esse coram manegueriis d'En Valsieyra, fuit per modum predictum dicta preco