Imágenes de páginas
PDF
EPUB

N° 334.

Règlement de Ferric Cassinel, évêque d'Auxerre, concernant la collégiale de Cône.

(An 1385, 8 novembre.)

Ferricus, permissione divina Autissiodorensis diecesis episcopus, omnibus presentes litteras inspecturis, salutem in Domino. Notum facimus quod cum inter cantorem, ex una parte, et thesaurarium et capitulum de Conada, ex alia, suborta esset materia questionis coram nobis, sub diversis petitionibus et articulis, ex una parte contra aliam, in scriptis traditis et plene declaratis..... et licet dictis partibus a jure nostro ordinario, tanquam nobis subditus potuissemus de dictis questionis ordinasse, attamen ex abundante cautela non solum semel sed plures voluerunt et expresse consenserunt dite partes, videlicet predicti cantor pro se et thesaurarius, tam suo quam procuratorio nomine dicti capituli, ut nos de dictis questionibus, prout nobis expediens videretur, decideremus omnimode, nostre voluntati ac ditioni se totaliter submittendo.

Hinc est quod nos, visis ac diligenter inspectis ac consideratis antiquis statutis ecclesie nostre predicte, litteris antiquis et rationibus ab utraque parte nobis traditis, necnon facta, legitima informatione et inquesta super aliquibus de dictis articulis in facto consistentibus per nostram ordinationem summam et definitivam pronunciamus in hunc modum.

In primis salubriter ordinata, per colende memorie dominum Guidonem quondam Autissiodorensem diecesanum episcopum, tanquam bona, sancta et justa laudamus, approbamus et ex autoritate nostra ordinaria per presentes paginas confirmamus, et si opus fuerit innova

mus.

Item, dicimus et pronunciamus quod cantor nostre dicte ecclesie est curatus ejusdem, et ad eum pertinent jura parochialia, videlicet funeralia et alia a parochianis quovis modo solvi consueta, exceptis canonicorum defunctorum funeralibus, quia pro ipsorum canonicorum sepultura proprius chorus censetur habere, absque eo quod dictus cantor curatus pro sepultura dictorum canonicorum percipere aliquid valeat.

Item, dicimus ct pronunciamus quod ad dictum cantorem spectat omnis cera oblata in ecclesia predicta, et in capella Nostre Domine de Galles, quacumque hora

oblata fuerit; de aliis vero oblationibus usque ad primam erunt cantori. Sed ab hora prima deinceps recipiet capitulum vel hebdomadarius, prout hactenus recipi reperimus observatum.

Item, dicimus et pronunciamus quod dictus cantor, post nos, est superior persona in dicta ecclesia nostra et quod ad mandatum cantoris seu ipsius vices gerentis tenebuntur canonici et clerici nostre antedicte ecclesie legere et cantare, et alia facere prout in ipsis statutis continetur.

Item, super eo quod cantor petebat a dicto capitulo, anno quolibet, triginta libras cere, juxta tenorem predictorum statutorum, predicto capitulo allegante. ad hoc quod antiquitus sic de usu et consuetudine antiquissimis in dicta ecclesia, fuerit observatum quod pro triginta libris cere percipiat cantor, totam ceram que obvenit in dicta ecclesia et in dicta nostra capella, nec-non decem libras cere super curam de Nusiaco; et quia de veritate hujus rei adhuc nequivimus plene informari, idcirco decisionem et determinationem dicti dubii per presentes in futurum

reservamus.

Item, de triginta libris traditis capitulo pro annuali militis sepulti in dicta ecclesia ad illos pertinentes qui missas celebrent dicimus spectare, ipsi vero cantori de jure nihil debere spectare.

Item, dicimus et pronunciamus dicto cantori debere solvi distributiones quotidianas, secundum portionem sibi contingentem, pro tempore et horis nocturnis et diurnis in quibus presens interfuerit, et juxta normam statutorum lucratus fuerit.

Item, consimiliter obtemperando privilegiis universitatis Aurelianensis, percipiet dictus cantor integraliter grossos fructus consuetos, distributionibus quotidianis duntaxat exceptis.

Item, dicimus et pronunciamus quod dictus cantor est verus curatus dicte ecclesie, nec possint dicti canonici admittere aliquem ad benedictionem nuptialem, neque administrare sacramenta ecclesiastica neque alia jura parochialia nisi de licentia dicti cantoris.

Item, de duabus missis, videlicet unam post primam et aliam postea majorem, per canonicos quotidie dicendas, prout dictus cantor asserit, quia in dictis statutis nihil de hoc expresse cavetur, plenius ordinare in futurum reserva

mus.

Item, de certis terris et possessionibus, anno predicto, per dictos canonicos ven

ditis in parochiis de Suriaco et de Sancto Quintino et Dotziaco existentibus, prout dacta canonici nobis asseruerunt pecuniam exinde babitam in deposito remanere, donec in utilitatem dicte ecclesie conserva extiterit, nostro arbitrio convertenda.

Item, de super petitis per canonicos contra cantorem predictum sic dicimus ordinandum : Primo quod littere quittationum et certarum conventionum initarum inter dictos cantorem et capitulum, sub sigilo curie nostre confectarum, eo quod per dictum cantorem de falso arguitur, nec contra ipsas litteras sufficientes rationes allegantur propter quas valeant impugnari, dictas litteras declaramus fore validas, easque suum debere sortiri effectum juxta ipsarum continentiam et teno

rem.

Item, super eo quod dicti canonici pe tunt per nos decerni tanquam suam propriam domum in qua habitat officialis noster, de presenti, nomine dicti cantoris predictis cantoris et canonicis assignamus peremptorie comparituris coram nobis, in castro nostro Ville-Catuli, ad decimum diem post proximum Adventum; ad dictum castrum videlicet dicto cantori ad opportandum omnes litteras et munimenta quibus se juvare voluerit pro dicta domo retinenda et dictis thesaurario et capitulo, ad dicendum et proponendum quicquid in contrarium dicere et proponere voluerint.

Item, super petitione dicti capituli tangente offertoria post Primam, de hoc per premissa satis est per nos decisum.

Item, de decem libris et quindecim solidis predicto cantori annuatim a dictis canonicis petitis nobis plene constitit per litteras authenticas dictum cantorem modernum efficaciter ad illam summam solvendam annuatim dicti canonicis obligasse. Idcirco pronunciamus dictum cantorem ad dictas decem libras et quindecim solidos annuatim dicto capi ulo solvendas, juxta formam et tenorem dicte obligationis.

Item, si que inter dictas partes remaneante indecisa, vel in presenti nostra pronunciatione et determinatione dubia, vel absconsa, determinationem et declarationem, decisionem et interpretationem ipsorum nobis per nostram sententiam definitivam in futurum reservamus. Ad quorum testimonium premissorum sigillum nostrum et signum notarii nostri infrascripti presentibus duximus apponendum,

anno Domini millesimo trecentesimo octuagesimo quinto, die jovis proxima post festum Omnium Sanctorum.”

(Tiré d'une ancienne copie.)

N° 332.

Lettres d'octroi sur le sel accordées aur habitans d'Auxerre, pour la réparation des murs de la ville.

An 1388, 13 novembre.)

Charles, par la grace de Dieu, roi de France à tous ceux qui ces présentes lettres verront, salut. Savoir faisons que nous, à la supplication de noz bien amez les bourgois et habitans de la ville d'Auceurre, considerans le besoing qui est à présent de faire les réparacions qui sont necessaires en la closture de ladicte ville, lesquelles réparacions et fortificacions lesdiz supplians, pour les grans charges qu'il ont eues et soustenues ou temps passé et qu'il leur convient avoir et soustenir chascun jour, en plusieurs manières, ne pourroient faire sanz nostre aide, mesme ment que ladicte ville n'a aucunes rentes ou revenues pour ce faire, attendu aussi que pour ceste cause ou temps passé ilz ont accoustume par l'ottroi de nostre trèscher seigneur et père dont Dieuxait l'ame, et aussi par notre ottroy de avoir et prandre, sur chascun brunel de sel vendu en gabelle en ladicte ville, seize deniers parisis de l'acheteur, si comme l'en dit: ausdiz supplians avons ottroyé et ottroyons de grace especial que ils aient et praignent, par la manière que ilz ont autrefoiz fait, jusques a un an à compter du jour que notre autre semblable grace à eulz ottroiée pour cette présente année faudra sur chascun brunel de sel vendu en notre grenier establi en laditte ville, douze deniers parisis de l'acheteur, pour tourner et convertir esdittes réparations et non ailleurs; pourveu que notre droit n'en soit pas pour ce diminué ou empeschié. Si donnons et mandons, par ces présentes lettres, au grenetier de notredit grenier que lesdiz supplians il face et laisse joir et user paisiblement de notre présente grace, et ottroy, sans les empescher en aucune manière, au contraire.”

En tesmoing de ce nous avons fait mettre notre seel à ces présentes lettres. Donné à Paris le xi jour de novembre, l'an de grace M. CCC. LXXXVIII, et de notre règne le ix*.

Par le roy, à la relation du conseil :
Mauloue.

(Original tiré des Archives de la ville.)

[ocr errors]

N° 333.

Don de quelques biens situés à Sacy, fait au Chapitre d'Auxerre, par l'évêque Ferric Cassinel.

(An 1389, 1 juin.)

In nomine sancte et individue Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus-Sancti, amen. Ad perpetuam rei memoriam, Ferricus, Dei gratia Autissiodorensis episcopus, notum facimus universis presentibus pariter et futuris, quod cum pridem nobilis vir dominus Guillelmus Cassinelli miles, frater noster, certam terram, videlicet terras, prata, vineas, nemora, domos, census, redditus, exitus, feuda, nobilitates, justitiam et alia jura, libertates et obventiones quas, quos et que jam diu bone memorie dominus Nicolaus de Arceiis, olim episcopus Autissiodor., predecessor noster, a Johanne de Bello-Loco, cive Autissiodorensi, qui eas, eos et ea in et sub feudo ecclesie nostre, in villa de Saciaco nostre diecesis, tenebat et possidebat, emerat et acquisierat; et post eum reverendus pater dominus Guillelmus de Tota - villa, pro tunc Autissiodorensis, et nunc Lexoviensis episcopus, tenuerat certis mediis et financiis ab executoribus dicti quondam domini Nicolai de Arceiis decem libras perpetui redditus decano et capitulo dicte ecclesie nostre a dicto quondam domino Nicolao et Arceiis, olim predecessore nostro, pro suo anniversario, singulis annis, in dicta ecclesia faciendo, ac certis arreragiis ex legato dicti domini Nicolai eisdem decano et capitulo oneratis, per arrestum et autoritatem parlamenti acquisierat, ipsumque fratrem nostrum militem in feudatarium, pro dicta terra, dicto decem librarum redditu oneram recipere noluimus, sed eandem terram una cum certa obligatione octoviginti librarum Turonensium, in quo dictus Johannes Beaulieu erat, prout adhuc est, dictis quondam domini Nicolai executoribus obligatus, certis mediis et financiis per nos eidem fratri nostro concordatis et solutis, ad manum nostram posuerimus et retinuerimus, prout in nonnullis et diversis super hoc fide confectis litteris, latius et plenius continetur. Hinc est quod nos, considerantes verba canonis dicentis, quod fidelibus non est tam de sollicita quantumcumque inventione fidendum, quam de instantia rationis humilis et devote sperandum, quodque qui parce seminat parce et metet, et qui seminat et largitur in benedictionibus, de benedictionibus et metet in vitam eternam. Itaque jure na

turali quo ecclesie sponse nostre afficimur et tenemur, et pro salute et remedio anime nostre parentumque et recommandatorum nostrorum dum lucem habemus providere, ad augmentum jurium et reddituum capituli dicto nostre ecclesie; habita prius per nos cum ipso nostro capitulo et nobiscum super hoc matura deliberatione diligentique, prout de jure nobis licuit atque licet, eandem terram sic acquisitam et per nos retentam, cum omni feodo suo, jure et dominio, ac obligatione dictarum octo viginti librarum Turonensium, per dictum Johannem Beaulieu, ut premittitur debitarum, ad dicti divini cultus augmentum, et pro donatione seu fundatione duodecim missarum de SanctoSpiritu, singulis annis, quandiu in humanis vixerimus, singulis secundis dominicis cujuslibet mensis, et post obitum nostrum, pro una missa de requiem, singulis diebus lune secundis mensis cujuslibet, ut prefertur, et pro uno anniversario pontificali, singulis annis, die obitus nostri, ad majus altare dicte nostre ecclesie per unum ex canonicis aut tortariis, cum diacono et subdiacono dicte ecclesie, solemniter et perpetuo celebrando a dictis decano et capitulo ad hoc capitulariter congatis, per suas gratiosas litteras nobis concessas, eisdem decano et capitulo, in remunerationem et recompensationem premissorum, per presentes donamus, elargimur et concedimus, de speciali gratia, transferentes in eos omne jus, omnem dominationem, dominium, possessionem et proprietatem quod et quas in ipsa terra sic acquisita dominia et feudo ipsius ac obligatione et debito predictis habuimus et habemus, et qualitercumque habere possumus nos, de ipsis omnibus et singulis per traditionem tam presentium quam titulorum litterarum acquisitionis predicte devestientes, et ipsos decanum et capitulum ex nunc, prout ex tunc, investièntes, ipsamque terram, res, jura et bona prefatis decano et capitulo admortizavimus et admortizamus per presentes.

In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum, presentes litteras per Michaelem Chequeron, presbyterum Ambianensis diecesis, publicum, autoritate apostolica notarium infra scriptum, et in presentia testium infra scriptorum, fieri et publicari volumus et mandamus, et ad majorem certitudinem eorumdem sigillum nostrum eisdem litteris duximus apponendum; presentibus venerabilibus et discretis viris dominis Petro de Chissiaco, decano, Bertrando Cassinelli, cantore, Guillelmo Inisardi,

archidiacono, Guillelmo Nazarie, thesaurario, Marco Giberti, succentore, Guillelmo Mutonis, canonico ecclesie nostre predicte Autissiod., ac nobili viro domino Guillelmo Cassinelli, fratre nostro predicto et Philippo de Campis, baillivo nostro, ad premissa testibus vocatis specialiter et rogatis. Datum in domo nostra episcopali Autissiodorensi, anno Domini millesimo trecentesimo octuagesimo nono, die prima mensis junii. Et ego Michael Choqueron, presbyter Ambianensis diecesis, publicus autoritate apostolica et imperialí notarius, etc.

(Ex Tabul. Capil. Auliss.)

N° 334.

Procès des habitans d'Héry et de Rouvray, sur le ressort à Auxerre.

(An 1391, 13 juin.)

Karolus, Dei gratia, Francorum rex, universis presentes litteras inspecturis, salutem. Notum facimus quod litigantibus die data presentium in nostra parlamenti curia procuratore nostro generali actore, ex una parte, et habitantibus de Eriaco et de Rouvroyo defensoribus, ex altera, super eo quod dictus procurator noster dicebat quod licet ab eo tempore quo comitatus Autissiodorensis juribus corone nostre extitit adunatus, ordinatum fuerit per inclite memorie dominum genitorem nostrum quod habitantes inter riparias Ligeris, Yone et Queurre, ac episcopatus Autissiodorensis, in sede nostra baillivatus Autissiodorensis haberent ressortiri, et a dicto tempore habitantes villarum predictarum de Eriaco et de Rouvroyo ad sedem predictam suum habuerunt ressortum; quodque dicti habitantes propinquiores sint predicte ville nostre Autissiodor. in qua sedem baillivi et ressortum habemus, quam Villenove-regis; dicti tamen habitantes ad sedem nostram dicte Villenove longe remotiorem nitebantur, fugiendo justitiam ressortiri, requirendo, hiis et aliis pluribus de causis per eum propositis, dictos habitantes ad ressorciendum Autissiodori et non Ville-nove compelli, et per arrestum dicte nostre curie condempnari: dictis habitantibus in contrarium dicentibus quod ipsi subditi et justiciabiles erant et sint religiosorum abbatis et conventus monasterii B. Germani Autissiodor, ressorcientium cum terra et subditis suis, ab antiquo, ad jam dictam sedem dicte Ville-nove, nec unquam subditi fuerunt comitis Autissiod., dictumque ressortium contra eorum volun

tatem et consensum mutari non debuerat; per baillivum etiam nostrum Senonens. et Autissiodorens. sententialiter, declaratum fuerat dictos defensores Ville-nove el non Autissiodori ressortiri debere; dictique de Rouvroyo minus debite adjornati fuerant, petendo propter hoc congedium cum expensis, ac requirendo ipsos defensores in ressorto suo antiquo remanere ad hos fines plurima facta et rationes, hinc inde proponendo.

Prefata curia nostra, partibus predictis super hiis ad plenum auditis, ordinavit et ordinat, quod dictus procurator noster hujus cause statum habebit, quodque dicti de Rouvroyo congedium et expensas per eos petitas non habebunt, et si dicti defensores de aliquibus sententiis de juvare voluerint, eas ostendent dicto procuratori nostro qui si voluerit eas impugnare poterit, et super hoc dicte partes in dicta curia nostra audientur et procedent ut fuerit rationis. Quocirca baillivo Senonens iet Autissiod., aut ejus locum tenenti committendo mandamus, quatenus presentem dicte curie nostre ordinationem, in hiis que executionem exigunt, executioni debite demandet, seu demandari faciat indilate. Datum Parisius, in parlamento nostro XIII die junii, anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo primo, et regni nostri undecimo. Per Cameram:

Villequin.

(Ex Tabul. Urbis. Auliss.)

N 335.

Lettres-patentes de Charles VI, condamnant les habitans d'Ausec ou Aucep (1), à contribuer du quint aux réparations de la forteresse de Saint-Bris, pour avoir des héritages situés dans le finage de Saint-Bris.

(An. 1393-94, 12 janvier.)

Charles, par la grâce de Dieu roy de France: au bailly de Sens de d'Aucerre ou à son lieutenant audit Aucerre, salut. Notre amé et féal chevalier, Dreux de Mello, Sgr. de S. Bris en Auxerrois, les habitans de S. Bris consors en cette partie, nous ont fait exposer en complaignant, disant que jaçoit que ladite ville soit trez ancienne forteresse, de grande enceinte et l'une des plus notables du pays, en laquelle il y a plusieurs grandes et grosses réparations à faire, et par défaut desquelles si elles n'étoient faites, ladite forteresse pourroit tourner en brief en

(1) Aucep, Albus Cippus, était un village situé sur le territoire actuel de Saint-Bris. Il est détruit depuis longtemps.

[graphic]

grande ruine et désolation, au préjudice irréparable desdits complaignans et des pays d'environ, et que pour ce iceux complaignans depuis environ deux ans ayent imposé de grandes sommes de deniers sur eux et les habitans d'Auxet, lesquels sont demourant à deux traits d'albaleste on environ de ladite forteresse, et qui ont accoutumé d'ancienneté de luy et leur bien y retraire, en temps des guerres et autrement, et aussi de contribuer ez réparations toutes et quantes fois que mestier en a été, pour la quinte partie ou environ de la somme pour ce imposée, néanmoins iceux habitans d'Auxcet, ou plusieurs d'eux ont été et sont encore refusans et contredisans de payer ledit quint ou autre impost de ladite taille; pourquoy lesdites réparations sont tardées à faire, qui est au trez-grand grief, préjudice et dommage desdits complaignans, et fera encore plus si par nous ne leur est sur ce pourvu brièvement de remède, si comme ils disent, et nous ont requis icelui, mêmement que plusieurs desdits habitans d'Aucet, ont maison en ladite forteresse de Saint-Bris, et leurs héritages enclouez et situez au finage de S. Bris.

Pour ce est-il que nous, ces choses considérées que voulons les forteresses de notre royaume être bien et suffisamment soutenues, à ce que par deffaut de ce aucun inconvenient ne s'en puisse ensuivre, et que ladite forteresse est assise en vue du baillage, à deux petites lieues dudit Aucerre, vous mandons et commettons, si mestier est, que vous fassiez ou fassiez faire exprez le commandement de par nous ausdits habitans de la ville d'Ausec, qu'ils payent ledit quint ou autre telle part ou portion de ladite taille ou impôt même, ce qui dorénavant sera mis sur pour cause desdites réparations, comme ils ont accoutumé de payer, et ce imposez en les contraignans à ce, et chacun d'eux, pour tant que lui appartiendra, par toute voye due et raisonnable; et faisant en cas d'opposition entre les parties, icelles ouyes, sur ces choses et les dépendances, bon et brief droit; car ainsi nous plait-il estre fait et ausdits complaignans si avons octroyé et octroyons, de grâce spéciale par ces présentes, nonobstant lettres quelconques subreptices à ce contraire. Donné à Paris, le douze de janvier, l'an de grace M. CCC. XCXIII, et de notre règne le xiv. Ainsi signé par le roy, à la relation du conseil.

J. Audot.

N° 336.

Lettres-patentes de Richard II, roi d'Angleterre, ordonnant que la rente de 20 marcs sterlings due à l'abbaye de Pontigny, sur sa ville de Cantorbéry, lui sera payée comme avant la guerre.

(An 1396, 24 septembre.)

Ricardus, Dei gratia rex Anglie et Francie, et dominus Hibernie, omnibus ad quos presentes littere pervenerunt salutem. Sciatis quod cum nobiles progenitores nostri, quondam reges Anglie, per cartas suas dedissent et concessissent dilectis nobis in Christo abbatui et conventui Sancti Edmundi de Pontiniaco quendam annuum redditum viginti marcarum percipiendum sibi et successoribus suis imperpetuum, de firma civitatis nostre Cantuarensis per manus ballivorum ejusdem civitatis pro tempore existencium, ad sustentandum quatuor cereos circa preciosum corpus sancti Edmundi de Pontiniaco continue ardentes; qui quidem annuus redditus predicti abbati et conventui per magnum tempus elapsum, occasione guerre inter nos et adversarium nostrum Francie mote, minime solutus fuit. Nos, ex habundanti, gratia nostra, ob reverenciam Dei et sancti Edmundi, dedimus et concessimus prefatis abbati et conventui dictum annuum redditum viginti marcarum habendum sibi et successoribus suis, in forma predicta, adeo integre, sicut ipsi redditum illum aliquibus temporibus retroactis habuerunt, guerra inter nos et dictum abversarium nostrum, ut premittitus, mota, non obstante. In cujus rei testimonium has litteras nostras fieri fecimus patentes, Teste me ipso, apud Wesminster; vicesimo quarto die septembri, anno regni nostri decimo nono.

Scellé autrefois du sceau royal.

(Archives de la préfecture de l'Yonne; Fonds Pontigny.)

N° 337.

Union de chapellenies fondées dans la chapelle du petit S. Etienne, au cloitre du Chapitre,

à Auxerre.

(An 1397, 23 septembre.) Universis presentes litteras inspecturis, Michael, permissione divina, episcopus Autissiodorensis, salutem in Domino. Notum facimus quod nos attendentes capellanias BB. Dionysii et Stephani pape et martyrum, ad altare et in capella Sancti-Stephani Parvi, in claustro Autis

« AnteriorContinuar »