tionis percipiant et apud districtum judicem premia eterne pacis inveniant. Amen, amen, amen.

(A gauche, rota avec la légende :) Sanctus Petrus, Sanctus Paulus. Eugenius papa III. Fac mecum, Domine, signum in bonum.

Ego, Eugenius,catholice ecclesie episcopus, subscripsi (autogr.).

(A droite, monogramme :) Bene valete.

(Au milieu :) Ego, Conradus, Sabinensis episcopus, subscripsi.

Ego, Imarus, Tusculanensis episcopus, subscripsi. (A gauche) Ego, Humbaudus, presbyter cardinali tituli Sancte Praxedis, subscripsi.

Ego, Gillibertus, presbyter cardinalis tituli Sancti Marci, subscripsi.

Ego, Humbaudus, presbyter cardinalis tituli Sanctorum Johannis et Pauli, subscripsi.

Ego, Guido, presbyter cardinalis Sanctorum Laurencii et Damasi, subscripsi.

Ego, Nicolaus, presbyter cardinalis tituli Sancti Cyriaci, subscripsi.

Ego, Aribertus], presbyter cardinalis tituli Sancte Anastasie, subscripsi

(A droite) Ego, Guido, diaconus cardinalis Sanctorum Cosme et Damiani, subscripsi.

Ego, Octavianus, diaconus cardinalis Sancti Nicolai in carcere Tulliano, subscripsi.

Ego, Gregorius, diaconus cardinalis Sancti Angeli, subscripsi.

Ego, Johannes, diaconus cardinalis Sancte Marie Nove, subscripsi.

Ego, Berardus, diaconus cardinalis Sancte Romane

Ecclesie, subscripsi.

Ego, Petrus, diaconus cardinalis Sancte Marie in Via Lata, subscripsi.

Datum Sutrii per manum Roberti, Sancte Romane ecclesie presbyteri cardinalis et cancellarii, VII kalendas aprilis, indictione VIIII, incarnationis dominice. anno Mo Co XLVI°, pontificatus vero domni Eugenii III pape anno secundo.

Parchemin, original. La bulle de plomb appendue à l'acte a disparu. L'æ est généralement noté par un e cé

dillé.

VIII

Saint-Pierre de Rome, 21 janvier 1155.

Le pape Adrien IV prend sous sa protection et confirme toutes les possessions de l'abbaye de Saint-Satur.

Adrianus, episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Radulfo, abbati ecclesie Sancti Satyri que juxta Sacrum Cesaris sita est, ejusque fratribus tam presentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum. Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse presidium ne forte cujuslibet temeritatis incursus aut eos a proposito revocet aut robur, quod absit, sacre religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et prefalam ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio

communimus. Statuentes ut quascumque possessiones, quecumque bona eadem ecclesia impresentiarum juste. et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant; in quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis. In castro Sacro Cesaris 1...... Dyonisii...... leydis ;..... Talveniaco....; ecclesiam de Coerguiis et quicquid in ipsa parrochia possidetis; ecclesiam de Lugniaco (ce mot a été gratté pour être remplacé par Herriaco).... apud Genevregiam..... apud Chaumos ..... de Sanciaco..... de Cociaco.... pasnagium de alodio de Villa Genonis.... de Sariaco in Boscis..... Lichiavo (sic).... Sancti Dyonisii de Firmitate Umbaldi....., cappellam de Loco Dei.... a Reinaudo de Monte Falconis......... rationabilis facta est et scripto firmata; concordiam etiam que inter vos et nobilem virum Stephanum comitis Theobaldi filium, salva quidem justitia ecclesie de banleuga oppidi Sancti Satyri sicut in ejusdem Stephani scripto continetur facta esse dinoscitur, auctoritate apostolica confirmamus; nemus quod est juxta Ligeris fluvium........ de Carnis.... opidulum.... Sancti Teobaudi cum edificiis ibidem constitutis..... ratam manere censemus. Statuimus preterea ut inter fines parrochiarum vestrarum novam ecclesiam vel cappellam sine consensu dyocesani episcopi et vestro nullus edificare presumat. Nemini etiam liceat

1. Cf. actes nos III et VII. Nous n'indiquons ici que les variantes et interversions de texte.

decimas ad parrochiarum vestrarum pertinentes preter concessionem episcopi et vestram de laica manu accipere. Sanctimus insuper ut in eadem ecclesia Beati SATYRI.... AVGustini regulam perpetuis temporibus inviolabiliter conservetur.... Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet surreptionis astutia seu violentia preponatur nisi quem fratres communi consensu vel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem vel de suo seu de alio si expedierit ejusdem ordinis collegio providerunt eligendum. Decernimus ergo..... supradictam ecclesiam temere perturbare... sed illibata omnia et integra conserventur eorum pro quorum gubernatione...., salva Sedis Apostolice auctoritate et ecclesie Bituricensis canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire.... commonita nisi presumptionem suam congrua satisfactione correxerit.... Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus.... et apud districtum judicem premia eterne pacis inveniant. Amen, amen, amen.

Ego, Adrianus, catholice ecclesie episcopus, subscripsi.

(A gauche, rota avec la légende:)

Sanctus Petrus, Sanctus Paulus. Adrianus papa IIII.

(Sa devise :) Oculi mei semper ad Dominum.

(A droite, ce monogramme :) Bene valete.

(Au milieu :)

Ego, Ymarus, Tusculanensis episcopus, subscripsi.
Ego, Ugo, Hostiensis episcopus, subscripsi.

Ego, Gregorius, Sabinensis episcopus, subscripsi.

(A gauche :)

Ego, Guido, presbyter cardinalis tituli Sancti Grisogoni, subscripsi.

Ego, Hubaldus, presbyter cardinalis tituli Sancte Praxedis, subscripsi.

Ego, Julius, presbyter cardinalis tituli Sancti Marcelli, subscripsi.

Ego, Gerrardus, presbyter cardinalis tituli Sancti Stephani in Celio monte, subscripsi.

Ego, Johannes, presbyter cardinalis Sanctorum Johannis et Pauli tituli Pamachii, subscripsi.

Ego, Johannes, presbyter cardinalis tituli Sanctorum Silvestri et Martini subscripsi.

(A droite :)

Ego, Guido, diaconus cardinalis Sancte Marie in Porticu, subscripsi.

Ego, Johannes, diaconus cardinalis Sanctorum. Sergii et Bachi, subscripsi.

Ego, Hildebrandus, diaconus cardinalis Sancti Eustachii juxta templum Agrippe, subscripsi.

Ego, Odo, diaconus cardinalis sancti Nicholai in carcere Tulliano, subscripsi.

Datum Rome, apud Sanctum Petrum, per manum Rolandi, Sancte Romane Ecclesie presbyteri cardinalis et cancellarii, XII kalendas februarii, indictione III, incarnationis dominice anno M°CL'IIII°, pontificatus vero domni ADRIANI pape IIII anno primo.