Imágenes de páginas
PDF
EPUB

berent cui scilicet Regni Antistites, quibus pro assidua experientia tantorum meritorum tuæ sepetialibus venerationi, tuisque obsequiis esse insistendum, in te pretaxaturum literarum pandit series insurgunt.

» Et quia humili Christo conformatum patientiæ clypeum rolle objicere vident, tanquam erectis contra te calcaneis de primere et contumdere masuetudine non erubescunt.

>> Verum næ illorum temeritati, solum tibi tantarum injuriarum dedecus arbitreris inferri, advertere potest tua prudentia, eos non minus in Apostolicam anthoritatem peccare, dum ea quæ predecessor meus Alexander videlicet secundus, et mea post illum parvitas tui Patris celebris memoriæ Regis Sanciis rationabiliter concessit petitioni, frivolis suis ratiocinationibus in irritum conatur reducere: Caso nitentes labore, nodum in cirpo invenire, etc. » Y después añade:

<«< Statuimus tui charissime filii Patri, tuique Regni successorum, ex genere tuo rite substituendorum juris esse; ut Eclesias villarum tam earum quas in sarracenorum terris capere potueritis, quam earum, quas ipsi ni Regno vestro edificari feceritis, vel rer que volueritis monasteria (sedibus Episcopalibus dumtaxat exceptis) distribuere licet vobis»; Amplía esta gracia á los Próceres del Reino en esta forma, ibi: « Sancimus ut ecclessias quas in sarracenorum terris jure belli adquisierint, vel in propriis hereditatibus fundaverint, sibi, suisque heredibus, cum primitiis et decimis, propriarum dumtaxat hereditatum (dummodo cum necessariorum administratione Divina in eis ministeria, rite à convenientibus personis celebrari faciant) eis liceat retinere; vel quarum libet capellarum, vel monasteriorum ditioni subdere, etc. >>

Tambien se puede ver á Montemayor, al fol. 27 de sus Investiga

ciones.

(23) Todo lo trae muy por menor Zurita en sus Annales, tom. †, lib. 1. cap. 36, 41 et 44, desde el fol. 34, Ba al 40.

(24) Lato calamo, lo explicá Zurita en sus Annales, tom. 1, lib. 1, cap. 45, fol. 44, 45 et 46.

(25) Todo es de Zurita, dicto tom. 1, lib. 1, cap. 47, 49, 50, 51 et 52 a fol. 47, cum seqq. Montemayor en sus Investigaciones, fol. 24, 25, et. – Juan de Arruego, en su libro de las Rentas del Arzobispado de Zaragoza, ex fól. 1 hasta el fól. 12. Blancas, en sus Comentarios. fólio 130. Zurita, in indicibus, fól. 52, y en sus Annales cap. 32, 41, 42, 43 et 44, y en los capítulos que en este número se han citado del mismo Zurita. En este tiempo, todos los señorios, tierras, mercedes y honores que concedian los Reyes á los seculares, eran de por vida, como lo declaró este gran Rey en su testamento, y en él lo trae el Abad D. Juan Briz Martinez, en la Historia de San Juan de la Peña en la Vida de Don Alonso el Primero, cap. 5 et 28, fol. 805, y

[ocr errors]

como dice este autor en la vida de este gran Rey, desde el fól. 685 al fól. 811, conquistó todo el Reino, erigió y dotó todos los templos, hizo las Comunidades de Calatayud y Daroca, concedió muchas rentas á los ricos hombres, repartió entre los franceses y otros que le siguie ron, todos los honores, tierras y señoríos; y después, en su testamento mandó que muertos los poseedores volviesse todo á la Corona y lo mismo mandó Don Jaime el primero, como se expresa en el lib. 7 de los Fueros de Aragon. Murió el gran Rey Don Alonso en el año de 1144. Era de 1172.

(26) Zurita, tom, 1, lib. 1, cap. 53, et 54, fol. 51 al 53.-Mariana en la Histor. tomo 1, lib. 10, cap. 16, fol. 359 y siguientes, y lib. 11, cap. 4, et 14, fol. 532. -Lopez Madera, De las excelencias de España, cap. 11, pág. 76, colum. 1. — Diego Perez de Mesa, De las grandezas de España, lib. 2, cap. 159, in fin Mariana in dict. lib. 11, cap. 4, página 373, tomo 1. El Arzobispo D. Rodrigo, la historia de Toledo con Garibay en su compendio, lib. 31, cap. 21, y Zurita en sus Annales, sientan que Zaragoza y todo el Aragon de este lado del Ebro dieron la obediencia al Rey D. Alfonso de Castilla, y que el Rey D. Ramiro, quedó por su vassallo con obligacion de pagarle feudo.

(27) Zarita, tomo 1, Annales, lib. 1, cap. 56, fol. 56 et 57.

(28) Zurita, tomo 1, Annales, lib. 2, cap. 2 et cap. 4, fol. 60 y 61. (29) Zurita, dict., tomo 1, lib. 2, cap. 8, 9 et 10, fɔi. 63, 64 et 65. (30) Zurita, dict., tomo 1, lib. 2, cap. 14, 15, 16, 17 et 19, fol. 66, Bal 71.

(31) Zurita, tomo 1, Annales, lib. 2, cap. 20 et 23, fol. 72 et 73. (32) Zurita, dicto, tomo 1, lib. 2, cap. 24, fol. 74.

(33) Ut videre est in for. Aragon, sub tit. De Stipendiis et Stip endiariis, lib. 7, fol. 130, B.a

(34) Zurita en sus Annales, tomo f, lib. 2, cap. 25, vers. Vuelto el Rey. Y en el vers. Por este tiempo, etc.

(35) Zurita en sus Annales, tomo 1, lib. 2, cap. 28, 30 et 31, desde el fol. 76 al 79.

(36) Y siempre se gobernaron por este fuero, idem. Zurita, dict., tomo 4, lib. 4, cap. 38, in fin.

(37) Se convence de las Cortes del Sr. D. Felipe IV del año de 1626 que están en el libro de los fueros, fol. 270, colum. 4, sub titulo Agregacion de las ciudades y Comunidades de Teruel y Albarracin. (38) Zurita en sus Annales, tomo 1, lih. 2, cap. 35 et 47, fol. 82 y 88.

(39) Zurita, dict. tomo 1, cap. 48, lib. 2, fol. 88.

(40) Zurita, tomo 1, Annales, lib. 2, cap. 51, fol. 90, et lib. 3, capítulo 87, fol. 209, Ba, et lib. 4, cap. 13, fol. 239, et cap. 37, fol. 162, Ba et cap. 41, fol. 268 y que esta renuncia y reconocimiento á favor de la Iglesia fuesen sin efecto, y contra la justicia de los sucesores, lo

fundan Ramirez, De leg. reg. con todos los autores aragoneses, que han

escrito sobre esta materia.

(41) Zurita en sus Annales, tomo 1, lib. 2, cap. 52, fol. 91,

(42) Zurita en sus Annales, tomo 1, lib. 2, cap. 63, á fol. 100, co

lum. 4, et cap. 61, per tot.

(13) Ut refertur infra, n. 49.

(44) Zurita, dict., t. 1, lib. 2, cap. 66, fol. 10, B. et cap. 68, fol. 106. (45) Zurita, dict., lib. 2, cap. 69, in princip.

(46) Zurita, tomo 1, lib. 2, cap. 71, fol. 107, B.

(47) Cap. 74, fol. 110, et cap. 76, fol. 112, colum. 3, et cap 39, fol. 114.

(48) Zurita, tomo 1, lib. 2, cap. 81, fol. 120.

(49) Esta carta se pone en el lib. 9 de los fueros in fine, y en ella fundan todas las novedades los autores aragoneses.

(50) Funda Zurita esta autoridad del Justicia al tomo 1, lib. 2, pítulo 64, fol. 103, colum. 1.

ca

(51) Zurita, tomo 1, lib. 3, cap. 4, fol. 126, et cap. 5, 6, 7, 8, 9, 10 et 12.

(52) Zurita, dict., lib. 3, tomo 1, cap. 15, 16, 17, 18, 21 et 26. (53) Ut expresse habetur in for. único de confirmatione monetæ, lib. 9, Foror. Regn., fol. 151, B.-Ramirez, De leg. reg. § 26, n. 3et n. 42, cum seqq. usque ad num. 50, en que á este tributo le llama capitacion.

(5) Que sean las primeras Córtes, se prueba del tomo de los fueros, en que ponen estas las primeras, y no hacen mencion en ellas de otras. anteriores, que se hallen impresas ni en observancia, y que asistiese San Raimundo en estas Córtes se ve en el fuero supra citado: de confirmat. moneta.

(55) Zurita, tomo 1, lib. 3. cap. 27, 29, 30, 31, 32, 88, á donde dice que todo lo ejecutaba con consulta de la Reina Doña Violante, su mujer, et cap. 33 et 34.

(56) Math. De Regim Regn. Valent. cap. 2, § 5, n. 112, et n. 20, cum seqq. fol. 1, De Decimis cum aliis ejusdem tituli in for. Valent. for. 6, De rebus non alienand. - Math. ibidem, n. 44.

(57) Math., ubi supra, n. 112.

(58) In for. Valent., for. 15, rubric. de reb. non alienand, ibi: «sien tenguts pagar los dits bens en tots los carrechs reales é vehinals.» Math., ubi supra, n. 41, 45 et 109, cum seqq.

Cortada,

(59) For. 5, 6, 7, 10, 11, 12, 15 et 22, rubric. de reb. non alienand. Privilegio del Rey D. Pedro II, for. 120 de los fucros de Valent. leon decis, 157 et 77. Oliva, De jur. fisci cap. 7, à num. 31. tomo 5 decis 284, n. 5. Bas. in Teatr. jurisprudent., par. 1, cap. 26, n. 77, et cap. 28. Math., ubi supra.

[ocr errors]
[ocr errors]

-

(60) In for. Regn. Valent., for. 22 cum seqq. de reb. non alienand. Math, dict. cap. 2, § 5, n. 114.

(61) Ut in for. Valent. rubric. de reb. non alienand., for. 15 et for. 6, de jurisdict. omn. indict ibi: «lo Clergue et Religios tot hora respona et fara dret en poder de la cort nostra de Valencia à cascu qui dell se clam de les coses demunt dites. Car al comensament totes les demunt dites coses foren de nostra Señoria à aquells qui les praerent, è les reverent no vingueren per raho de Religio, ne de eglesia, è per aquesta raho debuen esser jutgades per tot temps de realench.» Math. de Regim. dict., cap. 2, § 5, per tot.

(62) For. 6, rubric. de jurisdict. omn. indic., for. 15, de reb. non alienand, et cum. Bellug. Leon, Barbos, Math. et Crespi, tenet Bas in suo teatr. jurisprud., part. 1, cap. 51, núm. 1.

(63) Math., de Regim. reg. Valent., cap. 7, § 5, n. 52, Cortiad. decis. 12, n. 40.

(64) Math., de Regim. dict., cap. 2, § 5, n. 20 cum seqq.

(65) Hay real cédula del Consejo de Aragon despachada á consulta de D. Melchor de Sesternes siendo juez de amortizacion en Valencia.Bellug. in suo Specul., rubric. 14, § Restat. à num. 17, ubi Camillus Borrell. ad., Gutierrez, lib. 1, practic., qq. 45, n. 1 et 2.

(66) Math., de Regim. dict., cap. 2, § 5, n. 111, cum. seqq.

(67) Ut fundat et tenet. probat. defectib. in memorial. q. 15, artic. 3, tom. 1, n. 58, ibi: «cognoscit etiam in benefitialibus de causis possesionis retinendæ et de eodem juditio possesorio in qualibet alia re Eclesiastica spirituali, quamvis sit inter Eclesiasticas personas et hoc de tempore inmemoriali. >>

(68) Y en órden á los fraudes tenet et probat ubi proxime, n. 155, cum seqq. á donde refiere algunos ejemplares.

(69) Ut ex for. 8, de jurisdict. omn. indic., et ex for. 14, de sero. fugitio. fundat et tenet. Math., de Regim., cap. 7, § 1, sect. 4, n. 178, usque ad 191, y novísimamente se ha declarado contra los sirvientes de la metropolitana, quedando estas regalías sin disputa para en adelante, en cuya defensa formó un erudito papel D. Pedro Mayor, fiscal de la real Audiencia de Valencia.

(70) Probat dict. q. 15, art. 5, n. 49, ex Bull. Juli, 3, tradita à Math., dict., cap. 7, § 2, in favorem judicum Regiorum laicorum : ibi: <«< De cuyus expositione ipse late et docte agit per totum, et ex observantia subsecuta ab immemoriali ad insignitos ordine subdiaconatus extendit, ad quam observantim tradit plures casus in contentionibus per regias chancellarias decisos;» y se pueden ver en Math., loco citato ex n. 65, cum seqq.

(71) For. 22, De testament. for., 120, De las Córtes del año de 1604. Bellug. in suo Specul., rubric. 17, n. 8 et 12. Leon decis. 20, per tot. præcipue ex n. 18 ad 40.

(72) Como se puede ver en Sampere, Historia de la Orden de Montesa, 3, pág. 458, 459 et 759, adonde expresa la declaracion y senten

cia del Chanciller, dada á favor de la jurisdiccion real en 17 de Febre-
ro de 1565. Lo mismo trae D. Gaspar Punter, Obispo de Tortosa, in
suo Tractatus decreta subditorum visitat, tit. de administrat. piar.
causar., extendiéndolo tambien á otras partes del reino de Valencia, y
es tambien de D. Gaspar de la Figuera en su Miscelanea sacra, fól. 225.
(73) D. Crespi de Valdaura in suis Observation. observat. 1 á n. 16
ad fin loquitur in term. Archiepiscopis. Camill. Borrell., De præstat·
Reg. cathol., cap. 71 à n. 1, ibi: «secundus casus qui ex supradictis ap-
paret cognitionem super Prælatos exemptos ut dicit.»-Petrus Bellug.
in Specul. princip. rubric. 11, § Videndum Probat. dict., q. 15, art. 5,
n. 76 et 77, ibi: «Non solum in temporalibus sed in aliquibus spiritua-
libus, ob supositam delegationem Summi Pontificis, et tam in civilibus,
quam in criminalibus, et de illorum personis, ita ut quod de Archie-
piscopo suis in casibus potest cognoscere ut exemptus, quod idem. >>
-B. Crespi, Tradit. observ. 51, n. 16. Y en los números siguientes
el mismo probat. de consuetudine — Bellug., rubric. 11, § viden-
dum, ubi.-Camill. Borrell, Crespi, Observat. si. 53 et 55.- Polo apud
Math. De Regim., cap. 7, § 1, ex n. 203, cum seqq. apud quos videri
possunt omnes de hac regalia tractantes et addendus est probat dict
q. 15, art. 5, n. 145, ubi: possessio cognoscendi in exemptos extendi-
tur de casu in casum, hoc est de specie in speciem dummodo non sint
de rebus ad sacramenta, et eorum administrationem, ad forum inter-
num, ad animarum salutem ut remanet dictum.

(74) Que no se admitan conservadores. Math., De Regim., cap. 7,
§ 1, n. 200 usque ad 207, probat. cum Crespi observat. 53, y que so-
bre esto no está admitido el Concilio tridentino.

(75) Que toque á S. M. la decision en los casos de duda. Math.,
De
Regim., cap. 7, § 1, sect. 5, n. 192, cum seqq. et n. 209, cum seqq. el
cap. 10, § 2, ex n. 31, Peguer, cap. 24, per tot.

[ocr errors]

(76) De la ninguna jurisdiccion del Arzobispo, testatur. Bellug. in
suo Specul., rubric. 14, § nunc videamus, n. 37, novissime D. Fran-
cisco María Zirino in Tractatu Nexus rer. ecclesiasticar., cap. 3, n. 35,
n. 29, 45, 46, 47 et n. 32, cum seqq. Salgad., De Reg., parte 4, capí-
tulo 14, n. 96, cum seqq. Bellug., rubric. 14, § veniamus, n. 37.—
Math., De Regim., cap. 7, § 1, n. 170, ubi plures cumulat. Idem:
Math., Dict., cap. 7, § 1, sect. 4, n. 164, cum seqq., que lo extiende á
las iglesias de todo el reino, exceptuando las del Obispado de Orihuela.
(77) Ut in foro, multum honorabili domino Francisco de Splugnes:
Militi justitiæ civitatis Valentiæ in civili qui est post lib. 9, de los ac
tos del reino, sub. tit. «Consultatoria missa per justitiam aragonum
justitiæ Valentiæ, super litteris et decisione bonorum, etc.»
(78) Zurita, tomo 1, lib. 3, cap. 36, in fin., fol. 155, B2.
(79) Zurita, Dict., lib. 3, tomo 1, cap. 40, fol. 158, B.
(80) Zurita, ubi proxime, cap. 41, fol. 159 et cap. 42.

(81) Como se ha fundado, supra à n. 1, adonde se citan las palabras

[ocr errors]
« AnteriorContinuar »