eisdem fratribus dimisimus liberam. Preterea fratribus in Vornpach advocaciam duorum mansorum in Dureshoven dimisimus liberam. Ut autem hec tradicio firma sit et ne possit in posterum revocari, presens scriptum Sigilli nostri appensione fecimus roborari. Testes sunt Wernhardus de Pach Sacerdos et Waltherus Dyaconus Canonicus Ecclesie Richerspergensis, qui eidem tradicioni interfuerunt et frater Wernhardus de Suben, qui eciam interfuit. Testes: Hainricus de Chunratsdorf, Chunradus de Chunenperge, Leo de Lebingen milites, item Retherus, Fridericus de Glasingen, Ulricus de Azelingsperge, Orthwinus de Gunthersperge, Engelperge de Ybenperge, Fridericus de Tunendorf, Fridericus de Aphespach, Ulricus de Holdelingen, Rudgerus, item dominus Pilgrimus et filius suus de Tannenberge, in cuius domo hec tradicio celebrata est anno Domini MCCXXXI.

Monum. boic. IV. 435.

1232. 2. Februar. Patauiæ.

VI.

Gebhard, Bischof von Passau, übergibt dem Passauer Bürger Engelschalk und seinem Sohne Christian ein durch Siboto von St. Ulrich erledigtes Lehen für 200 Mark.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis amen. Gebhardus dei gratia Patauiensis Episcopus Omnibus presentem paginam inspecturis salutem in eo, qui est uera salus. Notum esse uolumus vniuersis, quod, cum nos partem feodi nobilis uiri Witegonis, que protenditur a fluuio, qui dicitur Rveschemvhel, in inferiori parte usque ad danubium, quam ipse a nobis et a patauiensi ecclesia possidebat, pro ccctis Marcis argenti redimere uellemus et cum etiam alie necessitates nobis et Patauiensi ecclesie inminerent, quoddam feodum, quod nobis uacabat a quodam Sibotone de sancto Vdalrico, Engelschalco Ciui nostro Patauiensi et filio ipsius Christiano pro ducentis Marcis argenti iure feodali contulimus, ut talis pecunia in solutionem predicti debiti uerteretur, tali condicione interposita, ut tam ipse Engelschalcus quam filius suus predictum feodum nullo genere alienacionis aut uendendo aut obligando aut infeodando ab ecclesia aliquatenus alienent. Si uero necessitate aliqua compulsi predictum feodum uoluerint obligare, nobis aut successori nostro, qui pro tempore fuerit, dictum feodum tenentur offerre, ut nos idipsum ab eis, prout pro tempore competens fuerit, absoluamus. Si uero idipsum redimendi non habueri

mus uoluntatem, tali persone de consilio nostro uel nostri successoris ipsis predictum feodum liceat obligare, per quam ecclesia nostra in predicto feodo in posterum non sentiat aliquam lesionem. Et ne aliquis in posterum tali facto per aliquam calumpniam ualeat obuiare, presentem paginam sigilli nostri inpressione et testium subscriptione decreuimus communire. Huius rei testes sunt Heinricus prepositus, Chunradus decanus, Chalhohus archidiaconus, Chunradus plebanus et archidiaconus, Albertus de Possemunster archidiaconus, Eberhardus de Vivhtenbach, Rudegerus de Lonsdorf, perhtoldus de Povmgarten canonici patauienses. Ex ministerialibus Hademarus de Wesen, Waltherus de Tannenberch, Otto de Morspach, Heinricus de Waldeke, Alramus et Albertus nobiles de Halse, Fridericus de Peschinge, Albertus Vlisarius, Wernherus de Anzenchirchen. Ex ciuibus Waltherus Isnaer, Chunradus filius Vzonis, Heinricus aureus lapis, Westerburgarius, Rudegerus Euerdingarius, Duringus sartor, Chunradus gener suus, Chunradus de Marchgazzen, Otto Chloesenarius, Burchardus et alii quam plures. Datum Patauie anno dominice incarnationis M. CC. XXXII. Quarto Nonas februarii, Indictione V.

Monum. boic. XXVIII. II. 336.

1232. 26. September. Wien. Friedrich II., Herzog von Österreich, bestätiget die Vogtfreiheit des Klosters Lambach.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis *) Fridericus dej gratia Dux Austrie et Stirie jn perpetuum. Quoniam nobis cedit, ut credimus, ad salutem, ut gratiam, si quam diuine remunerationis intuitu ecclesiis et religiosis personis impendendam duxerimus, litterarum nostrarum confirmemus robore, ne propter antiquitatem temporis seu propter maliciam hominum infringi hec ipsa possit gratia uel turbari, ad presentium noticiam et futurorum memoriam cupimus peruenire, quod, cum pater noster pie memorie Monasterio in Lambach hanc fecerit gratiam, ut remiserit ei omnem pensionem, exactionem et alia queque seruicia, quocunque censeantur nomine, que ex aduocatia ipsius Monasterij in Lambach in hominibus, redditibus et bonis quibus

*) Bis dahin verlängerte Schrift.

cunque poterunt prouenire ita, ut nil utilitatis ipse in hac aduocatia sibj reseruauerit excepto, quod triginta talenta ej aduocatie illius nomine in festo beatj Georij annis singulis soluerentur, nos ipsi monasterio eandem gratiam innouauimus et etiam confirmauimus ita, ut ipsum Monasterium ex nostra donatione gaudeat in perpetuum libertate predicta hoc addito, quod uidelicet ipsa aduocatia ad alias manus per nos ud per heredes nostros nullomodo conferatur, sed nobis et heredibus nostris reseruetur nomen aduocatj in ipso monasterio sic, quod nec nos nec nostrj officiales uel iudices aliquj aduocatie iure uel nomine in hominibus aut quibuscunque bonis ipsius Monasterij exactionem faciamus aliquam uel ullum exinde percipiamus emolumentum aut seruicium sed tantum triginta talenta, sicut soluebantur patri nostro, nobis in festo beatj Georij annis singulis persoluantur. Sed et viginti talentorum redditus, quos patri nostro donauit, predictum Monasterium pro huiusmodj libertate, abbas et conuentus ipsius Monasterij nobis donauit (sic) similiter et etiam confirmauit. Vt igitur hec omnia, ut predicta sunt, permaneant inconuulsa, presentem paginam nostri impressione sigillj signatam sepedicto Monasterio uoluimus exhibere. Hujus rej testes sunt: Heinricus Marscalcus de Chunringen, Otto de Berhtoldestorf, Hermannus de Chranhperch, Heinricus de Pronne, Irnfridus de Hintperch, Albero de Pollenheim, Chunradus de La, Livtoldus de Pernove, Livtoldus de Pivrove, Chunradus de Asperch, Alrammus de Schornsteine et alij plures. Actum apud wiennam Ottone existente abbate in ipso Monasterio Lambach VI. Kalendas Octobris Anno dominj M. CC. xxx. ii. Indictione tercia.

Orig. auf Perg. mit Siegel im Archive des Klosters Lambach. Abgedruckt bei Kurz, Beiträge II. 453..

1246.

VIII.

1232 Friedrich II., Herzog von Österreich, erklärt das Kloster Wilhering zufolge der Freiheiten des Cistercienser-Ordens frei von jeder Vogtei. Fridericus Dei gratia Dux Austriae et stiriae et Dominus Carniolae iudicibus et omnibus, quibus litterae istae monstratae fuerint, gratiam suam et omne bonum. Cum ordo Cisterciensis alium praeter nos habere non debeat aduocatum, ipsos fratres et bona eorum in protectionem nostram et gratiam nostram recipimus specialem mandantes districte, ut nullus eosdem grauet per exactiones indebitas aut molestet in hominibus aut in bonis Scientes, quicunque transgressor

nostri mandati extiterit, quod eundem non solum in rebus, uerum etiam in persona uehementissime puniemus. Quod mandatum in hominibus Claustri de Wilheringen et in ipso Claustro firmiter et districte sub obtentu gratiae nostrae praecipimus obseruari, Homines uero eiusdem claustri exemptos esse uolumus a generalibus placitis seu priuatis, nisi propria uenerint uoluntate.

Aus der Pancharte des Klosters Wilhering vom 24. October 1680. Abgedruckt bei Stülz, Wilhering 514.

1233. 12. Februar.

IX.

Datum im Schlosse Senftenberg. Karl von Gutra. bezeugt, dass Tuta von Zebingen, seine Grossschwiegermutter, dem Kloster Reichersberg ihre Besitzung in Grub verkauft habe.

In nomine domine Amen. Ego Karolus de Gutrat Salzeburgensis ecclesie uassallus confiteor et presenti scripto sigillo meo signato protestor, quod Domina Tuta de Zebingen prosocrus mea predia quedam in uilla, que dicitur superius Grube, sita, que ipsa iure hereditatis et proprietatis a suis sibi auis et proauis derelictum libere, utpote liberum predium diebus suis tenuit et possedit, per manum meam et uxoris mee Margarete, que prefate T. ex filio neptis extat queque eidem in predictis prediis cum meis et suis paruulis hereditatis iure fuerat successura, in manus dominj Virici Richerspergensis prepositi suorumque confratrum, uidelicet Hartwicj, Chunonis sacerdotum super altare beatj Michaelis archangeli patroni Richerspergensis cenobii in ius et proprietatem eiusdem loci perpetuo delegandum tradidit uniuersa uno beneficio duntaxat excepto, quod quidam nomine Rapoto in feudum retinet ab eadem. Que quia propriis non possunt nominibus, aliis utcunque indiciis exprimuntur, Vlricus colonus auunculus Heinrici, Fridericj Alberti tenet locatum sibi beneficium et dimidium, vineam unam instructam agris et curtili, Heinricus fratruelis eiusdem beneficium et dimidium, Sigehardus dimidium beneficium, Gotfridus uineam, Heinricus uineam ambe instructe ut prima, Juger agri soluens VI denarios, quod habet Chunrat et mater sua. Tradidit autem sepedictum predium prefato Richerspergensi cenobio uenditionis titulo pro L. talentis wienensis monete, ueruntamen non tam pro pecunia, quam inde recepit, quam pro sua (sic) suorumque progenitorum remedio animarum, cum pro eisdem prediis pecuniam habere poterat ampliorem, transferens inquam illud

in Richerspergense sepedictum cenobium cum omnj integritate et libertate, qua ipsa et progenitores suj idem per centum annos et amplius pacifice possederant et quiete, Siquidem memoratum predium ab omnj exactione, quocunque nomine censeatur, omnj tempore preterito absolutum nec habet nec umquam habuit aduocatum, sed est, ut uulgariter solet dici, liberum predium a liberis manibus deriuatum non habens salmannum, non dominj Ducis nec alicuius alterius iuri est addictum uel aliqualiter obligatum. Vt autem forma et terre consuetudo, que in huiusmodi contractibus et traditionibus solet obseruari, penitus seruaretur, memoratus Richerspergensis Prepositus denarios, quj uulgariter dicuntur Salpfenninge, quibus debuit, distribuit manu sua scilicet vxori mee pregnate pro se et quam in uentre portabat sobole, dimidium talentum, duobus aliis paruulis utrique LX. denarios. Acta sunt hec omnia in castro meo Senftenberc anno dominj M. CC. XXXIII. predie Idus februarii, Indictione VI. multis presentibus, qui huius rei testes sunt tracti per aurem, quorum hec sunt nomina: Chunradus Salzpurgensis Canonicus cognomine Purcrauius, Magister Johannes plebanus de Odespach, Hirza sacerdos de Zebingen, Heidenricus de Stiven, Chunradus de Chalhesperge, Fridericus de Elsarn, Albero de Wolfsteine, Milites, Vlricus de Ybse, Albero de Olsinshouen, Herbordus de Zebinge affinis eiusdem, Dietricus, Chunradus, Hugo serui dominj H. de Stiuen, Otto de Fornbach, Edicho, Pertholdus pellifex salzburgensis. De familia Richerspergensi Chunradus hospes, Wernhardus pellifex, Sifridus, Ekehardus, Heinricus venefica, Heinricus cursor prepositj, vlricus uinitor de Chrems, Otto Huze, Siboto de Nodespach, Ortolfus filius fabri, Waltherus de Graben et alij quam plures.

Orig. auf Perg., zu Reichersberg, das Siegel abgefallen. Abgedruckt in Mon. boic. IV. 440.

མ.

1233. 12. März. Werfen. Eberhart, Erzbischof von Salzburg, bewilligt auf Lebenszeit dem Kloster Reichersberg, das er vom Drucke der Vögte befreit, zur Unterstützung desselben 20 Pfund; wogegen ihm die Chorherren jährlich drei Jahrtage versprechen.

In nomine sancte et indiuidue Trinitatis Eberhardvs dei gratia salzburgensis archiepiscopus apostolice sedis legatus In perpetuum. Maiestati diuine fiducialiter obsequimur, cum quieti et utilitati eorum inuigilamus, quos a fundatore ecclesie nostre nouimus recepisse