Imágenes de páginas
PDF
EPUB

ausgestellt sind; im Februar 1248 war ihm sogar ein Heer anvertraut, mit welchem er den Markgrafen von Montferrat schlug, und Turin einnahm 1). In demselben Jahre begab sich nach den gleichzeitigen Heiligenkreuzer Annalen der kaiserliche Vicar Otto von Eberstein nach Verona zum Kaiser, um von ihm Friedrich als Herzog von Oesterreich zu erbitten, jedoch ohne Erfolg 2). In dem bekannten Testamente, dessen Echtheit angegriffen, aber durch Pertz erwiesen wurde, ernennt nun wirklich Friedrich II. diesen seinen Enkel zum Herzog von Oesterreich und Steier 3), worauf wir in den gleichzeitigen Melker und Garstener Annalen die Aufzeichnung finden, dass im Jahre 1251 Friedrich, der Enkel des Kaisers, gestorben sei *). Auch Ricobald von Ferrara, der in eben diesem Jahre 1251 Innocenz IV. in seiner Vaterstadt predigen hörte, berichtet 5), dass Friedrich II. bei seinem Tode zwei Söhne seines verstorbenen Erstgebornen lebend hinterlassen habe; und Villani VI, 22 behauptet, dass Manfred nach dem Tode des Kaisers seine beiden Enkel habe vergiften lassen.

Dieser Widerspruch Pernolds mit der thatsächlichen Geschichte in Verhältnissen, die ihm nicht hätten unbekannt sein können, deckt die Betrügerei vollständig auf, welche ausserdem jedem, der mit der Sprache des dreizehnten Jahrhunderts bekannt ist, aus jedem Satze des Hanthalerischen Fabrikates einleuchtet.

So gibt denn die Erwähnung des Privilegium majus in Pernolds Chronik nur einen Beweisgrund mehr gegen letztere, keineswegs aber eine Stütze für die Echtheit der Urkunde.

1) Petri de Vinea ep. II, 40.
2) Mon. Germ. SS. IX, 642, 35.
3) Mon. Germ. Leg. II, 358.

4) Mon. Germ. SS. IX, 508. 599.

5) Muratori SS. Rer. Ital. IX, 132.

Nachtrag zur Anmerkung 1, S. 80:

Huillard-Brébolles in seiner Historia diplomatica Friderici II, vol. III, p. 381, verwirft ebenfalls das Privileg von König Heinrich.

Beilagen.

I.

Freiheitsbrief von Heinrich IV. de d. 1058 Octob. 4.

Nach dem Original des k. k. Haus-, Hof- und Staatsarchives.

(Chrismon.) In nomine fanctae et indiuiduae trinitatif amen Heinricuf diuina fauente clementia rex romanorum auguftuf Quondam domini HEINRICI. felicif memoriae ROMANORUM imperatorif genituf. Ex quo decet celfitudinem Imperialem. Magnificorum virorum et nobiliffimorum principum. Eciam confideracione intercefforum eorundem. Juftaf admittere peticionef. Nof precef. pre || clarissimi et nobiliffimi principif domini. ERNESTI. Margrafii Avstrie facri Romani Imperii priorif et fideliffimi principif et generofiffime domine/ domine/ AGNETIS. Romanorum Imperatricif/ genitricif noftre Kariffimae competitricif eiufdem. per portaf || admifimuf exaudicionis/ eis fauorabiliter annuere volentes cum ipfe princepf/ dicti Imperii honoref et vtilitates procuret fev iugiter profequatur et nichilominus in instanti anno cum exercitibus fuif bellatorie illas terrarum partes/ contra paganof obtinuit vicibus trinif eofque || exinde pepulit cooperante diuino auxilio potenter. Cuiuf principif precef hoc exigunt. quod nof roborif firmitate perpetuemus conceffionef sev priuilegia fuo nobili Marchionatui. Avstrie ab antiquif paganorum Imperatoribus conceffa quorum priuilegiorum tenoref secuntur || et primi priuilegii tenor fic fonat/ Nof Iuliuf Imperator/ nof cefar et cultor deorum nof fupremus terre Imperialif Auguftuf/ nof fuftentator orbif vniuerfi Plage orientalif terre fuifque incolif Romanam veniam et noftram || pacem Vobif mandamuf per noftrum triumphum quod vof illi precello 1) fenatori noftro auunculo pareatif, quoniam nof eidem et suis heredibuf/ fueque domuf defcendentibus donauimus vof, in feodotariam poffeffionem perpetuo tenendum / fibi et fuif pofterif || imperpetuum relinquentef/ quod nullam poteftatem fuper eof ftatuere debemus / nof ei et dictis suis fuccefforibus largimur, omnef utilitates terre orientalif memorate/ Infuper nof eundem auunculum noftrum/

1) So steht im Original für praecello,

et omnes eiuf fucceffores affump || mimuf1) confiliarium in fecretiffimum confilium Romanum / taliter, quod deinceps nullum perpetuum negocium fiue caufa fieri debeat fuo fine scitu / Datum Rome capitali mundi die Venerif regni noftri Anno primo et exaccionis auri. || anno primo // Et fecundi priuilegii fic fonat tenor // Nof. NERO. amicuf deorum et fidei eorum propalator. preceptor poteftatif Romani 2). Imperator et cefar et auguftuf. Nof fumuf deliberati cum omni noftro fenatu quod eximi || debeat illa terra orientalif ante aliaf terraf quia ipfa et eiuf habitatores ante omnes illof qui Romani Imperii fubditi funt laudabiliter elucefcit. Ob hoc dicimus nof illam eandem terram imperpetuum quietam et abfolutam omnif penfionif et cenfuf qui iam im | pofitus eft uel erit infuturum ab imperiali poteftate aut a nobif uel fuccefforibus noftrif sev quibusuif aliif. Nof volumul eciam quod eadem terra imperpetuum libera perfeueret. Eciam precipimuf nof ex romana poteftate quod cum nulla aduerfitate illa terra fupra nominata || ab aliquo. in aliquo moleftetur. Si quif autem contra hoc faceret quam cito hoc perpetrasset ille effe debet inbanno Romani Imperii et nunquam inde tempore aliquo exire. Datum apud Lateranum indie Martif illiuf Magni dei // Quamobrem. Nof prenominatuf || Rex HEINRICUS intuiti fumuf et rememorati quod hominef qui in infidelitate perfiftunt litteraf dant aliif hominibus qui illius fidei et credulitatif funt 3) in vtilef ac infructuofe fint illif hominibus et gentibus qui in ihefum chriftum credunt et terrif eorundem. propter hoc nof illi generofo principi pre *) || nominato. ERNESTO Margrafio Avstrie et suis heredibus ac ipfi terre Avftrie corroborauimuf et fecimus innouari illaf prescriptaf litteraf que in lingwa paganorum confcripta fuerant et quas inlatinum fermonem conuertimuf et tranftulimuf. ita dum- || taxat quod heedem littere prenominato ERNESTO margrafio et terre fue. Avftrie. ac fuif pofterif et fuccefforibus honorem et fructum apportent et inducent ac fi eidem id. sev heedem a diuif et christianiffimif Imperatoribus date forent. Infuper intuiti fumus || cum puro defiderio noftre mentif. quod prenominatus illuftrif princepf. ERNESTUS. Margrafiuf Avstrie adeo bene merituf et dignus eft. quod eidem ipfum fanctum Romanum Imperium adiutoriofum effe debet. quia ipfe fituatuf et conftitutus eft in vno fi ! ne chriftianitatif et omni tempore incitat et exercet opera domini noftri Ihesu Chrifti, Damuf et concedimus nof eidem in adiutorium et fubfidium illof Epifcopatuf cum omnibus bonif ipforum que actenuf a longeuif temporibus cognominate funt et fuerunt. Ivvavia. || Lavreacensis. ita tamen quod ille prenominatuf ERNESTUS. Margrafiuf et fui fuccefforef ac terra Avstrie. aduocati et domini fuper illif effe debeant. Infuper concedimus nof et damuf fepe nominato. ERNESTO. fuifque pofterif ac ipfi || terre Avftrie illam graciam quod ipfi gladium iudicii ipforum et bbanderiam fiue vexillum terre ipforum publice ante imperium

1) So für: affumpfimuf.

2) So steht im Original.
3) quae fehlt.

4) Hier und nachher noch einmal ist pre ausgeschrieben, sonst überall abgekürzt.

et ante totum mundum et populum deferre debeant atque poffint quia ipfe et fua terra sepe fepiuf laudabiliter in dei feruicio emicuit et appa || ruit gloriofe. Et ut haec nostra tradicio stabilif et inconuulfa omni permaneat aeuo. hanc paginam inde confcribi manuque propria ut fubtuf uidetur corroborantes figilli noftri impreffione iusfimus infigniri.

Signum domini Heinrici (L. M.) quarti regif.

(L. S.)

Geuehardul cancellariuf uice Liutboldi archicancellarii

recognoui.

Data. . Non. Oct. Anno dominicae incarnationif. M. L. vin. Indict. x1. Anno autem ordinacionif domni. HEINRICI. quarti regif. v. Regni uero II. Actum Tvrrinbvohc. In dei nomine feliciter amen.

Die Urkunde ist 22 Zoll breit, 261⁄2 Zoll hoch. Von dem aufgedrückten Siegel sind nur unbedeutende Reste vorhanden. Die gesperrt gedruckten Stellen sind mit verlängerten Buchstaben geschrieben; in der Uncialschrift der Personennamen ist das t durchgehends nicht uncial. Abkürzungen kommen wenig vor, und nur die gewöhnlichsten.

II.

Erhebung Oesterreichs zum Herzogthum 1156 Sept. 17.

A.

Privilegium minus.

Nach den in der Abhandlung angeführten Schriften, ohne Berücksichtigung der unbedeutenden Varianten und offenbaren Fehler einzelner Exemplare.

In nomine sancte et individue trinitatis. Fridericus divina favente clementia Romanorum imperator augustus. Quamquam rerum commutatio ex ipsa corporali institutione possit firma consistere, vel ea que legaliter geruntur, nulla valeant refragatione convelli, ne qua tamen possit esse rei geste dubietas, nostra debet intervenire imperialis auctoritas. Noverit igitur omnium Christi imperiique nostri fidelium presens etas et successura posteritas, qualiter nos eius cooperante gratia, a quo celitus in terram pax est missa hominibus, in curia generali Ratispone in nativitate sancte Marie virginis celebrata, in presentia multorum religiosorum et katholicorum principum litem et controversiam, que inter dilectissimum patruum nostrum Heinricum ducem Austrie et karissimum nepotem nostrum Heinricum ducem Saxonie diu agitata fuit de ducatu Bawarie 1), hoc modo terminavimus, quod dux Austrie resignavit nobis ducatum Bawarie, quem statim in beneficium concessimus duci Saxonie. Dux 2) autem Bawarie resignavit nobis marchiam Austrie cum omni iure suo et cum omnibus beneficiis que quondam

1) Bei Thomas von Haselbach sind hier die Worte eingeschoben: et super marchiam a superiore parte fluminis Anasi.

2) Bei Demselben steht: predictus dux autem Saxonie resignavit nobis et omni iure cessit et renuntiavit dictam marchiam cum etc.

marchio Liupoldus habebat a ducatu Bawarie. Ne autem in hoc facto aliquatenus minui videatur honor et gloria dilectissimi patrui nostri, de consilio et iudicio principum, Wadizlao illustri duce Boemie sententiam promulgante et omnibus principibus approbantibus, marchiam Austrie in ducatum commutavimus, et eundem ducatum cum omni iure prefato patruo nostro Heinrico et prenobilissime uxori sue Theodore in beneficium concessimus, perpetuali iure sanctientes, ut ipsi et liberi eorum post eos indifferenter filii sive filie 1) eundem Austrie ducatum hereditario iure a regno teneant et possideant. Si autem predictus dux Austrie patruus noster et úxor eius absque liberis decesserint, libertatem habeant eundem ducatum affectandi cuicunque voluerint. Statuimus quoque ut nulla magna vel parva persona in eiusdem ducatus regimine sine ducis consensu vel permissione aliquam iusticiam presumat exercere. Dux vero Austrie de ducatu suo aliud servicium non debet imperio nisi quod ad curias quas imperator prefixerit in Bawaria, evocatus veniat; nullam quoque expeditionem debeat, nisi forte quam imperator in regna vel provincias Austrie vicinas ordinaverit. Ceterum ut hec nostra imperialis constitutio omni evo rata et inconvulsa permaneat, presentem inde paginam conscribi et 2) sigilli nostri impressione insigniri iussimus, adhibitis testibus ydoneis quorum nomina sunt hec. Pilgrimus patriarcha Aquilegiensis. Eberhardus Salzeburgensis archiepiscopus. Otto Frisingensis episcopus. Chunradus Pataviensis episcopus. Eberhardus Babenbergensis episcopus. Hartmannus Brixinensis episcopus. Haertwicus Ratisponensis episcopus, et.. Tridentinus episcopus. Dominus Welfo. Dux Chunradus frater imperatoris. Fridericus filius regis Chunradi. Heinricus dux Karinthie. Marchio Engelbertus de Istria. Marchio Albertus de Staden. Marchio Diepoldus. Hermannus palatinus comes de Reno. Otto comes palatinus et frater eius Fridericus. Eberhardus 3) comes de Sulczenbach Rudolfus comes de Swinshud. Engelbertus comes Hallensis. Eberhardus comes de Burchausen. Comes de Buthena. Comes de Pilstain. et alii quam plures.

Signum domini Friderici Romanorum imperatoris invictissimi. (L. M.) Ego Reinaldus cancellarius vice Arnoldi Maguntini archiepiscopi et archicancellarii recognovi.

Datum Ratispone xv. Kal. Octobris, ind. 1. anno dominice incarnationis MC. LVI. regnante domino Friderico Romanorum imperatore augusto in Christo feliciter Amen. Anno regni eius quinto, imperii secundo.

1) So lauten die Worte in der Klosterneuburger Abschrift. Von den übrigen Copien, welche der Confirmation Friedrichs II. entnommen sind, hat Hermannus Altahensis filii et filie;" das Rationarium Austriae (hist. prof. 678) und der Lonsdorfer Copiarius „filii filie," der Seitzer Codex hist. prof. 915 fehlerhaft ,,indifferenter sue filie;" Thomas von Haselbach hat: „filii seu filie sue."

2) et nostre maiestatis aurea bulla iussimus communiri. Actum etc. lautet der Schluss bei Thomas von Haselbach.

3) Diese letzten Zeugen sind nur in der Klosterneuburger Abschrift erhalten, wo offenbar zweimal fehlerhafter Weise Eberhardus statt Gebehardus gesetzt ist.

« AnteriorContinuar »