Invitatorium. Alleluia, alleluia, alleluia. Pour le troisième nocturne, la leçon de l'Évangile qu'on lit dans le brėviaire romain pendant le temps pascal, au commun d'un martyr, avec l'homélie de saint Augustin. Les répons au commun, excepté le XIIe, qui est le même que celui de l'année. Sancte Richari. Après cette homélie, on lit l'évangile de saint Jean, indiqué dans nos offices au commun de plusieurs martyrs, pour le temps pascal, puis l'Evangile. Nemo lucernam accendit. (Luc, xI.) L'office de matines se termine par le Te decet laus et par l'oraison. Da nobis æternæ. 13. Hruodolfus abbas et comes. 14. Helgaudus abbas et comes. 15. Guelfo abbas. 16. Karlomannus abbas. 17. Hertbertus abbas. 18. Hedenoldus abbas. 19. Gerbertus clericus abbas. 20. Fulchericus abbas. 21. Ingelardus abbas. 22. Angelrannus abbas. 23. Geruinus abbas. 24. Geruinus abbas. Qui sequuntur alia manu erant exarati in cod. ms. 25. Anscherus abbas. 26. Joannes abbas. 27. Gelduinus abbas. 28. Petrus abbas. 29. Guifredus abbas. 30. Richerus abbas. 31. Laurentius abbas. 32. Ursus abbas. 33. Richerus abbas. O quot sanctorum tegit urnas discipulorum, Aula patens patrio principe Richario! pressione hospitum, et liberè possit suis senioribus deservire. Nos itaque ejus petitionibus assensum præbentes propter amorem Dei, et reverentiam prædicti loci, et remedio animæ nostræ, et ob jam dicti Abbatis Guelfonis charissimi consanguinei nostri dilectionem, ita et fecimus. Præcipientes igitur jubemus per hoc præceptum nostræ auctoritatis, ut nullus in prædictam villam ex omni regno nostro introeat causâ ullius mansionatici sine voluntate prædictorum fratrum, sed liberè ab omnium hospitum oppressione maneat sine ullâ resultatione. Si quis verò hoc nostrum præceptum infringens quidpiam sine licentiâ fratrum ex prædictis fecerit, argenti libras xxx coactus exsolvat. Et ut hæc nostræ concessionis auctoritas per omnia tempora inviolabiliter ab omnibus conservetur, annuli nostri impressione subter eam sigillari jussimus. « Audacher notarius ad vicem Gauzlini recognovit et subscripsit. « Datum III Kalend. Januarii. Indictione xv. Anno II. Regnante Ludovico gloriosissimo rege. Actum Compendio Palatio in Dei nomine feliciter. Amen. » Ex Chronic. Hariulfi. Lib. III, cap. XIII. Anno 867, pro 879. « In nomine Domini Dei æterni: et Salvatoris nostri Jesu Christi, Hludovicus misericordia Dei rex. Notum sit omnibus sanctæ Dei Ecclesiæ fidelibus, et nostris, præsentibus scilicet atque futuris, quoniam Guelfo venerabilis abbas et consanguineus noster charissimus, ad nostram accedens Serenitatem, precatus est ut propter hospitum oppressionem facere juberemus præceptum nostræ auctoritatis ex villâ fratrum Sancti Richarii nomine Civinocurte; quatenus nemo ibi mansionaticum faciat, nec in hostem vadens, nec iterans, sed libera sit jam dicta villa ab omni op No 5. Tome I. Pages 229 et 288. PRIVILEGIUM HLOTARII PRO HUGONE DUCE (974). Ex Chronic. Hariulfi. Lib. III, Cap. VI. et Rer. Gall. veter. Script. Tom. IX, page 638. In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. Hlotharius divinâ providente clementiâ Francorum rex. Si servorum Dei justis et rationabilibus petitionibus benignitatis nostræ assensum præbemus, regiæ celsitudinis opera frequentamus; ac per hoc facilius nos æternæ beatitudinis gloriam adepturos liquidò credimus. Quocirca noverit omnium sanctæ Dei Ecclesiæ fidelium atque nostrorum tam præsentium quam futurorum solertia, quia Dux Hugo nobis per omnia fidelis unà cum monachis ex Centulo Monasterio præclarissimi scilicet confessoris Christi Richarii, culminis nostri adeuntes serenitatem expetierunt quatinus villas quasdam ex eâdem Sancti Richarii abbatiâ, quas ipse Dux Hugo stipendiis et usibus monachorum pro remedio suæ animæ addiderat, ut nullius aliquando Abbatis vel cujuscunque personæ minoratione illis subtrahantur, imperiali præceptione pleniter firmaremus. Quorum denique preces ob amorem Dei et jam dicti militis ejus sancti Richarii, necnon et ob dilectionem charissimi consanguinei nostri Hugonis Ducis clementer audivimus, et ita illis in omnibus concessisse notum esse volumus. Qnin etiam reverentiæ nostræ scriptum hoc speciali conditione fieri jussimus, per quod memoratas villas in pago Targonensi sitas, hoc est Botritium cum omni integritate suâ, Rolleni etiam curtem in jam dicto pago cum omnibus appendiciis suis vel quidquid ad supra dicta loca justè et legaliter aspicere videtur, sicut à jam dicto Duce et ejusdem loci Abbate statutum est, usibus et stipendiis monachorum in præfato loco Christo famulantium, concedimus atque firmamus: videlicet ut nulli liceat unquam ab eorum dominio ex eisdem villis aliquid abstrahere aut minuere aut in alios usus convertere, nec paratas aut lidimonium aut hostilicium aut alias quaslibet redhibitiones aliquis ullomodo præsumat exigere: sed, sicut dictum est, eo modo atque tenore quo à nobis atque à prædicto Duce statutum est, ita nostris et futuris temporibus securè illas teneant et quietè possideant: quatinus eosdem servos Dei in præfato monasterio Domino militantes pro salute genitoris nostri ac felicitate nostrâ, conjugis proleque, seu stabilitate regni nostri incessanter piissimi Judicis misericordiam implorare delectet. Et ut hæc autoritas per futura tempora inviolabilem atque inconvulsam obtineat firmitatem, manu propriâ subter firmavimus, et annuli nostri impressione assignari jussimus. Actum Compendio palatio regio, anno Dominicæ Incarnationis DCCCXIII, Indictione II (1). (1) Cette charte que la chronique de Saint-Riquier place en l'an 843, Indiction vi, Le Recueil des Historiens de la France la place à l'an 974, Indiction II. seule date possible. L'erreur ou plutôt la faute Regnante gloriosissimo rege Hlothario anno XXI. Signum Domini Hlotharii gloriosissimi Regis. Ego Adalbero regius notarius ad vicem domni Adalberonis, Remorum Archiepiscopi et summi Cancellarii, recognovi.»> N° 6. Tome I. Page 426. ÉPILOGUE DE LA CHRONIQUE d'Hariulfe. Ex Chronic. Hariulfi. Lib. IV. Cap. Ultim. Toto corde meo te, Centula mater, amavi. Traditus à puero, mea sub te colla ligavi. Fœdera juravi quibus in te vota dicavi. Pignus habens fidei, tua sat contraria cavi. Fratribus et Dominis tunc lætitiam generavi; Gesta Patrum scribens, pro viribus ista paravi; Atque Dei laudes super istis multiplicavi. Nobilis es palma, quia de te fructificavi. Ecce tuos natos quot laudibus amplificavi : Thesaurosque tuos nullis priùs æquiparavi. RICHARIUM sanctum laudando clarificavi. Cerne piis oculis quam rem tibi magnificavi. Quo si nobilior, nulli te consociavi. Conscriptis Patribus fore magnam nobilitavi. Mater agens famulum, qui te sic mirificavi; Exime jam culpis, per quas me commaculavi, Meque tuis socia, quos jure beatificavi. Fratribus intersim, Dominos quos desideravi. Projiciar nec his, quibus antea me copulavi. RICHARIUS foveat me, sub quo sanctificavi, Ut Christo placeam, me cui sacrificavi. In nomine Sanctæ et Individuæ Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Ego Wido permittente Deo comes Pontivorum, advocatus monasterii Sancti Richarii gloriosi confessoris, cujus totum fuerat quod patres mei tenuerunt, dum multum temporis exegissem in gravi languore, et viderem me de proximo moriturum, cœpi nimium pavere et angustiari, torquente me conscientia propter horrorem gravium criminum meorum, pro quibus formidabam incurrere incendia tormentorum, ac idcirco rogavi ad me venire abbatem præfati S. Richarii, communis scilicet patris et patroni nostri, et toto animo exoravi tam abbatem quam monachos, ut ignoscerent malis meis, nec reputarent infelici animæ meæ tot et tanta mala quæ assidue intuleram rebus et villis atque colonis ecclesiæ Beati Richarii. Quibus prudenter respondentibus posse me veniam assequi, si eisdem malis finem darem bona spe confortatus, remisi et indulsi ac omnino perdonavi quidquid prave vel injuste in rebus illorum villisque et colonis hactenus præsumpseram : et quod remisi ab amicis fidelibusque meis remissum esse sub fidei confirmatione testificari mandavi, ita videlicet ut sive in oppide Centula, sive in villis, sive in terris, quidquid male ac tortuose acceperam, amodo in perpetuum sit indultum, et gladio anathematis pereat quicumque meorum hæredum voluerit a nobis indulta repetere, et mala a me commissa ad renovationem nequitiæ tentaverit renovare. No 10. - Tome 1. - Page 407. CHARTE DE L'ABBÉ ANSCHER, Pour réprimer les entreprises de la commune contre le monastère. Ex Chronic. D. Cotron. Anno 1126. In nomine Sanctæ et Individuæ Trinitatis. Amen. Ego, Anscherus Sancti Richarii Abbas et totus monachorum ejusdem sancti conventus, notum fieri volumus tam futuris quam præsentibus quod venerabilis Francorum rex Ludovicus apud Sanctum Richarium venit, et causa utilitatis nostræ inter homines nostros Communiam ibi constituit et statuta illa discessit. Postea Burgenses in suâ multitudine confidentes, consuetudines et jura nostra, videlicet talionem de exercitu regis et pastum ejusdem et mensuras et relegia nostra, quæ ab antiquo tenueramus, nobis auferre conati sunt. Rursus homines curiæ nostræ ante Communiam a fossis, ab excubiis, a talione liberos, omnibus consuetudinibus suis injuste subdiderunt. Unde nos graviter commoti Dominum nostrum Regem Francorum precibus sollicitavimus, ut iterum ad nos rediret, et in pristinam libertatem res nostras revocaret, et ecclesiam nostram ab exactione et consuetudine injusta liberaret. Rex igitur nostræ depressioni compatiens ad nos venit, omnemque seditionem quæ inter nos orta fuerat, ut debuit, sedavit: eo tamen tenore, quod talionem de exercitu regis sive minimam sive magnam, cum evenerit, reddendam, et pastum sive minimum sive magnum communiter a Burgensibus et rusticis reddendum et mensuras et relegia, sicut libere ante Communiam tenueramus, et consuetudines alias ipsi Burgenses a modo libere nobis tenere in perpetuum concesserunt. Præter hæc vavassores nostros qui cum armis feodum suum deserviunt, a prædictis consuetudinibus, a talione videlicet, a fossis, ab excubiis assensu Burgensium privavimus. Famulos siquidem nostros de pane Sancti Richarii viventes et rusticos omnes extra corpus villæ commorantes de Communia exire fecimus. Si quis liber rusticus in Communiam intrare voluerit, domino suo jus proprium reddet, et terram suam dimittet et sic in Communiam intrabit. Capitaneus autem et capite censitivi Sancti Richarii homines, sine assensu Abbatis, nunquam in eam intrabunt. Item in præsentia regis statutum est quod Comes Pontivensis Guillelmus extra Communiam in perpetuum habeatur, et quod nullus principum habens castrum sine assensu regis et nostro, in Communiam introeat; nec major inter Burgenses sine assensu regis et nostro amodo statuatur; et si statutus fuerit, nunquam in majoratu suo, nisi quantum nobis placebit, morabitur. Præterea Robertus de Miloburgo et fratres sui præfectura et Vicecomitatu et omni potestate perpetuo privabuntur. Postremo sancitum est, ne quis Burgensium a modo in ecclesiam nostram pro aliquâ offensione, nisi tantum ora tionis causâ, unquam introeat, neque campanas nostras pulsare sine assensu nostro ulterius præsumat. Hæc omnia ita determinata Burgenses fide et sacramento se exequi promiserunt, et inde nobis obsides donaverunt, sicut comes Flandriæ Carolus et Stephanus regis dapifer qui aderant, vivâ voce disposuerunt. Ego Ludovicus Dei misericordiâ Francorum rex hæc omnia præscripta statui et confirmavi, et ne possent oblivione deleri vel a posteris infirmari sigilli nostri auctoritate et nominis nostri caractere subter firmari præcepi. Actum apud Sanctum Richarium publice, anno Signum Mathei Comitis de Bello Monte. |