Imágenes de páginas
PDF
EPUB

une charte datée de 1237, le chapitre de saint Servais fait don aux Antonins de Vienne d'une chapelle de saint Antoine, située à Maestricht, qui lui appartenait. Ce diplôme, qui suit, est inédit comme les autres que nous publions dans celte notice.

Henricus, Dei gratia decanus totumque capitulum ecclesie beati Servatii in Trajecto, omnibus presens scriptum inspecturis, notum esse volumus quod nos de unanimi consensu et voluntate pauperibus sancti Anthonii de Vienna capellam sancti Anthonii Trajectensis ad nos pertinentem cum omnibus suis attinentiis contulimus, ita q. ipsi ibidem sacerdotem vel sui ordinis fratrem ad divina celebranda perficient,... capellanus dicte capelle choram ecclesie nostre solemniter tenebitur frequentare et singulis horis interesse. Nobis vero in divino officio per jam dictam collationem unius sacerdotis ne desit servitium predicti pauperes sancti Anthonii in recompensionem effectus jam dicti sacerdotis nobis annuatim quatuor libras cere persolvent, quarum due sunt solvende in festo Marie Magdalene residue due in purificatione beati Virginis donec nobis per comparationem bonorum de quibus unus sacerdos vicarius, quem ad hoc deputavimus, sustentetur, quadraginta libras persolverint, de quibus quadraginta libris a festo Pentecostes proximo infra annum viginti libras ad bona comparanda nobis assignabunt, et hoc a pensione duarum librarum predictarum erunt absoluti, residuas vero viginti libras anno immediato sequente, similiter ut predictum est nobis assignabunt et a residuis duabus libris pensionariis tunc erunt absoluti, item in recognitionem juris patronatus dicte cappelle quolibet anno in vigilia patris nostri sancti Servatii libram cere persolvent, insuper quicumque ab eis prefectus in dicta capella sive sacerdos secularis, sive frater sui ordinis sex solemnitatibus anni, scilicet in Nativitate Domini, in Pascha, in festo sancti Servatii, in Ascensione Domini, in Pentecoste, in Dedicatione Ecclesie, chorum nostrum suppelliciatus tenebitur frequentare aliis temporibus quibuscumque voluerint poterint ad nos venire et choris divinis prout dictum est interesse et quidquid alicui ex sociis nostris choralibus illo tempore ratione chori fuerit administratum eidem similiter administrabitur. Idem etiam sacerdos sive frater ordinis-sententias

nostras observare et executioni solempniter prout nobis videbitur expedire tenebitur demandare, preterea sepe dictus sacerdos seu frater ordinis quotiescumque nos, cum processione ad dictam capellam contigerit declinare nos idem cum turibulo campanis pulsatis ac aliis processionem decentibus tenebitur recipere nos vero dictum sacerdotem seu fratrem ordinis a suis molestatoribus indebitis prout melius poterimus defendemus eidem in omnibus suis agendis tanquam uni ex sociis nostris choralibus fideliter assistentes. Nam predicta.... provisor dicti ordinis per episcopatum Leod. fide interposita in manus decani xanctum ac nostri scolastici promisit firmiter observare suo sigillo cum nostro presenti littere in testimonium appenso. Datum actum anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo septimo.

Un diplôme de 1241 « de capella sancti Antonii,» un autre de 1496, du 5 novembre, « de beneficio sancti Antonii sub invocatione sancii Nicolai, et presentatio preceptoris,» assurément relatif à un autel, et une pièce flamande de 1610, 6 aoûi, « Proces voor den preceptor van S. Antonii als gedelegeerden rechier, » sont indiqués dans un catalogue des archives de saint Servais.

Une de ces pièces, celle de 1241, est une bulle d'Innocent IV aux Antonins de Vienne, établis vers cette époque à Maestricht. Le père Dominicain Thomas De Heer l'a insérée dans sa Chronique des Frères Prêcheurs, à Maestricht, ouvrage manuscrit qu'il dédia à la régence de la ville en 1677, et nous la publions d'après lui, à la page suivante. Il a trouvé cette pièce, dit-il, dans un ancien livre en parchemin contenant des diplômes, priviléges et donations d'empereurs, rois et princes, faits en faveur de l'église de saint Servais. Innocent IV, successeur de Célestin IV, fut élu le 24 juin 1243, du temps que l'empereur Fréderic II faisait la guerre au saint Siége. Ne pouvant ramener l'Empereur à de meilleurs sentiments, Innocent dul se réfugier en France en 1243, où il se retira à Lyon, convoquant dans cette ville un concile général pour

l'année 1245, dans lequel Fréderic II fut excommunié. Le pape confirme par cette bulle, qu'il adresse aux Antonins français du diocèse de Vienne, la donation d'une chapelle située hors de l'enceinte de Maestricht, « in suburbio, que le chapitre de saint Servais leur avait faite à certaines conditions de patronat chapitral, mentionnées dans l'acte. Le proviseur ou supérieur de la maison de Vienne, Lancelme, y dit recevoir ce don au nom de son couvent et apposer son sceau conjointement avec ceux des autres contractants à cette donation, constitué par l'évêque de Liége. Comme Innocent IV fut élu pape le 24 juin 1243 et qu'il date sa bulle du 9 mai de la sixième année de son pontificat, il l'expédia donc de Lyon l'année 1249, quoique l'acte de donation qu'il confirme porte 1241 et eut lieu par conséquent sous un de ses deux prédécesseurs qui se suivirent de si près, Grégoire IX ou Célestin IV. Nous attribuons aux troubles que l'Empereur causa à cette époque au saint Siége, le long intervalle de temps écoulé entre ce don et la confirmation papale que voici :

Innocentius IV, episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Magistro et fratribus hospitalis sancti Anthonii Viennensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem. Opera continue pietatis, et humanitatis laudande solatio, quibus totis incenditur viribus, circa genus miserabile, ac potissime miserandorum pauperum, scilicet percussorum plaga horrende, et pravestende vindicte, nost hortantur, admonent, et perurgent, ut nos quibus possumus promoveamus beneficiis, ac donis gratuitis honoremus. Cum igitur sicut nobis exponere curavistis, dilecti filii, prepositus, decanus et capitulum sancti Servatii Mosetrajecto, Leodiensis diocesis, pie considerantes et attendentes perinde quod in communes usus cedunt familie indigentes que nobis caritatis intuitu offeruntur, eorum capellam sancti Anthonii in Trajecto diocesis supradicte, hospitali vestro contulerint intuitu pietatis, pro ut ipsorum super hoc confectis litteris plenius continetur. Nos vestris postulationibus annuentes, collationem hujusmodi pie factam, gratam, et ratam habentes, ipsam auctoritate apostolica confirmamus, et pre

sentis scripti proemio communimus. Tenorem autem ipsarum litterarum presentibus inséri fecimus, qui talis est. Otto Dei gratia prepositus, Henricus decanus, totumque capitulum sancti Servatii in Trajecto. Omnibus presens scriptum inspecturis, notum esse volumus, quod de unanimi consensu et voluntate, pauperibus sancti Anthonii de Vienois capellam sancti Anthonii in suburbio trajectensi sitam, et ad nos pertinentem cum omnibus suis attinentiis contulimus, ita quod ipsi in eamdem capellam sacerdotem secularem, vel sui ordinis fratrem ad divina celebranda preficient, et in recognitionem juris patronatus dicte capelle quolibet anno in vigiliis patris nostri sancti Servatii libram cere ecclesie nostre persolvent. Preterea quicumque ab eis in eadem capella celebranda prefectus, sive sit sacerdos secularis, sive frater ordinis ipsorum, sex solemnitatibus annorum, videlicet in Nativitate Domini, et in Pascha, et in festo sancti Servatii, et in Ascensione Domini, et in festo Pentecoste, et in dedicatione ecclesie, chorum nostrum superpelliceatus tenebitur frequentare, et aliis temporibus quandocumque ei placuerit, poterit ad nos venire, et choris divinis superpelliceatus interesse : quodcumque autem sociis nostris choralibus illo tempore ratione chori fuit administratum, eidem similiter administrabitur. Idem quoque sacerdos secularis, sive frater ordinis sancti Anthonii sententias a nobis, vel pro nobis pronuntiatas, observare, et executioni solemniter, pro ut nobis videbitur expedire, interesse tenebitur. Preterea quandocumque nos processione ad dictam capellam sancti Anthonii contigerit declinare, idem sacerdos secularis vel frater ordinis sancti Anthonii superpelliceatus cum thuribulo, campanis pulsatis et aliis circumstantiis que processionem decent, nos tenebitur recipere: nos vero eundem sacerdotem secularem, vel fratrem ordinis, ab omnibus suis molestatoribus injustis, pro ut melius poterimus defendemus, et in omnibus suis agendis tanquam unum ex sociis nostris choralibus fideliter assistentes, in cujus rei firmamentum nos Otto Dei gratia prepositus, Henricus decanus, Gerardus cantor, et Magister Godefridus Scholasticus, sigilla nostra cum sigillo ecclesie nostre huic scripto appendi fecimus. Ego vero Lancelmus, provisor supradicte domus sancti Anthonii de Vyenois, per episcopatum Leodiensem constitutus, nomine ejusdem domus, habens ad hoc mandatum, supradictam capellam recipio, et omnia pre

dicta, et omnibus post me vite mee pro tempore fungentibus, fide corporaliter data servare repromitto, sigillo meo una cum sigillis predictis, huic scripto, in testimonium appenso. Datum anno Dominice incarnationis millesimo ducentesimo quadragesimo primo, indictione quarta decima, in die divisionis sanctorum Apostolorum. Nulli ergo homini liceat hanc paginam nostre confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire: si quis autem hoc attemptare presumpserit indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus, se uoverit incursurum. Datum Lugduni nona maij pontificatus nostri anno sexto.

Les hospitaliers de la maison de saint Antoine, à Maestricht, avaient le titre de chanoines réguliers de l'ordre de saint Augustin (1). Leur costume ressemblait beaucoup à celui des religieux français (2). Outre la croix en tau, brodée sur leur habit (3), ils portaient en collier le même

(1) Le pape Boniface VIII ordonna en 1297, que les frères hospitaliers de St Antoine vivraient sous la règle de St Augustin, sans néanmoins quitter le T, qu'ils porteraient attaché sur leurs habits; qu'ils s'appelleraient chanoines réguliers; que leur chef prendrait la qualité d'abbé et que tous les religieux et toutes les maisons de cet ordre, en quelqu'endroit qu'ils se trouvassent, en dépendraient, et releveraient de l'abbaye qu'il déclarerait chef de tout l'ordre, et la soumettrait entièrement au saint siége.

(2) Le costume des religieux ressemblait beaucoup à celui des prêtres séculiers; ils portaient la soutane et le manteau noirs, marqués du côté gauche d'un tau bleu. Dans la plupart des maisons, les Antonins se conformaient, pour le costume de choeur, à celui des chanoines réguliers de l'église chapitrale où ils résidaient.

(3) L'empereur Maximilien, voulant distinguer particulièrement l'ordre des Antonins, lui donna pour armes, l'an 1502, celles de l'empire, savoir un aigle éployé de sable, becqué, membré et diademé de gueules, timbré d'un thiare impériale d'or, et sur la poitrine un écusson d'or à tau d'azur.

En 1755, l'empereur François I donna pour armes aux religieux de l'ordre, à Maestricht, un tau d'argent sur un écu de gueules, placé sur l'aigle impérial aux ailes éployés.

[graphic]
« AnteriorContinuar »