DIPLOMATARIUM NORVEGICUM. 1. Kong Haakon Haakonssön tilstaar Erkebiskop Guttorm af Nidaros og hans lovlige Eftermænd Ret til at slaa Sölvmynt af slig Renhed og Störrelse som Kongen bestemmer, samt tager Erkestolen og dens Undergivne i kongeligt Værn. Efter en Afskrift fra 1325 i Codex Arn. Magn. No. 309 folio paa Pergament. (Trykt i Thorkelins Diplomatar. II. 20-21 og Norges gamle Love I. 446.) udateret [ved 1220.] uden Sted. Hakon konongr son Hakonar konongs sendir quediu Gutthormi ærkibiskupi oc ollum adrum guds uinum. lendom oc lerdom verandom oc vidr komandom. eilifliga guds ok sina. Ver uilium ollum monnum kunnikt gera at sialfum oss till salobotar ok riki varo oc þegnum til gagns oc till gifto þessa heims oc annars. hofuum ver iattat af vare hende oc þeira er loglega uerda till lanzenz kosnir æftir oss. stad hins helga Olafs konongs oc Gutthormi ærkibiskupi oc ollum er gudlega verda kosnir æftir han till ærkibiskups namfs oc vinir vilia vera konongdomsens æftir guds loghum oc manna at hafua sylfr slatto man þan sem þar kunni godan hatt a oc pionosto man med honom. huart sem ærkibiskupi syniz ser haglegra at þeir se med myntara varom oc þionosto sueinum. eda i garde sialfs sins. at sla till þyrfta stadar hins helga Olafs konongs slykt sylfer at skyrleika oc stinleika sem var vili verdr till. eda annara kononga at gange i Nidarose. Hafuum ver iattad þetta firir þui at ver ætlom at her man gudi afuusa a vera oc gangn megi af standa stad hins helga Olafs konongs oc enghum godom manne till vanhags. þykkiumz ver ok vist vitha at sylfer slatta su sem ver vilium at gange i landeno varo stande pui heldr med æinord oc_godom hætte er slikir guds vinir bindaz heldr vid i radom med oss. Þat vilium ver oc alla men lata uitha at ærkibiskups stolinn oc allan hans var nad. minna oc meira. ner oc fiarre hafuum ver tækit i vart traust oc fulla vernd. skulum ver hallda vndir hann odall ok æignir þær sem nu a han. oc han verdr æigande vm vara dagha. oc oll rettyndi þau sem han hefuir haft til þessa dags. oc han a at hafa bædi æftir guds loghum oc manna. Engom skulum ver oc lata lyda at misþyrma honom eda afdratt veita hans sæmdom. þar sem ver komom varom krafti vid. Nu gud almattuger oc hin helgi Olafr konongr se þeira vin er þessa skipan vara styrkia oc hallda med godvilia. En heimoler skulum ver till vera at hegna æftir magni þui sem gud gefer oss huerium þeim er hana ryfr þarflavsu medan gud ann oss lifdaga. Vattar. Pall i Gizka. Gregorius Jons son. Dagfinnr. Meistare Bierne. Peter Bryniulfs son. Aslaker pitlor. Meistare Aslaker. Bardr barre. Bransteinn. Vilialmer i Torgom. Jvar i Berodale. Gunnar grionbaker. 2. Pave Innocents IV melder Bergens Biskop (Arne), i Anledning af indkom- Efter en Vidisse af 15 Marts 1300 i Dipl. Arn. Magn. fasc. 4. No. 1. Jnnocencius episcopus seruus serworum dei, venerabili fratri. episcopo Bergensi salutem et apostolicam benedictionem. Ex parte venerabilis fratris nostri archiepiscopi et dilectorum filiorum capituli Nidrosiensis fuit propositum coram nobis quod nonnulli clerici minus ydonei super recepcione ac prouisione sua in Nidrosiensi ecclesia, litteras apostolicas ad importunam aliquorum instanciam impetrantes, ius quod super hoc eis competit. prosequi per easdem litteras non contenti executorum auctoritate omissa nituntur se in eadem ecclesia intrudi per potenciam secularem, ac dictos archiepiscopum et capitulum procurant grauibus dispendiis affici, propter quod prefata ecclesia in spiritualibus et temporalibus sepe non modicam patitur lesionem. Cum autem ipsi propter hoc duxerint ad prouidenciam sedis apostolice recurrendum fraternitati tue per apostolica scripta mandamus. quatinus illos ex eisdem clericis quos in huiusmodi excessu reppereris litterarum nostrarum beneficio sicut iustum fuerit priuare auctoritate nostra procurans, memoratos archiepiscopum et capitulum non permittatis a personis secularibus super premissis aliquatenus molestari, molestatores huiusmodi per censuram ecclesiasticam appellacione postposita compescendo. non obstante si aliquibus sit indultum quod suspendi uel interdici aut excommunicari non possint per litteras apostolicas, que de indulgencia huiusmodi plenam et expressam non fecerint mencionem. Datum Lugduni iii. kal. Decembris. pontificatus nostri anno octavo. 3. Pave Innocents IV stadfæster sine Formænds Bestemmelser angaaende Nidaros Erkestol og de samme af Kardinal Nicolaus af Alba underlagte Bispedömmer Oslo, Hammer, Bergen, Stavanger, Orknöer, Færöer, Syderöer, Island og Grönland, samt bestemmer Byen Nidaros til Erkebiskoppens faste Sæde til evig Tid. Efter Arne Magnussons Afskrift af Orig. p. Perg. i Danske Cancelli, hvilken nu ei findes. (Trykt i Thorkel. Dipl. II. 41—44.) 25 Februar 1253.1 Perugia. Jnnocencius episcopus servus servorum dei, venerabili fratri [Serloni] Nidrosiensium archiepiscopo ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. Licet omnibus discipulis eadem ligandi et solvendi sit concessa potestas. licet unum præceptum ad omnes idemqve pervenerit prædicandi evangelium omni creaturæ, velut quædam tamen inter eos habita est discretio dignitatis et dominicarum ovium curam, quæ omnibus æqualiter imminebat, unus singulariter suscepit habendam, dicente ad eum domino: Petre amas me? pasce oves meas. Qui etiam inter omnes apostolos principatus nomen obtinuit et de fratrum confirmatione singulare a domino præceptum accepit, ut in hoc secuturæ posteritati daretur intelligi, quoniam quamvis multos ad regimen ecclesiæ contingeret ordinari, unus tamen solummodo supremæ dignitatis locum fastigiumque teneret, et unus omnibus et potestate gubernandi et judicandi onere præsideret. Unde et secundum hanc formam in ecclesia distinctio servata est dignitatum. Et sicut in humano corpore pro varietate officiorum diversa ordinata sunt membra, ita in structura ecclesiæ ad diversa ministeria exhibenda diversæ personæ in diversis sunt ordinibus constitutæ. Aliis enim ad singularum ecclesiarum, aliis autem ad singularum urbium dispositionem ac regimen ordinatis, constituti sunt in singulis provinciis alii, quorum prima inter fratres sententia habeatur, et ad quorum examen subjectarum personarum questiones et negotia referantur; super omnes autem Romanus pontifex, tanquam Noe in archa primum locum noscitur obtinere, qui ex collato sibi desuper in apostolorum principe privilegio de univer sorum causis judicat et disponit, et per universum orbem ecclesiæ filios in christianæ fidei firmitate non desinit confirmare, talem se curans jugiter exhibere, qui vocem dominicam mereatur audisse, qua dicitur: Et tu aliquando conversus confirma fratres tuos. Hoc nimirum post beatum Petrum illi apostoli viri, qui per successiones temporum ad gerendam curam sedis apostolicæ surrexerunt, indesinenti curaverunt studio adimplere et per universum nunc per se nunc per legatos suos corrigenda corrigere et statuenda statuere summopere studuerunt. Quorum quoque vestigia subsecutus felicis memoriæ Evgenius papa antecessor noster, de corrigendis hiis quæ in regno Norwegiæ correctionem videbantur exposcere, et verbo ibi fidei seminando,iuxta sui officii debitum sollicitus extitit. Et quod per se ipsum, universalis ecclesiæ cura obsistente, non potuit, per legatum suum Nicolaum tunc scilicet Albanensem episcopum, qui postea in Romanum pontificem est assumptus, executioni mandavit. Qui ad partes illas accedens, sicut a suo patrefamilias acceperat in mandatis, talentum sibi creditum largitus est ad usuram, et tanquam fidelis servus et prudens multiplicatum inde fructum studuit reportare. Inter cetera vero, quæ ad laudem illic nominis dei et ministerii sui commendationem implevit, juxta quod prædictus prædecessor noster ei, præceperat, palleum bonæ memoriæ Johanni antecessori tuo indulsit. Et ne de cetero provinciæ Norwegia metropolitani possit cura deesse commissam gubernationis suæ urbem Nidrosiensem eiusdem provinciæ perpetuam metropolim ordinavit, et ei Aslohensem, Hamarcipiensem, Bargensem, Stavangriensem, insulas Orcades, insulas Fareie, Siterhaie, et Ilasdensem, et Grenelandiæ episcopatus, tanquam suæ metropoli perpetuis temporibus constituit subiacere, et earum episcopos sicut metropolitanis suis tam sibi quam suis successoribus obedire. Ne igitur ad violentiam constitutionis ipsius ulli umquam liceat aspirare, nos felicis recordationis Alexandri et Gregorii, prædecessorum nostrorum, Romanorum pontificum vestigiis inhærentes, eandem constitutionem auctoritate apostolica confirmamus, et præsentis scripti privilegio communimus, statuentes ut Nidrosiensis civitas perpetuis temporibus supradictarum urbium metropolis habeatur, et earum episcopi tam tibi quam tuis successoribus sicut suo metropolitano obediant et de manu vestra consecrationis gratiam sortiantur. successores autem tui ad Romanum pontificem tantum percepturi donum consecrationis accedant, et ei solummodo et Romanæ ecclesiæ subiecti semper existant. Porro concesso tibi palleo, pontificalis scilicet officii plenitudine, infra ecclesiam tantum ad sacra missarum solemnia per universam provinciam tuam hiis solummodo diebus uti fraternitas tua |