CLVI. ILLUSTRI REGI HUNGARIE. A Amen. Hæc est forma pacis inter Strigoniensem et De concordia inter Ecclesias Strigoniensem et Colo- Hungariæ specialiter spectat ad solam Strigonien censem. (Laterani, II Id. Februarii.) B sem Ecclesiam. Verumtamen si Strigoniensis archiepiscopus non posset vel malitiose nollet regem coronare, vel Strigoniensis Ecclesia vacaret, coronet regem Colocensis, nullum ex tali coronatione jus sibi vindicando in prima coronatione. Secunda coronatio ei deinceps æqualiter pertineat ad utrainque. De proventu monetæ decima pertineat ad Ecclesiam Strigoniensem, ubicunque in regno Hun. gariæ cudatur. Quod si cudi desierit generali smoneta totius Hungariæ, quidquid loco generalis mo. netæ successerit, decimam habeat Strigoniensis Ecclesia. Strigoniensis archiepiscopus renuntiat omni jurisdictioni et juri spirituali quod habebat vel habere videbatur in provincia Colocensi; præter decimam monetæ, si ibi contingeret fabricari. Judicium officialium domus regiæ quilibet episcopus habeat in sua parochia. Exhibitio sacramentorn in regibus et reginis et eorum liberis tam ad ipsos archiepiscopos quam ad alios episcopos in suis parochiis pertineat pro voluntate regis. In omnibus aliis utrique Ecclesiæ jura sua conserventur illæsa et consuetudines antiquæ. Si qua autem privilegia vel rescripta quandocunque prolata fuerint contra hanc formam, vires non habeant, salva in omnibus auctoritate apostolica. Quod si papa non approbaverit, res sit in eo statu in quo nunc est.Juraverunt ambo archiepiscopi et eorum suffraganei qui præsentes erant, nec non et præpositus QuinqueccleC siensis qui vice domini sui episcopi intererat, nec non et procuratores capitulorum utriusque Ecclesiæ,quod secundum formam præscriptam bona fide pacem præscriptam observabunt, et sine fraude ad confirmationem laborabunt. » Illa e, fili charissime, charitatis prærogativa di- (270) Vide supra epist. 84. Cumque super his cum fratribus nostris deliberare vellemus, dilecti filii Jacobus scholasticus et Nicolaus canonicus præfati archiepiscopi nuntii, el M. thesaurarius et Jo. archidiaconus Strigonienses procuratores ejusdem loci capituli petierunt a nobis audientiam sibi dari. Qua ipsis de more concessa nuntii proposuere prædicti quod inter præfatos archiepiscopum et Colocensem electum et eorum suffraganeas talis compositio intervenit, ut prima coronatio regum Hungariæ, ubicunque in ipso regno eos primum contingeret, coronari, solius Strigoniensis Ecclesiæ juris esset, et monetæ, ubicunque cuderentur in regno, vel illius quod loco colligeretur monetæ decima ad eamdem Ecclesiam pertineret ; ac tu et charissima in Christo filia Hungarorum regina per vestras a nobis litteras poteretis quatenus primam sedem prinamque vocem cum juribus supradictis, quæ tu es dicta regina nec non et pars Colocensis (272) publice præfatæ Strigonienei recognovistis Ecclesiæ, ipsi perpetui dignaremur privilegii munimine roborare, super aliis (272) Vide lib. XII, epist. 32, 42, 43. B vero de quidus inter eos esse videbatur contentio, A propter bonum pacis sic exstitit ordinatum, ut nec Colocensis in Strigoniensi provincia, nec Strigoniensis in Colocensi præter prædicta sibi juris aliquid vindicaret, auctoritate in omnibus apostolica sedis salva; ita quod si hæc non approbarentur a nobis, res in eo statu in quo tuno fuerat remaneret. Unde quidquid sit scriptum vel juratum esse dicatur, hoc actum et intellectum esse partibus asserebant,et illud ex parte archiepiscopi confirmari a nobis suppliciter postulabant, asserentes sic actum et intellectum fuisse,idem archiepiscopus et præfati Agriensis et Geuriensis episcopi suis litteris declararant. Procuratores vero Strigoniensis capituli proposuere constanter quod tam illa compositio,quam redactam in scriptis præfatus episcopus nobis exhibuit, quam illa in quam præfati nuntii dixerunt archiepiscopum consensisse, inita fuerat sine assens capituli et in enorme dispendium Strigoniensis ecclesiæ redundabat. Unde contradicentes utrique, nobis humiliter supplicarunt ut auctoritate apostolica casseremus utramque. Nos igitur attendentes quod olim nobis multa precum instantia supplicaras ut super jure coronandi reges Hungariæ Strigoniensi Ecclesiæ privilegium concedere dignaremur, nosque tuis precibus inclinati,ei super boc privilegium concesserimus fratrum nostrorum subscriptionibus roboratum,considerantes etiam quod si potestas coronandi regis Hungariæ penes diversas Ecclesias resideret, toti regno grave periculum et hæredibus tuis grande posset dispendium generare, cum,sicut plenius ipse nostri, frequenter inter regum Hungariæ cohæredes super obtinenda regni corona scandalum sit exortum,quod utique posset facilius suboriri, si eos diversos coronatores contingeret invenire, propter contradictiones et rationes præscriptas compositionem hujusmodi non potuimus sicut nec debuimus, confirmare. Super episcopatu quoque de novo creando apud Cibiniensem Ecclesiam in Ultrasilvana diœcesi, qui metropoli Colocensi subdatur, petitionem regiam nequivimus exaudire,quoniam sive apostolicæ sedi, sicut tu ipse firmiter protestaris, sive Strigoniensi metropoli,sicut procuratores ipsius fortiter asserebant, Cibiniensis præpositura sit in spiritualibus immediate subjecta, id absque dubio in alterutrius præjudicium redundaret.Sed et quidam qui se nuntium venerabilis fratris nostri Ultrasilvani episcopi faciebat, contradicebat omnino, gravem et enormem Ultrasilvaniepiscopatus diminutionem allegans Serenitatem igitur regiam rogamus, et exhortamur attentius quatenus ad duritiam nobis non imputes quod compositioni prædictæ robur non attribuimus firmitatis, sed tam providentiæ quam justitiæ id ascribas,quibus regni et hæredum tuorum indemnitatibus duximus præcavendum et juris ordinem observandum, cum omnibus facti simus injustitia debitores sciturus pro certo quod in nullo unquam a nobis patieris repulsam in quo quisquam principum debeat exaudiri. C D Datum Laterani, II Idus Februarii, pontificatus nostri anno quarto decimo. Scriptum est capitulo Strigoniensi super hoc in eumdem fere modum, videlicet: Venerabilis frater noster Vesprumiensis episcopus nostra proposuit præsentia constitutus quod cum de pace perpetuo statuenda, etc., usque non potuimus, sicut nec debuimus confirmare. In eumdem fere modum scriptum est Strigoniensi archiepiscopo: Venerabilis frater noster Vesprumiensis episcopis in nostra proposuit præsentia con. stitutus quod cum de pace,etc.,usque nec debuimus confirmare. CLVII. SANCTE GENOVEFE PARISIENSIS ET BONI RADII CISTERCIENSIS ORDINIS DIOECESIS ANTISSIODORENSIS ABBATIBUS, ET DECAO AURELIANENSI. De quadam venditione infirmanda vel confirmanda. (Laterani, vi Kal. Martii.) Venientes ad apostolicam sedem I. syndicus et quidam monachi Cluniacensis cœnobii nobis exponere curaverunt quod G. prior et quidam monachi monasterii de Charitate, abbatis et Conventus Cluniacensis,ad quod idem monasterium nullo pertinet mediante,interveniente consensu, absentibus tamen multis ex fratribus de Charitate, quorum intereat, nec vocatis, ac quibusdam contradicentibus et ad sedem apostolicam appellantibus ex eisdem, quasdam possessiones, redditus, et alia bona militiæ Templi fratribus in gravem ipsius monasterii læsionem vendiderunt. Unde nobis syndicus et monachi memorati humiliter supplicarunt ut vel revocare contractum eumdem indicti monasterii præjudicium temere attentatum, vel restituere in integrum vice minoris idem monasterium dignaremur, præsertim cum Cluniacensis abbas templariis ipsis restituere solutam ab eis pro prædictis bonis et possessionibus pecuniam sit paratus. Dicti vero fratres e contrario responderuntquod petentibus ipsis olim contractum venditionis inter ipsos ex parte una et monachos de charitate ex altera legitime ac solemniter celebratum auctoritate apostolica confirmari, tam abbate ac conventu Cluniacensi, quorum ad hoc autoritas intervenerat et consensus,quam priore ac conventu de Charitate per suas litteras postulantibus illud idem, quia nobis ad plenum de ipsius contractus meritis et circumstantiis non liquebat, venerabili fratri nostro Parisiensi episcopo et suis conjudicibus hoc commisimus inquirendum, facientes in inquisitionis litteris mentionem de litteris ad venerabilem fratrem nostrum Senonensem archiepisco. pum et conjudices suos super lapsu ipsius monasterii destinatis:quorum utrique in exsecutione mandati apostolici processerunt. Demum partibus in nostra præsentia constitutis, per templariorum contractum ipsum confirmari petebat, parte altera multipliciter impugnante contractum. Contra quod CLVIII. AURELIANENSI ANTISSIODORENSI EPISCOPIS ET MA- Beneficiorum superfluitas damnata. Intellecta ratione quam nobis venerabilis frater fuit ex adverso responsum quod communis juris A remedium super deceptione malitiose pars altera implorabat, cum expresse per lationem judicum et depositiones testium probaretur possessiones venditas diu et publice fuisse venales, nec usque tunc temporis emptores occurrerant qui tantum pro ipsis possessionibus largirentur.Ipsos quoque fratres ad emptionem jam dictam sola misericordia et monachorum illorum preces,non cupiditas,induxerunt. Probatum etiam esse asserebant legitime dicti fratres quod venditionis tempore monasterium de Charitate tanto debito premebatur quod de omnibus mobilibus pars vicesima non potuisset exsolvi, in debitorum solutionem conversam illam totam pecuniam asserentes;ex cujus accelerata solutione usque ad summam trium millium librarum et ultra monachis de Charitate a creditoribus est remissum. Proponentes insuper quod venditionis rescissio non expediebat Ecclesiæ memoratæ, cum vix posset tanta pecunia sine majori gravamine ipsius Ecclesiæ inveniri.Adjiciebat præterea quod monachi restitutionis beneficium ex eo implorare non poterant,cum super hoc mandatum non receperint speciale, quia secundum legitimas sanctiones petitio restitutionis in integrum jure minoris mandato non concluditur generali.Nos igitur intellectis quæ partes voluerunt proponere coram nobis, quia de præmissis nobis non potuit fieri plena fides, discretioni vestræ per apostolica scripta mandamus quatenus diligenter auditis quæ partes infra quatuor menses a primæ citationis edicto coram vobis duxerint proponenda, si sufficienter fuerit ostensum quod ex ipsa venditione mona- C sterium de Charitate sit enormiter læsum,vos ipsum restituentes vice minoris, venditionis contractum legitime rescindatis,ita quod pretium absque templariorum gravamine restituatur eisdem secundum terminos quibus ipsi pecuniam persolverunt, et de melioratione, si qua forsan apparuerit, facta per illos eis congrue satisfiat, proviso prudenter ne pro invenienda pecunia eædem possessiones vel aliæ distrahantur, ac recipiatur pecunia sub voragine usurarum, ne forte residum locustæ comedat brucus,et unde crederetur adhiberi remedium, inde periculum incurratur.Alioquin præscriptum venditionis contractum ratum et firmum faciatis haberi, contradictores, si qui fuerint, per censuram ecclesiasticam sublato appellationis obstaculo compes- D centes. Testes autem qui fuerint nominati tam monachi quam templarii et alii, si se gratia, odio vel timore subtraxerint, per districtionem eamdem appellatione remota cogatis veritati testimonium perhibere. Nullis litteris obstantibus, si quæ apparuerint præter assensum partium a sede apostolica impetratæ. Quod si non omnes his exsequendis,etc., duo vestrum, etc., usque exsequantur. Datum Laterani, xv Kalend. Martii pontificatus nostri anno quarto decimo. (273) Supra, cancellario. CLIX. GEBENNENSI EPISCOPO. Respondet ad ejus consulta. (274) Tua nos duxit fraternitas consulendos utrum illorum sufficiat testimonium ad matrimonium dirimendum qui sanguinitatis gradus ab avunculo et nepote,videlicet fratris filio vel sororis,cum de fratribus vel superioribus nihil noverint vel audierint, incœperint computare. Nos igitur inquisitioni tuæ taliter respondemus, quod cum conjugium multum favoris obtineat, testes qui ad divortium celebrandum producti consanguinitatis com (274) Cap. Tua nos, De consang. et affin. putant gradus, a stipite debent incipere, id est a A quod quia vento exposuit semetipsam ipsa sibi dederat causam mortis, utrum videlicet cum prædictus monachus sit sacerdos, liceat eis sacerdotale officium exercere. Nos ergo tibi taliter respondemus quod licet monachus ipse deliquerit alienum officium usurpando quod sibi minime congruebat, si tamen causa pietatis et non cupiditatis id egit, et peritus erat in exercitio chirurgiæ, omnemque studuit diligentiam quam debuit adhibere, non est ex eo quod per culpam mulieris contra consilium ejus accidit adeo reprobandus quin post satisfactionem condignam cum eo misericorditer agi possit ut divina valeat celebrare, alioquin interdicenda est ei sacerdotalis ordinis exsecutio de rigore. Ad ultimum ex parte tua fuit propositum coram nobis quod quidam scholaris metuens, ne latrones in hospitio suo B essent, parvo assumpto gladio, ut ignem quæreret, de strato surrexit, et cum venisset ad ostium, ignarus reperit ibi furem, qui cum scholari incipiens colluctari, non solum ipsum scholarem prostravit ad terram, verum etiam pene ad mortem vulneravit eumdem. Scholaris vero provocatus ab illo, vim vi incontinenti repellens, extorto latroni gladio eumdem servato juris moderamine repercussit; qui perterritus fugam quam cito potuit maturavit. Mane itaque lucescente, conscholares latronem quæsierunt eumdem quem vulneratum inventum potestati Vicentiæ tradiderunt; coram qua constanter negavit quod præmissa minime perpetrarat. Verum præfata potestas ad eumdem scholarem suos nuntios destinavit, ut exponeret si qua sciret de fure prædicto, vel tradeCret intersignia; qui cultellum quem ipsi latroni parentibus vel germanis, et sic per ordinem distin- (275) Cap. lua nos, De sponsal. et matrim. (276) Cap. Tua nos, De homicid. (277) In quart. coll. apostolica sedis responso expt. (278) Hoc loco statim post epistolam 159 sequebantur epistolæ duæ scriptæ ad capitutum Lingonense; sed is qui regestum anni xiv composuit,ad PATROL. CCXVI. abstulerat, et sotulares ab eodem in ipsius domo dimissos, quos abstraxerat sibi ne pedum strepitus audiretur, nuntiis tradidit memoratis, super eodem. facto se nihil amplius intromittens. Potestas itaque receptis talibus intersigniis, latronem apparitoribus suis tradidit puniendum, qui sibi amputarunt virilia et oculos eruerunt. Latro vero se ad quoddam cœnobium transtulit, et ibi per triduum, ira et dolore commotus nec potum sumpsit nec cibum,et sic de medio est subtractus. Unde per nostrum postulas oraculum edoceri utrum præfatus scholaris ad sacros ordines valeat promoveri. Nos igitur inquisitioni tuæ taliter respondemus quod si præfatus scholaris dignis meritis adjuvatur, propter præscriptum eventum a susceptione sacrorum ordinum nullatenus est arcendus. Datum Laterani, Idibus Februarii, pontificatus nostri anno quarto decimo (278). monuit illas pertinere ad annum sequentem, in margine earum ascribens vocem VACAT. Eas propterea virillustris Franciscus Bosquetus, qui primus hunc librum edidit, rejecit in sequentem. Sane in veteri codice ms. bibliothecæ Colbertinæ, in quo descripti sunt tituli istorum regestorum, duæ illæ epistolæ ad capitulum Lingonense non referuntur 17 CLX. De præbenda collationi papæ reservata. (Laterani, xvi Kal. Martii.) Gratum gerimus et acceptum quod,sicut tu,frater episcope, per tuas nobis litteras intimasti, bonæ memoriæ Gerardus Albanensis electus apostolica sedis legatus auctoritate legationis qua fungebatur, tam suæ quam nostræ donationi collationem primæ præbendæ in Parmensi Ecclesia vacaturæ, vobis, filii canonici, consentientibus, reservavit, injungens vobis primitus viva voce, et mandans suis litteris subsequenter, quod ipsam præbendam, cum eam A vacare contingeret, G. clerico nato G. quondam germani sui, cui mores laudabiles ac scientia suffragantur, duceretis libere assignandam. Propter quod tu, frater episcope, nobis supplicasti humiliter per easdem ut præbendam eamdem dicto clerico de benignitate sedis apostolicæ concedere dignaremur. Nos igitur vestram diligentiam commendantes, et volentes etiam præfati electi super hoc statutum firmiter observari, universitati vestræ præsentium auctoritate mandamus quatenus primam præbendam in vestra Ecclesia vacaturam donationi nostræ reservare curetis, personæ idoneæ conferendam. Datum Laterani, xvi Kal. Martii, pontificatus nostri anno quarto decimo. APPENDIX LIBRI QUARTI DECIMI. CLXI. HUGONI PRIORI ET CONVENTUI ANDRENSI. Ut beneficia non vacantia non promittantur. (Laterani, Kal. Aprilis.) (279) Cum ex injuncto nobis apostolatus officio ad ecclesiarum profectum et religiosorum locorum commodum aciem nostræ considerationis extendere teneamur, eo corrigere nos oportet quæ interdum in gravamen ipsorum temere seu etiam improvide attentantur. Sane ad audientiam nostram vobis intimantibus est delatum quod ad multorum instantiam importunam de non vacacantibus beneficiis promissiones sæpius facere vos contingit. Unde nobis humiliter supplicastis ut vobis super his dignaremus misericorditer providere. Volentes igitur vestræ devotioni super hujusmodi gravamine præcavere, ac attendentes quod id contra statuta Lateranensi concilii attentatur, promissiones hujusmodi decernimus irritas et inanes, auctoritate vobis præsentium districtius inhibentes ne contra præfatum concilium beneficia promittere non vacantia cuiquam de cœtero præsumatis. Nulli ergo, nostræ inhibitionis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, 1 Kalendas Aprilis, anno quarto decimo. CLXII. EISDEM. Confirmat quamdam redemptionem reddituum ecclesiasticorum. (Datum, ut supra.) B virorum comitis Gisnensis et Willelmi de Fielnes, de quorum feodo ipsi proveniebant redditus, redemistis, et relaxationem ipsarum consuetudinum, sicut ea juste ac pacifice possidetis, vobis et per vos monasterio vestro auctoritate apostolica confirmamus et præsentis scripti privilegio communimus. Nulli ergo confirmationis, etc., usque in finem. Datum, ut supra. CLXIII. PHILIPO ILLUSTRI REGI FRANCIE. De nogotio comitis Tolosani. (Apud Cryptam ferratam, vIII Kal. Septembris. (280) Noverit regalis prudentia quod Tolosanus comes dudum ad præsentiam nostram accedens, se super hæretica pravitate nisus est multipliciter excusaC re. Unde nos ad petitionem ipsius legatis nostris rescripsimus ut denuntiatione solemniter facta, nisi contra eum legitimus accusator infra certum terminum comparere, ipsi congregato concilio canonicam purgationem indicerent; qua recepta, non permitterent eum super hujusmodi crimine propulsari; alioquin tanquam hæreticum ecclesiastica districtione punirent. Scimus autem quod purgationem non præstitit; sed utrum per ipsum steterit ignoramus: quanquam universaliter prædicetur quod ipse in partibus illis pro hæretico habeatur. Unde terram suam pene totam amisit; nosque legatis nostris injunximus ut terram ipsam ad eorum quibus pertinet opus diligenter faciant custodiri. Nos igitur ad tuæ petitionis instantiam legatis nostris Justis petentium desideriis dignum est, etc.,usque complere. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris D super hoc negotio litteras apostolicas destinamus justis precibus inclinati, redditus annuos qui nobili viro Eustachio de Campania et suis prædecessoribus cum quibusdam consuetudinibus onerosis olim a vestro monasterio debebantur, et quos ab ipso nobili et hæredibus ejus, accedente assensu nobilium in libro xiv, sed in initio sequentis. Unde apparet rectam fuisse mutationem quam hoc loco fecit idem vir illustrissimus. (279) Vide lib. xi, epist. 205. quales ad tuum commodum et honorem credimus expedire. (281) Super negotio quoque venerabilium fratrum nostrorum Antisiodorensis et Aurelianensis episcoporum hoc tuæ regali prudentiæ innotescat, quod cum tu sine curiali judicio nolis remittere pœ(280) Vide lib. XII, epist.15 2, 153; et lib. xvi, epist. 39. (281) Vide lib. XIII, epist. 190, 191. |