DOCUMENTI VATICANI CONTRO L'ERESIA LUTERANA IN ITALIA (Continuazione e fine, vedi vol. XV, fasc. I-II, p. 71). LXIV. 1538, 26 febbraio. Frate Agostino da Treviso eremitano di sant'Agostino è assolto dalle imputazioni di eresia, con obbligo però di tornare in Siena a dichiararvi pubblicamente le otto proposizioni, che erano sembrate sospette nelle sue prediche della scorsa quaresima. [Archiv. secr. Vatic. Pauli III brev. min. a. MDXXXVIII, I, 9, Dilecto filio Francisco electo Senensi. breve 185.] Dilecte fili, salutem. Non possumus non plurimum commendare pietatem et diligentiam tuam, quod bone memorie Jo. car.lis Senensis avunculi tui vestigiis inherendo, honorem et incrementum ortodoxe fidei in ecclesia tua procures, sicut in causa..... (1) fratris Augustini de Tarvisio ordinis heremitarum s.ti Augustini proxime fecisti, e cuius predicationibus in ista civitate Senensi habitis cum aliquod scandalum ortum diceretur, tu non solum sepe ad nos scripsisti, (1) Qui è cancellato « dilecti filii ». verum, cum, adhibita magna nostrorum super hac re deputatorum diligentia, certiores facti simus predicti Augustini responsionem super examine dicti processus factam, necnon etiam ipsius hac de re apologiam publice editam catholicam et orthodoxae fidei consonam esse, non possumus non eum, prout ius et ratio postulat, absolvere. Nihilominus quia, sicut scribis, multi in ista civitate vel quod materierum ab eo predicatarum incapaces essent, vel quod ipse non ita clare eas predicasset sicuti in apologia et responsione predictis nobis manifestum fecit, scandalizati fuerint, iccirco ad remedium huic malo quantum possumus afferendum, ei districte precepimus ut ad istam civitatem se conferens, eam doctrinam, ex cuius predicatione non bene intellecta aliqui istic scandalizati sunt, publice declaret et profiteatur iuxta id quod nobis et deputatis predictis orthodoxe respondit, cuiusque formam ex ipsius responsione descriptam ad te presentibus inclusam mittimus. Datum Romae apud s. Petrum 26 februarii 1538, anno quarto. Deputati Hiers archiepiscopus Brundusinus facto verbo cum Fr. Thomas Badia magister sacri palatii. Blos. Formula praedicationis data magistro Augustino Tarvisino Sanctissimus in Christo pater et dominus noster dominus Paulus papa III audiens quod quadragesima proxime praeterita praedicasti Senis nonnulla, ex quibus in populo magnum scandalum est secutum, te Romae accersivit, et nobis commisit, ut hanc ex ore tuo doctrinam audiremus, et auditam diligenter examinaremus quae et qualis esset, an scilicet catholica vel heretica, quod et fecimus, et invenimus te sanam utique doctrinam tenere, populum vero illum ob talis doctrinae difficultatem tuumque dicendi modum nimis obscurum ex verbis tuis non id accepisse, quod tu nobis explicasti. Id quod quum S.mo Domino Nostro retulissemus, S.tas S. iudicans iustum fore ut unde populus ille scandalum passus est in perniciem, inde erigatur in salutem, voluit et tibi mandavit ut in dicta civitate Senarum in publica praedicatione eam doctrinam, quam nobis explicasti et te tenere dixisti, ita clare et distincte dicas prout infra: 1o. Deus misit filium suum in mundum, ut per suam passionem et mortem omnes homines salvos faceret, non tamen passio Christi omnes salvos fecit, sed quosdam sic et quosdam non, propter ipso rum culpam, et hoc est quod theologi dicunt, Christus satisfecit pro omnibus sufficienter, non autem pro omnibus efficienter. 2o. Praedestinatio, a divo Paulo toties praedicata, neminem cogit ad operandum bene, nec ad salutem aeternam, sed quicunque observant mandata Dei et recte operantur sponte et libere cum auxilio tamen divinae gratiae bene operantur, et sic perseverantes usque ad mortem vitam consequuntur aeternam, et omnes tales sic facientes Deus infallibiliter videt, cognoscit et diligit. 3o. Multi sancti, qui erant in hac vita, fecerunt aliqua mala opera, sicut David qui commisit adulterium et homicidium, et talia opera erant vitia et peccata et Deo displicebant, et si in talibus perseverassent, vel in articulo mortis in peccato mortali mortui fuissent, Deus non dedisset eis vitam aeternam, sed damnasset eos in infernum. 4°. Deus aliquos homines punit et damnat ad infernum, non quia simpliciter sic vult, sed propter illorum peccata, quae non coacti sed libere perpetrarunt, et in quibus obstinato animo perseverant usque ad mortem vel in tali articulo in peccato mortali inventi sunt, a quibus peccatis si conversi fuissent, non illos damnasset. 5o. Multi nunc existentes in inferno, dum essent in ista vita, fuerunt aliquando in gratia Dei, et fecerunt aliqua opera bona et grata Deo et meritoria vitae aeternae, in quibus si perseverassent, eam consequuti fuissent, sed quia non coacte sed libere talia bona opera reliquerunt et ad crimina conversi sunt, perierunt. 6o. Omnes rite baptizati purgantur a peccato originali et reconciliantur Deo, ex quibus tamen aliqui damnantur, quia non perseverant in gratia, sed libere convertuntur ad peccata, in quibus perseverant usque ad mortem vel eius in articulo inventi sunt. 7°. Quum sancti dicunt, liberum arbitrium post peccatum Adae in nobis claudicare, non intelligunt, quod non possumus eligere et refutare quaecunque volumus, sumus enim liberi ad volendum et nollendum, ad eligendum et refutandum, sed per talem claudicationem intelligunt pravitatem, qua inclinamur magis ad malum quam ad bonum, et ideo oportet multum advertere ne talem sequamur inclinationem; similiter intelligunt quod non habemus merum imperium super appetitum sensitivum, multi enim motus partis sensitivae insurgunt contra nostrum velle, sicut dicit Paulus, invenio aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae &c. 8°. Communis opinio theologorum est quod pueri decedentes sine baptismate tantum privantur vita beata, et nullam aliam patiuntur poenam, aliqui tamen tenent ex verbis beati Augustini, inter quos praecipue est Gregorius de Arimino, quod etiam cruciantur igne inferni, nec ab Ecclesia aliqua istarum est determinata, ideo absque peccato heresis potest haec secunda opinio probabiliter teneri, utpote quae veritati catholicae non repugnat, consultius tamen esset maiorem partem sequi. Hiers archiepiscopus Brundusinus manu propria subscripsi. Fr. Thomas Badia magister sacri palatii manu propria subscripsi. LXV. 1538, 2 marzo. Assoluzione dello stesso frate con condizione di recarsi così a Siena come a Vicenza a dichiararvi le sopradette proposizioni. [Loc. cit. breve 197.] Dilecto filio Augustino Museo Tarvisino ordinis fratrum eremitarum s.ti Augustini theologiae magistro. Dilecte fili, salutem &c. Cum alias quorundam relatione perceperimus te in sermonibus ac praedicationibus in civitatibus Senarum et Vincentiae habitis proxime elapsis duobus annis nonnulla dixisse ac docuisse, quae, ut ipsi asserebant, heresim sapere ac populo scandalum exibere videbantur, atque ob id te in civitate Venetiarum carceribus mancipari, ac deinde sub cautione de te praesentando coram nobis relaxari mandaverimus, tuque uti obedientiae filius coram nobis in praefixo termino comparueris, et apologiam quandam in tui defensionem et doctrinae, quam praedicaveras in praefatis civitatibus, declarationem iudicio Sedis Apostolicae discutiendam iudicandamque per te editam exibueris, ac de praefatis coatra te obiectis inculpabilem te esse affirmaveris, proinde, ut te audire defensionesque huiusmodi tuas admittere et alias tibi in praemissis opportune providere de benignitate apostolica dignaremur, nobis humiliter supplicaveris, nos in tam gravi negocio mature procedere et iustitiam uncuique reddere intendentes, venerabili fratri Hieronimo Aleandro archiepiscopo Brundusino et dilecto filio Thomae Badiae sacri nostri palatii magistro vivae vocis oraculo commisimus, ut visis contra te obiectis et processibus tam in civitate Senarum quam Vincentiae contra te actis et ad nos transmissis diligenter examinatis, et tua inspecta apologia, et praefata doctrina ex ore tuo audita, omnia diligenter perpenderent, et quae et qualis esset, catholica scilicet vel heretica, doctrina tua nobis fideliter referrent, ut super hoc possemus de opportuno remedio providere, cumque praefati Hieronimus archiepiscopus et Thomas dicti nostri palatii magister, receptis contra te obiectis, ac intentionibus tuis totoque huiusmodi negotio diligenter examinato nobis retulerint te sanam quidem doctrinam tenere, populum vero ob huiusmodi doctrinae difficultatem tuumque dicendi modum, fortasse non ita clarum, non id accepisse, quod tu commissariis nostris praedictis explicasti, nos, omnibus his diligenter perpensis et mature consideratis, te ab obiectionibus huiusmodi et a quibuscunque processibus desuper formatis, necnon et cautiones seu fideiussiones, a te in civitate Venetiarum, ut praefertur, praestitas ab omni obligatione, praesentium tenore, absolvimus et perpetuo liberamus, et quibuscunque personis, contra te super praemissis quovis modo aut quaesito colore sollicitantibus et procurantibus, perpetuum silentium imponimus, ac omnem inhabilitatis et infamiae maculam praemissorum occasione forsan per te contractam abolemus, teque pristinae famae, gradibus, locis, honoribus, officiis ac privilegiis quibuscunque, et in eum statum, in quo antea, quam praemissa contra te acta essent, quomodolibet eras quatenus opus sit restituimus, plenarie reintegramus, ac te ulterius in aliquo loco aut ab aliqua persona quacumque dignitate, etiam legationis seu inquisitionis hereticae pravitatis seu alio quovis officio fungente, in persona, bonis aut alio quovis modo occasione praemissorum molestari non debere, ac irritum et inane quidquid secus a quoquam quavis etiam apostolica auctoritate attentatum fuerit, decernimus. Et nihilominus ut scandalo, quod ex praedicatione tua, ut praemittitur, in civitatibus Senarum et Vincentiae supradictis ortum est, oportunum remedium quantum possumus adhibeamus, et ut populus iste, unde passus est scandalum in perniciem, inde erigatur ad salutem, tibi tenore praesentium districte praecipimus et mandamus, ut ex nunc ad civitatem Senarum, post octavam vero paschae resurrectionis Domini proxime futurae ad civitatem Vincentiae et in publica praedicatione eam doctrinam, quam commissariis praedictis explicasti, et te tenere et praedicasse dixisti, ita clare et distincte dicas, ut in formula ex responsionibus tuis descripta, et a commissariis nostris praedictis tibi tradita continetur. Volumus autem et dilectis filiis causarum Camerae nostrae generali auditori necnon venerabilium fratrum patriarchae Aquilegiensis atque episcopi Tarvisini in spiritualibus vicariis generalibus mandamus, quatenus ipsi aut duo vel unus eorum per se vel alium seu alios, tibi in praemissis efficacis defensionis praesidio assistentes, auctoritate nostra faciant te absolutione, liberatione, silentii perpetui impositione, abolitione, restitutione, reintegratione, decreto ac aliis praemissis pacifice frui et gaudere, non permittentes te per quoscumque quo Archivio della R. Società romana di storia patria. Vol. XV. 24 |