1067 (!) 23. Littera spuria. POSNANIAE, MAJI 1 Diploma fundationis Goraviensis ecclesiae, da- Qiud retribuam Domino pro omnibus, quæ retribuit mihi? Docebo iniquos vias tuas, & impii ad te convertentur. 5 Raphael, Hierosolimitanæ Militia Supremus Tetrarcha, Signo vivificæ Cru- 10 cis Christi initiatus ac benedicto gladio, quo in Montis Oliveti horto D. Malchi auriculam Beatissimus Petrus abscidisse creditur, succinctus, Sanctissimi in Christo Patris Domini Nicolai Papæ II per & infra Poloniam ad Civitatem Bregam & Glogoviam, ubi rapidissimum flumen Odra Regnum Polonicum ab Inferiori Silesia dislimitat & cursu suo seiungit adversus inhærentem superstitionem fal- 15 sorum Deorum iuratus Bellator. Dein Boleslaus, Divina propitiatione Rex Poloniæ, Dux Opoliæ, Posnaniæ, Glogoviæ, in Gora & Steina Dominus etc. Recognoscimus & fatemur per præsentes Literas nostras coram universis præsentibus & futuris Dominationibus ac eorum subditis, in & extra Civitatem Goram dominaturis & per totum Dominium nostrum Polonicum inhabitandis. 20 Quia Nos utrinque Spiritu Divino afflati inter duas Archiepiscopales Ecclesias, Gnesnensem & Cracoviensem, septem vero Episcopales in Regno nostro Polonico, videlicet Vratislaviensem, Vladislaviensem, Posnaniensem, Plocensem, Lubucensem, Chelmens. & Camensem a Mieczislau & Boleslao Chabri, Filio suo, uno eodem tempore olim circa annum gratiæ nongentesimum sexagesimum sex- 25 tum ad Orthodoxam Religionem dilatandam studiose conditas & fundatas, terminisque earundem per fluvios & signa distinctis, etiam Ecclesiam Provincialem Divæ Catharinæ Virgini & Invictissimæ Martyri, Beato & Glorioso Apostolo Jacobo Maiori, Inclytissimo Michaeli_Archangelo, Divo & constantissimo Martyri Georgio dicatam & intitulatam in Civitate nostra Gora duntaxat loco palustri, 30 uberi & fructuoso versus Glogoviam, quam lustris sex præterlapsis noster fidelis Maurus de Malta dispulsa gentilitatis tenebra, toti Guranæ Provinciæ salutari animarum remedio frequentandam erexit, & Ludovicus modestus Satrapes Regni prælaute undiquaque dotavit, non solum Dioecesi Posnaniensi perpetuo subiectam esse ac semper fore annumeravimus, verum etiam tres Ecclesias vicinas in Villis 35 Sanualda, Ostavia, Szabin novissime erectas, pariterque omnes alias in Terra Goraviensi ubilibet cis torrentem Barycz ab Hernstad, usque ad Castrum Vraustadiense posterius Deo volente superædificandas præliminate veluti filiales & novellas una cum universis Ecclesiasticis Ministris suis, quoad spiritualem circumspectionem prædictæ Ecclesiæ in Gora, eiusdemque Ministro tanquam subor- 40 dinato Vicario nostro, in perpetuum paterne subiecimus, eum pro conscientia aggravantes, ut ipse infra divinarum Legum Limites sui ipsius bene memor, Reverendorum Dominorum suorum Episcoporum Posnaniensium Pastoralis sollicitudinis vices ita laudabiliter suppleat, eisdem omnem reverentiam & obedientiam præstiturus, ut de suo ordinario domestico & circumforaneo Officio exequendo 45 ipsis & in tremendo die Judicii coram Deo strictissimam rationem reddere possit ac valeat, quem ideo plenissimis favoribus Regalibus prosequimur & perpetuis cumulamus prærogativis hisce specialiter exaratis. Atque imprimis memoratum Vicarium & Ecclesiæ nostræ Provincialis in Gora quemlibet legitimum Ministrum hac prima prærogativa refocillamus ac 50 æterne circumvallamus, ut ipse in assumendis & deponendis Consulibus, Præto 5 ribus & aliis Officiosis personis, ratione Orthodoxæ fidei promovendæ, Ecclesiasticæ tutelæ perpetuandæ gratia, semper nostram Regiam personam Regali sacerdotio coram universa Communitate Gorensi repræsentet & irrefragabili voto solus gaudeat, secundum quod, ac si Nobis annuentibus, incunctanter procedatur. Secundam prærogativam impartimur, ut sicut præfatæ Ecclesiæ Minister, ita & subditi eius Incolæ, omnes per dimidiam plateam in contiguo fundo Ecclesiæ ab ipsa Chirurgia iuxta circumforaneam Palestram ad Vratislaviensem Portam, vel ubicunque inposterum sub Ecclesiastica Jurisdictione in Gora cohabitaturi, licet sparsim illegitimi, cuncta artificia & mercaturas diversas in domiciliis suis 10 tantum modo exerceant, cerevisiam bis coctam braxent, eandemque, sicut & quosvis alios liquores potabiles, absque tamen extrinseco indice, libere divendant & propinent, ab universis teloneis, vectigalibus, exactionibus, contributionibus, vel quibuslibet oneribus, tam publicis, quam privatis, nunc & in ævum futuris immunes, liberi & omnimode exempti cum speciali nostræ Maiestatis Privilegio, 15 ne intra limina sua ulli hominum liceat offensive, sub privatione dextræ manus arma vibrare, quin minus sub pæna colli aliquem interficere, nec ullum fugitivum, quantumvis criminosissimum, ibi vel in Ecclesia, aut Cæmeterio quærere. Secus qui agere præsumpserit & in flagranti crimine comprehensus fuerit, trium dierum intervallo præscripta pæna irremissibiliter omnino puniendus est. 20 Item cum eadem libertate & immunitate ad hancce Ecclesiam Ministro in perpetuum usum superaddidimus & sponte, mente & corpore sani resignavimus duo fructifera allodia, cum quatuor Colonis, in vico nostro antiqua Gora penes viam, qua itur ad Burgam Transylvianam. Item indulsimus eidem pro quibusvis pecoribus communia pascua, lignorum liberam cæsuram, cunctorum animalium, 25 volatiliumque in sylvis & piscium in aquis licitam capturam circa Goram. Rursum Lege Divina & praxi universæ Ecclesiæ, fertones petronales, decimas manipulares in colendis & fractu temporis innovandis agris, de omnibus fructibus Terræ, quotannis a militibus fideliter persolvendas ex adscriptis Villis Graba, Sedicz, Codiecza, parva & magna Kloda, ambabus Baraczina, Elgota, dua30 bus Fubeldorff, antiqua Gora, Negota, Gola, Jastrzemba, Gabisvona, Slavoczicz, Sielazno adiudicavimus sæculis innumerabilibus, Subditi vero eorundum ex præfatis Villis unus quisque a quolibet manso suo, quem colit, tenebitur singulis annis pro termino Sancti Michaelis in puro grano inferre unam integram & confertam metretam siliginis totidem tritici, ubi seminatur & avenæ unicuique men35 suræ uno argento adiuncto. Reliqui autem Milites in remotioribus Villis, videlicet Renocina, Cztrnina, Groszina, Tarpa, Narta, Cunerciwalda, Szitla, Miecha, Cutla, Osedno, tantummodo a quolibet allodio suo unam votivam Marcam, unusquisque annuatim contribuendo patebunt. Ast eorum subiecti ruricolæ pro qualibet aniversaria Dedicatione Ec40 clesiæ Gorensis Dominica prima post Festum Michaelis incidente, quilibet offeret binam sexagenam ovorum cum duabus gallinis. Similiter in Villa Glinea novem coloni, quilibet tot ova duas gallinas & unum fertonem Ecclesiæ Gorensi tenentur, cæteri vero ad Oratorium S. Georgii reddere. Hæc igitur omnia & singula, litera ad literam, in parte & in toto, de verbo 45 ad verbum, tam in specie, quam in genere, ut sempiternæ firmitatis robur habeant & quemadmodum nunc a Nobis, ita & per sæcula ab omnibus nostris Successoribus & cunctis subditis semel pro semper edicta, sancte & inviolate conserventur; Nos supradicti Coathletæ, cum Eminentissimo Domino Theodoro, Episcopo Posnaniense & provido Consulatu Gorensi in testimonium Præsentes pro50 priis manibus subscriptas Literas assvetorum nostrorum Sigillorum sub appensione constanter munivimus. Actum & Datum Posnaniæ, die Martis post Dominicam Jubilate, Anno Domini MLXVII. Raphael ut supra, Boleslaus Rex Poloniæ, Theodorus Episcopus Akt niniejszy, falsyfikat, jakoby z dnia 1 maja 1067 r. pochodzący, przedrukowany między innymi w r. 1758 przez Dogiela (Cod. Dipl. Pol., I, pag. 535-537, nr. 1) z kopii urzędowej, sporządzonej we Wrocławiu d. 9 lipca 1663 г., a zawierający wzmiankę o dyecezyi Płockiej, został zredagowany niewątpliwie w dobie nowożytnej, jak - już na pierwszy rzut oka - świadczy o tem imię Mieszka I w brzmieniu 5 „Mieczislau", użytem w zastosowaniu do tego księcia po raz pierwszy dopiero przez Długosza (XV w.). Wymieniony w akcie, jako w r. 1067 żyjący, papież Mikołaj II zmarł w r. 1061, co zaś do siedmiu dyecezyi, ufundowanych jakoby około r. 966, o czem pamięć w г. 1067 mogła była być żywą, to wiadomość ta została zaczerpnięta prawdopodobnie ze źródła, pokrewnego Kronice o Piotrze Właście (por. nr. 3). Dye- 10 cezye te istniały prawdopodobnie wszystkie, może z wyjątkiem dwu ostatnich, w r. 1067 (por. W. Abraham: Organizacya Kościoła w Polsce do połowy wieku XII, Lwów 1893), wszelako powstały, jak: Plocka, Kujawska i Lubuska, dopiero w wieku XI. Tytuł rzekomy Bolesława Śmiałego jest wręcz niemożliwy. Miasta Brzeg i Głogów otrzymały prawo miejskie, a więc i nazwę „civitas“, dopiero w stuleciu XIII, zaś o rozdziale 15 Śląska od Regnum Polonie" przed wiekiem XII nie może być mowy i t. d., i t. d. Uderzającą natomiast jest wzmianka o arcybiskupstwie Krakowskiem, który to tytuł występuje rzeczywiście w XI wieku, przyznany tej dyecezyi około r. 1046 (Mon. Pol. Hist., I, str. 358-359; W. Abraham, j. w., faktowi temu nie przeczy, uważając jedynie breve Benedykta IX za falsyfikat materyalny). Uderza również 20 i sama data aktu, przypadająca na okres 1062-1068, zupełnie ciemny w dziejach Bolesława Śmiałego, a nacechowany - być może działalnością jego wewnętrzną (por. w zbiorze niniejszym nr. 22, zawierający nadanie dla Mogilna z r. 1065). Nie uważając za wykluczone, by w akcie niniejszym, bliższemu badaniu nie poddanym, mogły znajdować się pewne przesłanki (np. privatio dextrae manus i t. p.), mogące polegać na 25 źródłach istotnie dawniejszych, podajemy go tutaj w całości. Z XVII wieku przechował się (wydrukowany u Dogiela, j. w.) następujący opis rzekomego jego oryginału: Authenticum Testimonium, quo confirmatur praecedens Diploma genuinum & sincerum esse. 30 Serenissimi ac Reverendissimi Principis & Domini, Domini Caroli Iosephi, Archiducis Austriae, Ducis Burgundiae, Styriae, Carinthiae, Carniolae & Wirtembergae, Generalis Militiae Hierosolymitanae Ordinis B. M. Teutonicorum in Prussia Administratoris, ac eiusdem per Germaniam & Italiam, Partesque transmarinas Magni Magistri, Episcopi Passaviensis, Olomucensis & Vratislaviensis, Comitis Tyrolis & Goritiae, 35 & Landgravii Alsatiae &c., Consiliarii Consistorialis Episcopatus Vratislaviensis &c. Universis & singulis notum, perspectumque sit, comparuisse hodie coram Nobis Reverendum, doctissimum sincere Nobis dilectum Albertum Georgium Weierzig Archipresbyterum & Parochum Guraviensem, Nobisque publicum in Originali Instrumentum sequentis tenoris, iuxta propriae manus subscriptionem & quatuor Sigillorum appensionem exhi- 40 buisse & desuper humillime rogasse, quatenus huius ita exhibiti in Originali Instrumenti authenticam copiam elargiri dignaremur. Nos eiusmodi petitioni inclinati, subsequentem copiam vidimus, legimus cumque suo Originali collationavimus, illique omnino consonam & de verbo ad verbum concordare reperimus, uti sequens tenor in se continet: Quid retribuam Domino pro omnibus, quae retribuit mihi &c. ut supra. In cuius rei fidem vidimatam & authentice repertam copiam praesentem manu propria subscripsimus & consveto Consistoriali Episcopatus Vratislaviensis Sigillo communiri iussimus. Vratislaviae in Insula Divo Ioanni Sacra, Die nona Julii, Anno post partum Virginis millesimo sexcentesimo sexagesimo tertio. 45 Mathias Ioannes Stepetius, Ioannes Henricus Heyman, 50 (L. S.) · |