SATIRA II.

ULTRA Sauromatas fugere hinc libet et glacialem
Oceanum, quoties aliquid de moribus audent,
Qui Curios simulaut et Bacchanalia vivunt.
Indocti primùm ; quanquam plena omnia gypso

Chrysippi invenias. Nam perfectissimus horum est, 5
Si quis Aristotelem similem vel Pittacon emit

Et jubet archetypos pluteum servare Cleanthas.
Fronti nulla fides. Quis enim non vicus abundat
Tristibus obscœnis? Castigas turpia ?—
Loripedem rectus derideat, Æthiopem albus.
Quis tulerit Gracchos de seditione querentes ?
Quis cœlum terris non misceat et mare cœlo,
Si fur displiceat Verri? homicida Miloni?
Clodius accuset mochos? Catilina Cethegum?
In tabulam Sullæ si dicant discipuli tres?

10

15

Qualis erat nuper tragico pollutus adulter

Concubitu, qui tunc leges revocabat amaras

Omnibus, atque ipsis Veneri Martique timendas.-
Nonne igitur jure ac merito vitia ultima fictos
Contemnunt Scauros, et castigata remordent?

20

Non tulit ex illis torvum Lauronia quendam Clamantem toties: Ubi nunc lex Julia? dormis? Ad quem subridens: Felicia tempora, quæ te Moribus opponunt! Habeat jam Roma pudorem! Tertius e cœlo cecidit Cato. Sed tamen unde Hæc emis, hirsuto spirant opobalsama collo

25

Que tibi Ne pudeat dominum monstrare tabernæ.
Quòd si vexantur leges ac jura, citari

Ante omnes debet Scatinia. Respice primùm,
Et scrutare viros: faciunt hi plura; sed illos
Defendit numerus junctæque umbone phalanges.
Magna inter molles concordia. Non erit ullum
Exemplum in nostro tam detestabile sexu.
Nunquid nos agimus causas? civilia jura
Novimus? aut ullo strepitu fora vestra movemus?
Luctantur paucæ; comedunt coliphia paucæ.
Vos lanam trahitis, calathisque peracta refertis
Vellera vos tenui prægnantem stamine fusum
Penelope meliùs, leviùs torquetis Arachne,
Horrida quale facit residens in codice pellex.
Notum est, cur solo tabulas impleverit Hister
Liberto; dederit vivus cur multa puellæ.
Dives erit, magno quæ dormit tertia lecto.
Tu nube atque tace: donant arcana cylindros.

30

35

40

De nobis post hæc tristis sententia fertur :

45

Dat veniam corvis, vexat censura columbas.

Fugerunt trepidi vera ac manifesta canentem
Stoïcidæ. Quid enim falsi Lauronia? Sed quid
Non facient alii, quum tu multicia sumas,
Cretice, et hanc vestem populo mirante perores

50

In Proculas et Pollitas? Est moecha Labulla :
Damnetur, si vis, etiam Carfinia: talem
Non sumet damnata togam. Sed Julius ardet;
Estuo. Nudus agas! Minùs est insania turpis.
En habitum, quo te leges ac jura ferentem

Vulneribus crudis populus modò victor, et illud

55

Montanum positis audiret vulgus aratris.
Quid non proclames, in corpore judicis ista

Si videas? Quæro, an deceant multicia testem?
Acer, et indomitus, libertatisque magister,
Cretice, perluces. Dedit hanc contagio labem,
Et dabit in plures; sicut grex totus in agris
Unius scabie cadit et porrigine porci,
Uvaque conspectâ livorem ducit ab uvâ.

Fœdius hoc aliquid quandoque audebis amictu.
Nemo repentè venit turpissimus. Accipient te
Paulatim, qui longa domi redimicula sumunt
Frontibus, et toto posuêre monilia collo,
Atque Bonam teneræ placant abdomine porcæ,
Et magno cratere, Deam. Sed more sinistro
Exagitata procul non intrat foemina limen.
Solis ara Dea maribus patet. Ite profanæ !
Clamatur: nullo gemit hîc tibicina cornu,
Talia secretâ coluerunt Orgia tædâ
Cecropiam soliti Baptæ lassare Cotytto.
Ille supercilium madidâ fuligine tactum
Obliquâ producit acu, pingitque trementes
Attollens oculos: vitreo bibit ille Priapo,
Reticulumque comis auratum ingentibus implet,
Cærulea indutus scutulata, aut galbana rasa,
Et per Junonem domini jurante ministro.
Ille tenet speculum, pathici gestamen Othonis,
Actoris Aurunci spolium, quo se ille videbat
Armatum, quum jam tolli vexilla juberet.
Res memoranda novis annalibus, atque recenti
Historiâ, speculum civilis sarcina belli.

Nimirum summi ducis est occidere Galbam
Et curare cutem; summi constantia civis
Bebriaci in campo spolium affectare Palatî
Et pressum in faciem digitis extendere panem.
Quod nec in Assyrio pharetrata Semiramis orbe,
Moesta nec Actiacâ fecit Cleopatra carinâ..
Hîc nullus verbis pudor aut reverentia mensæ.
Hic turpis Cybeles et fractâ voce loquendi
Libertas, et crine senex fanaticus albo

Sacrorum antistes, rarum ac memorabile magni
Gutturis exemplum, conducendusque magister.
Quid tamen exspectant, Phrygio quos tempus erat jam
More supervacuam cultris abrumpere carnem ?

Quadringenta dedit Gracchus sestertia, dotem
Cornicini; sive hic recto cantaverat ære.
Signatæ tabulæ : dictum Feliciter! Ingens
Cœna sedet gremio jacuit nova nupta mariti.
O proceres, censore opus est an haruspice nobis ?
Scilicet horreres, majoraque monstra putares,
Si mulier vitulum, vel si bos ederet agnum ?
Segmenta, et longos habitus, et flammea sumit,
Arcano qui sacra ferens nutantia loro
Sudavit clypeis ancilibus. O pater Urbis,

90

95

100

105

Unde nefas tantum Latiis pastoribus? unde
Hæc tetigit, Gradive, tuos urtica nepotes?

Traditur ecce viro clarus genere atque opibus vir:
Nec galeam quassas, nec terram cuspide pulsas,
Nec quereris patri? Vade ergo et cede severi
Jugeribus campi, quem negligis! Officium cras
Primo sole mihi peragendum in valle Quirini,

110

115

Quæ causa officii? Quid quæris? Nubit amicus,
Nec multos adhibet. Liceat modò vivere; fient,
Fient ista palàm, cupient et in acta referri.
Interea tormentum ingens nubentibus hæret,
Quòd nequeunt parere, et partu retinere maritos.
Sed melius, quòd nil animis in corpora juris
Natura indulget. Steriles moriuntur, et illis
Turgida non prodest conditâ pyxide Lyde,
Nec prodest agili palmas præbere Luperco.

120

125

Vicit et hoc monstrum tunicati fuscina Gracchi,
Lustravitque fuga mediam gladiator arenam,
Et Capitolinis generosior, et Marcellis,

Et Catulis, Paullique minoribus, et Fabiis, et

Omnibus ad podium spectantibus. His licet ipsum

130

Admoveas, cujus tunc munere retia misit.

Esse aliquid Manes, et subterranea regna,
Et contum, et Stygio ranas in gurgite nigras,
Atque unâ transire vadum tot millia cymbâ,
Nec pueri credunt, nisi qui nondum ære lavantur.
Sed tu vera puta. Curius quid sentit, et ambo
Scipiada, quid Fabricius, manesque Camilli,
Quid Cremeræ legio, et Cannis consumpta juventus,
Tot bellorum animæ, quoties hinc talis ad illos
Umbra venit? Cuperent lustrari, si qua darentur
Sulphura cum tædis, et si foret humida laurus.
Illuc, heu! miseri traducimur. Arma quidem ultra
Littora Juvernæ promovimus, et modò captas
Orcadas, ac minimâ contentos nocte Britannos :
Sed quæ nunc populi fiunt victoris in urbe,
Non faciunt illi, quos vicimus.-

135

140

1451