SATIRA X.

palaces

Temporibus diris igitur, jussuque Neronis,
Longinum et magnos Senecæ prædivitis hortos
Clausit, et egregias Lateranorum obsidet ædes
Tota cohors: rarus venit in cœnacula miles.
Pauca licèt portes argenti vascula puri,
Nocte iter ingressus gladium contumque timebis,
Et motæ ad lunam trepidabis arundinis umbram :
Cantabit vacuus coram latrone viator.
Prima ferè vota et cunctis notissima templis
Divitiæ; crescant ut opes, ut maxima toto

Nostra sit arca foro. Sed nulla aconita bibuntur
Doison
Fictilibus. Tunc illa time, quum pocula sumes
Gemmata, et lato Setinum ardebit in auro.
Jamne igitur laudas, quod de sapientibus alter
Ridebat, quoties de limine moverat unum
Protuleratque pedem; flebat contrarius auctor?
Sed facilis cuivis rigidi censura cachinni :
Mirandum est, unde ille oculis suffecerit humor.
Perpetuo risu pulmonem agitare solebat
Democritus, quanquam non essent urbibus illis
Prætexta, et trabeæ, fasces, lectica, tribunal.
Quid, si vidisset prætorem curribus altis
Exstantem, et medio sublimem in pulvere Circi
In tunicâ Jovis, et pictæ Sarrana ferentem
Ex humeris aulæa togæ, magnæque coronæ
Tantum orbem, quantò cervix non sufficit ulla?
Quippe tenet sudans hanc publicus, et, sibi consul
Ne placeat, curru servus portatur eodem.
Da nunc et volucrem, sceptro quæ surgit eburno,
Illinc cornicines, hinc præcedentia longi

Agminis officia, et niveos ad fræna Quirites,
Defossa in loculis, quos sportula fecit amicos.
Tunc quoque
materiam risûs invenit ad omnes
Occursus hominum, cujus prudentia monstrat,
Summos posse viros, et magna exempla daturos,
Vervecum in patriâ crassoque sub aëre nasci.
Ridebat curas, nec non et gaudia vulgi,

Interdum et lacrymas, quum Fortunæ ipse minaci
Mandaret laqueum, mediumque ostenderet unguem.
Ergo supervacua hæc aut perniciosa petuntur,
Propter quæ fas est genua incerare deorum.

Quosdam præcipitat subjecta potentia magnæ

Invidiæ; mergit longa atque insignis honorum
Pagina; descendunt statuæ, restemque sequuntur.
Ipsas deinde rotas bigarum impacta securis
Cædit, et immeritis franguntur crura caballis.
Jam stridunt ignes, jam follibus atque caminis
Ardet adoratum populo caput, et crepat ingens
Sejanus deinde ex facie toto orbe secundâ
Fiunt urceoli, pelves, sartago, patellæ.
Pone domi lauros, due in Capitolia magnum
Cretatumque bovem : Sejanus ducitur unco

45

Spectandus gaudent omnes. Quæ labra? quis illi
Vultus erat? nunquam, si quid mihi credis, amavi
Hunc hominem: sed quo cecidit sub crimine? quisnam
Delator? quibus indiciis? quo teste probavit ?

Nil horum: verbosa et grandis epistola venit

50

55

60

65

A Capreis. Bene habet; nil plus interrogo. Sed quid Turba Remi? Sequitur Fortunam, ut semper, et odit Damnatos. Idem populus, si Nursia Tusco

70

SATIRA X.

Favisset, si oppressa foret secura senectus
Principis, hâc ipsâ Sejanum diceret horâ
Augustum. Jam pridem, ex quo suffragia nulli
Vendimus, effudit curas: nam qui dabat olim
Imperium, fasces, legiones, omnia, nunc se
Continet, atque duas tantùm res anxius optat,
Panem et Circenses. Perituros audio multos.

Nil dubium; magna est fornacula: pallidulus mî
Brutidius meus ad Martis fuit obvius aram.
Quàm timeo, victus ne pœnas exigat Ajax,
Ut malè defensus! curramus præcipites, et,
Dum jacet in ripâ, calcemus Cæsaris hostem.
Sed videant servi, ne quis neget, et pavidum in jus
Cervice obstrictâ dominum trahat.

Hi sermones

Tunc de Sejano, secreta hæc murmura vulgi.
Visne salutari, sicut Sejanus? habere
Tantundem, atque illi summas donare curules?
Illum exercitibus præponere? tutor haberi
Principis angustâ Caprearum in rupe sedentis
Cum grege Chaldæo? Vis certè pila, cohortes,
Egregios equites, et castra domestica? Quidni
Hæc cupias et, qui nolunt occidere quenquam,
Posse volunt. Sed quæ præclara et prospera tanti,
Ut rebus lætis par sit mensura malorum?
Hujus, qui trahitur, prætextam sumere mavis,
An Fidenarum Gabiorumque esse potestas,
Et de mensurâ jus dicere, vasa minora
Frangere pannosus vacuis ædilis Ulubris?
Ergo quid optandum foret, ignorâsse fateris
Sejanum: nam qui nimios optabat honores,

Et nimias poscebat opes, numerosa parabat
Excelsæ turris tabulata, unde altior esset
Casus, et impulsæ præceps immane ruinæ.
Quid Crassos, quid Pompeios evertit? et illum,
Ad sua qui domitos deduxit flagra Quirites?
Summus nempe locus nullâ non arte petitus
Magnaque numinibus vota exaudita malignis.
Ad generum Cereris sine cæde et vulnere pauci
Descendunt reges, et siccâ morte tyranni.

Eloquium ac famam Demosthenis aut Ciceronis
Incipit optare, et totis Quinquatribus optat,
Quisquis adhuc uno partam colit asse Minervam,
Quem sequitur custos angustæ vernula capsæ. feat
Eloquio sed uterque perît orator: utrumque
Largus et exundans leto dedit ingenii fons.

105

110

115

Ingenio manus est et cervix cæsa; nec unquam

120

Sanguine causidici maduerunt rostra pusilli. weak

O fortunatam natam me consule Romam !

Antonî gladios potuit contemnere, si sic
Omnia dixisset. Ridenda poëmata malo,
Quàm te conspicuæ, divina Philippica, famæ,
Volveris a primâ quæ proxima. Sævus et illum
Exitus eripuit, quem mirabantur Athenæ
Torrentem, et pleni moderantem fræna theatri.
Dîs ille adversis genitus fatoque sinistro,
Quem pater ardentis massæ fuligine lippus
A carbone, et forcipibus, gladiosque parante
Incude, et luteo Vulcano, ad rhetora misit.
Bellorum exuviæ, truncis affixa tropæis
Lorica, et fractâ de casside buccula pendens,

125

130

fixe

cut

ru ce

se

135

140

145

Et curtum temone jugum, victæque triremis galley Aplustre, et summo tristis captivus in arcu, Humanis majora bonis creduntur: ad hæc Romanus, Graiusque, ac barbarus induperator ohei Erexit; causas discriminis atque laboris Indè habuit. Tantò major famæ sitis est, quàm Virtutis. Quis enim virtutem amplectitur ipsam, Præmia si tollas? Patriam tamen obruit olim Gloria paucorum, et laudis titulique cupido Hæsuri saxis cinerum custodibus; ad quæ Discutienda valent sterilis mala robora ficûs; Quandoquidem data sunt ipsis quoque fata sepulcris. Expende Hannibalem: quot libras in duce summo Invenies? hic est, quem non capit Africa Mauro la Percussa Oceano, Niloque admota tepenti, Rursus ad Ethiopum populos altosque elephantos. Additur imperiis Hispania: Pyrenæum Transsilit. Opposuit natura Alpemque nivemque : Diducit scopulos, et montem rumpit aceto. Jam tenet Italiam: tamen ultrà pergere tendit : Actum, inquit, nihil est, nisi Pœno milite portas Frangimus, et mediâ vexillum pono Suburâ. O qualis facies, et quali digna tabellâ,pietūra Quum Gætula ducem portaret bellua luscum ! -eyed Exitus ergo quis est? o gloria! vincitur idem

150

155

Nempe, et in exsilium præceps fugit, atque ibi magnus 160
Mirandusque cliens sedet ad prætoria regis,
Donec Bithyno libeat vigilare tyranno.

Finem animæ, quæ res humanas miscuit olim,
Non gladii, non saxa dabunt, nec tela; sed ille