Nan win uersatione. Et ut haec nostrae largitionis auctoritas inuiolabilem obtineat firmitatem, manu propria subter eam firmauimus et anuli nostri inpressione adsignari iussimus. Signum (L. M.) Hlotharii serenissimi augusti. JC. Remigius notarius ad uicem Agilmari recognoui et (L. S. R.) Data XIII. Kal. April. anno Christo propitio Imperii domni Hlotharii pii Imperatoris in Italia XXIIII. et in Francia III. Indictione VI. Actum Aquisgrani palatio regio. In Dei nomine. Das Siegel ist nebst einem Theile der Charte, welchem es aufgedruckt war, herausgerissen. XVII. C. In nomine domini nostri Ihesu Christi Dei aeterni. Hlotharius diuina ordinante prouidentia Imperator augustus. Si unius fidelis nostri iustam et rationabilem petitionem libenter implemus, || procul dubio reliquorum fidelium nostrorum deuotionem erga nos promptiorem efficimus. Quapropter omnium fidelium sanctae Dei ecclesiae nostrorumque praesentium et futurorum nouerit uniuersitas, quia Esich uir inluster comes nostram deprecatus est pietatem, ut res sibi in pago Riboariensi in comitatu Bonnensi in uilla Chestinacha a nostra munificentia adtributas, quas ipse pro remedium animae eius ad monasterium in Saxonia situm Corbeia uocabulo, quod est constructum in honore beati Stephani protomartyris Christi, delegauit, per nostrae mansuetudinis praeceptum ibidem confirmaremus. Cuius precibus libentissime annuentes, hos excellentiae nostrae apices fieri statuimus, per quos memoratas res una cum mancipiis inibi pertinentibus in praedicto pago et in iam dicta uilla consistentes ad praefatum monasterium Corbeiae et ecclesiam sancti Stephani confirmamus modisque omnibus corroboramus, quatenus sicuti a praescripto fideli comiti nostro Esichoni tradite et delegate fuerunt, ita pars eiusdem loci sancti deinceps absque cuiuspiam potestatis contradictione uel inquietudine tencat et possideat, faciatque exinde quicquid utilitas dictauerit. Et ut haec nostrae confirmationis auctoritas inuiolabilem obtineat firmitatem, de anulo nostro subter iussimus sigillare. C. Hrodmundus notarius ad uicem Hilduini recognoui et (L. S. R.) Das Siegel, welches auf das Recognitionszeichen aufgedruckt war, ist verloren gegangen. XVIII. JC. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Hludouicus diuina fauente gratia rex. Si liberalitatis nostrae munere loca Deo dicata et necessitates ecclesiasticas per petitiones pontificum atque sacerdotum nostrorum eleuamus munimine, atque tuemur iuuamine, Id nobis et ad mortalem uitam temporaliter transiendam et ad acternam feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Quapropter nouerit sagacitas seu utilitas omnium fidelium sanctae Dei ecclesiae nostrorumque tam praesentium quam et futurorum, qualiter uenerabilis episcopus fidelisque noster Bateradus nomine ueniens in procerum nostrorum praesentiam, obtulit obtutibus nostris praeceptum domni ac genitoris nostri Hludouuici uidelicet serenissimi imperatoris, quod ipse facere iussit per peticionem praefati uenerabilis episcopi, ad locum qui uocatur Paderbrunno, quod est constructum in honore sanctae Mariae semper uirginis et sancti Kiliani, In quo praecepto continebatur inmunitas atque defensio seu tuicio domni imperatoris genitorisque nostri supra praedictum locum. Sed pro integra firmitate ac securitatis studio praefatus uenerabilis episcopus Bateradus deprecatus est mansuetudinem nostram, ut ipsam defensionem atque tuicionem per nostrae mansuetudinis pracceptum renouari dignaremur. Cuius petitioni ob amorem Domini nostri Ihesu Christi et reuerentiam praenominatį uenerabilis episcopi seu anime nostrae remedium libenti animo adsensum praebentes, Tale auctoritatis praeceptum ad ipsum sanctum locum fieri decreuimus, quatinus sub quali defensione domni genitoris nostri fuit, Ita deinceps sub nostra tuitione et inmunitatis defensione cum omnibus ad se iuste et legaliter pertinentibus permaneat. Praecipientes ergo iubemus, ut nullus iudex publicus uel quislibet ex iudiciaria potestate in ecclesias aut loca uel agros seu reliquas possessiones memoratae ecclesiae, quas moderno tempore infra dicionem regni nostri legibus possidet, uel que deinceps in iure ipsius loci uoluerit diuina pietas augeri, ad causas iudiciario more audiendas uel freda exigenda aut mansiones uel paratas faciendas aut fideiussores tollendos aut homines ipsius ecclesiae contra rationem distringendos, nec ullas redibitiones uel inlicitas occasiones requirendas ullo umquam tempore ingredi audeat, uel ea omnia que supra memorata sunt penitus exigere praesumat. Sed liceat memorato episcopo suisque sucessoribus, res praedicte ecclesiae cum omnibus quae possidet quieto ordine possidere et nostro fideliter parere imperio. Quicquid uero fiscus exinde sperare potuerit, totum nos pro aeternae (sic) remuneratione praedictae ecclesiae ad stipendia pauperum et luminaria concinnanda concedimus, quatinus melius delectet clericos in eadem sede degentes, pro nobis, coniuge proleque nostra, Domini misericordiam exorare. Haec quippe auctoritas ut pleniorem in Dei nomine obtineat uigorem et a fidelibus sanctae Dei ecclesiae ac nostris uerius credatur et diligentius obseruetur, manu propria nostra subter subter (sic) firmauimus et anuli nostri inpressione adsignari iussimus. Signum domni (L. M.) Hludouici serenissimi regis. Uualto subdiaconus ad uicem Uuitgarii cancellarii recognoui et (L. S. R.) Data XI. Kal. Jun. anno Christo propitio XXVII. regni Hludouuici serenissimi regis in orientali Francia regnante, Indictione VII. Actum Franconofurt palatio regio. In Dei nomine feliciter amen. Das neben dem Recognitionszeichen aufgedruckte Siegel zeigt den links (nehmlich nach der linken Seite des Lesers) se- XIX. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Hludouuicus diuina fauente gratia rex. Si de rebus terrenis, , quas diuina sumus largitate consecuti, loca sanctorum || ob amorem Dei quiddam conferimus, hoc nobis procul dubio ad aeternae remunerationis premia cappessenda profuturum liquido credimus. Idcirco nouerit omnium fidelium sanctae Dei ecclesiae nostrorumque praesentium scilicet et futurorum industria, qualiter nos concessimus quasdam res proprietatis nostrae ad monasterium quod dicitur Herifur, siue ad reliquias sanctae Marie semperque uirginis in eodem monasterio conseruatas, In pago uidelicet Grainga in uilla quae uocatur Kelueri, id est mansum indominicatum cum domibus, aedificiis et omnibus adiacentibus terris cultis et incultis, siluis, pratis atque pascuis, de reliquo beneficio quod Hrodradus comes habuit dimidiam partem, cum familiis supermanentibus utriusque sexus numero uiginti nouem, In alio autem pago-25(milias quod dicitur Sutherbergi, in uilla quae nuncupatur Lodre, octo familias et nouem mansos, Et in eodem & famili pago, in uilla quae uocatur Arpingi, unum mansum cum familia supermanente. Has itaque res, sicut superius diximus, cum domibus, aedificiis, mancipiis utriusque sexus, et terris, pratis, siluis, pascuis, aquis aquarumue decursibus, totum et integrum predicto monasterio ad proprium concessimus et confirmauimus. Propterea hos apices serenitatis nostrae circa ipsum monasterium fieri decreuimus, per quos praecipimus atque iubemus, ut nullus iudex publicus in homines ipsius loci aspicientibus potestatem ullo umquam tempore habeat, preter aduocatum eorum, neque fideiussores illorum tollendo, nec in uuadiis aut publicis placitis aliquam districtionem in eos faciendo, sed ob Dei amorem nostramque concessionem in futurum omnes res superius insertas ad iam dictum monasterium pleniter deseruiant absque alicuius contrarietate aut inpedimento. Et ut haec auctoritas donationis seu confirmationis nostrae firmior habeatur et per futura tempora a cunctis fidelibus sanctae Dei ecclesiae nostrisque uerius credatur atque diligentius conseruetur, Manu propria subter eam firmauimus et anuli nostri inpressione adsignari iussimus. Signum (L. M.) domni Hludouici gloriosissimi regis. Coaneatus notarius ad uicem Radleici recognoui et (L. S. R.) Data VI. Idus Decembris anno Christo propitio XVIIII. regni domni Hludouuici gloriosissimi regis in orientali Francia, Indictione XV. Actum in eodem monasterio Herifurd, in Dei nomine feliciter Amen. Die Original-Charte ist sehr beschädigt und das Siegel verloren gegangen. XX. In nomine saluatoris mundi et in honore eiusdem patris spiritusque sancti. Jam dudum quidam illustris homo nomine Sidag quandam accclesiolam ligneam ad monasterium Paderbrunnense tradidit, simul cum tercia parte hereditatis eius quae ex genitoris eius iure contigit ei habere in pago quod Almango Chilwithanuncupatur, cumque iam pro uetustate stare eadem domuncula nequiret, successores alodi illius inito con silio cum uoluntate et licentia domini episcopi Liuthardi in eorum possessiua hereditate iuxta locum ubi prior aecclesiola stetit lapideam domum Dei construxerunt. Cum uero aedificatores eiusdem domus Dei dominum antistitem Liudhardum cum precibus cogerent eandem aecclesiam dedicare, et ipse eorum petitioni faueret et in honore sancti saluatoris multorumque sanctorum eius eam consecraret, tunc predicti constructores et coheredes edem eandem ad predictum Paderbrunnense monasterium tradiderunt. Ob ein Siegel vorhanden gewesen, ist nicht zu entscheiden, da am untern Rande ein Stück von der Charte wegge schnitten ist. XXI. Nach einer (aus dem ehemaligen Hervordischen Archive) im Königl. Geh. Staats-Archive zu Berlin befindlichen, alten Abschrift. In nomine sancte et indiuidue Trinitatis. Hludouuicus diuina fauente gratia rex. Si peticiones seruorum Dei iustas et racionabiles ad effectum perduxerimus, et ad humanam 1) uitam feliciter 2) transigendam, et") perpetuam felicius) promerendam, procul dubio nobis profuturum speramus. Qua propter 5) notum esse uolumus, quoniam uenerabilis abbas Vuarinus adiit excellentiam nostram suppliciter orans, ut nostra munificentia prospiceremus monasteriis illi commissis, quorum unum est monachorum, noua Corbeia nominatum 6), ubi et ille primus regulari electione abbas extitit, et alterum est sanctimonialium, Heriford dictum, et proprie, abbatisse, cuius nomen Addila, subiectum. Sed iuxta consuetudinem, qua ancillarum Dei congregationibus procurari solent prepositi ex7) ecclesiastico ordine, iam dicto abbati commendauimus, ut tam in disciplina abbatissam iuuaret, quam in cunctis negociis, que famule Christi pro sexu et professione sua exsequi non possent, ipsarum prouisor et patronus existeret. Is ergo petiit celsitudinem nostram recordari, quod pie memorie genitor noster Hludouuicus imperator ambo hec monasteria construi iussit ad normam uidelicet precipuorum in Gallia monasteriorum, Nouam utique Corbeiam ad similitudinem antique Corbeie, Herifordense uero cenobium ad exemplum monasterii sanctimonialium in Suessionis ciuitate consistentium, et ut in elemosinam suam hac) tocius generis sui institutionum earundem profectio9) compleretur, cellam iuris sui que uocatur Meppia cum 10) decimis et possessionibus undique ad eam pertinentibus, et ecclesiam Eresburg, quam auus noster Karolus primo construens in Saxonia decimis dotauit circumquaque habitantium per duas saxonicas rastas, prefatus noster genitor 11) ad nouam Corbeiam tradidit. 12) Ad Abweichende Lesarten in der vita Waltgeri: 1) hanc. 2) felicius. 3) ad. 4) facilius. 5) omnibus. 6) nuncupatum. 7) fehlt. *) ac. 9) profecto. 10) fehlt. 11) gen. nost. 12) trad. Corb. Herifordensis autem monasterii adiumentum dedit in episcopatu quidem Asnabruggensi 18) ecclesiam Buginithi cum subiectis sibi ecclesiis, In parrochia uero Mimigernefordensi ecclesiam Hreni cum his que ad eam pertinent ecclesiis, ita sane ut decimarum aliorumque redituum prouentus omnes prefatis cederent monasteriis, et ab ipsis uicissim procurentur subiecte plebes in baptismate, in eucharistia, in sepulturis, in confessione peccatorum audienda, Et presbiteri qui principales ex his ecclesias tenerent, archipresbiterorum officio fungerentur ad agenda omnia que solent fieri ab archipresbiteris episcoporum. Cum autem ipsi episcopi circationes suas ibi agere deberent, ad eorum mansionatica daretur, quod in capitularibus antecessorum nostrorum prescriptum habetur. Nos igitur rata esse uolentes cetera omnia, tantum expensas ad ministerium episcopi propter egritudinem et senectutem eius qui nunc est Gozberti, 14) augere debemus. Quod iuxta peticionem sepe dicti abbatis Uuarini ita moderari placuit, ut descripto quantum satis sit ad seruitium episcopi, hoc nullo modo subtrahatur, et episcopus uicissim ampliora non requirat, nec cum pluribus ueniat, quam ut 15) eis sufficere possint. In quibus satis ee16) consensit prefatus episcopus coram nobis et archiepiscopo nostro Hrabano ceterisque cum eo in sinodo 17) agentibus, id est ut dentur ad singulas ecclesias porci IIII.or ualentes singuli denariis 18) XII. et 19) octo arietes, qui eadem precii summa, qua IIII. porci estimarentur, III porcelli, IIII auce, octo pulli, XX situle de medone, XX de mellita ceruisia, XL 20) de non mellita, CXX panes, C. modii de auena manipuli DCti 21) sitque in potestate episcopi, utrum hec per singulas ecclesias ad unam mansionaticam 22) an ad duas 28) uelit habere. Ne autem in summa debiti his plus aut minus complectatur, hoc auctoritatis nostre precepto cum consensu synodali decernimus atque iubemus. His 24) eciam adiungere placuit liberam utrique loco concessionem eligende de propria congregatione in regimen sui per futura semper tempora congrue persone, et ut omnis hinc dubietas tollatur, manu propria hẹc roborantes, anuli nostri impressione ea signari iussimus. Signum (L. M.) Hludouici serenissimi Regis. Aelbertus 25) subdiaconus ad uicem Baldrici abbatis recognoui. Data XI. Kal. Jun. anno XX.mo regni gloriosissimi 26) regis Hludouuici in orientali Francia regnante. Indictione I. Actum in palatio regio Franconoford, in Dei nomine feliciter. Amen. XXII. C. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Hludouuicus diuina fauente gratia rex. Si liberalitatis nostrae munere de beneficiis a Deo nobis conlatis locis Deo dicatis aliquid conferimus, id nobis et ad mortalem uitam || feliciter transigendam, et ad aeternam perpetualiter optinendam profuturum liquido credimus. Idcirco notum fieri uolumus omnium fidelium nostrorum tam praesentium quam et futurorum sagacitati, quia petente atque suggerente Uuarino uenerabili abbate, qui monasterium quod dicitur noua Corbeia nostra concessione in regimine habere dinoscitur, quod piae memoriae genitor noster construi iussit in honorem Dei et sancti protomartyris Stephani, ubi et sancti Uiti martyris preciosa pignora seruari noscuntur, complacuit celsitudini nostrae, quandam cellulam iuris nostri uocatam Fischboeki, quae est constructa in pago Leri, memorato monasterio adiungere atque per hanc nostram auctoritatem ei tradere, ut perpetuo sub eius ditione cum omnibus ad se pertinentibus et aspicientibus consistat. Hanc ut diximus cellulam sub integritate cum omnibus rebus, appendiciis et terminis suis, et cum omnibus ad se pertinentibus et respicientibus, id est basilicis, domibus ceterisque edificiis, decimis, siluis, campis, pascuis, aquis aquarumue decursibus, cultis locis et incultis, mobilibus rebus et inmobilibus, mancipiis diuersi sexus et etatis, memorato monasterio subditam esse facimus atque per hanc nostram auctoritatem ita condonamus 13) Osnaburg. 14) Gauzberti. 15) non. 16) esse. 17) synado. 18) denarios. 19) aut. 20) LX. 21) de (offenb. Missverst.). 22) unum mansionaticum. 23) duo. 24) Hiis. 25) Hadebertus. 26) gloriosi. Cod. dipl. hist. Westfal. 3 atque tradimus, ut in iure eiusdem ac monachorum inibi per tempora Deo deseruientium in diuersis necessitatibus ad diuinum cultum propensius exequendum absque cuiuslibet diminoratione aut retractione permaneat, et nullus fidelium nostrorum ab eorum dominatione uel potestate eam quoquo modo auferre aut in aliam quamlibet partem quacumque occasione transferre praesumat. Neque ullus iudex publicus uel quilibet ex iudiciaria potestate in ecclesias aut loca uel agros seu reliquas possessiones memoratac cellulae quas praesenti tempore in quibuslibet pagis et territoriis habet ac deinceps ibidem conlatae fuerint, ad causas iudiciario more audiendas, uel freda exigenda, aut mansiones uel paratas faciendas, aut fideiussores tollendos, aut homines ipsius cellulae tam ingenuos quam et latos distringendos, aut ullas redibitiones aut inlicitas occasiones requirendas, ullo umquam tempore ingredi audeat, uel ea que supra memorata sunt, penitus exire praesumat, sed liceat memorato abbati sub immunitatis nostrae auctoritate, successoribusque eius et monachis in memorato monasterio per tempora degentibus, iam dictam cellam cum omnibus ad se pertinentibus uel aspicientibus, ad Dei et domini nostri Jhesu Christi famulatum diligentius peragendum, absque cuiusquam contrarietate uti, et quecumque ad suos in domini nostri Jhesu Christi militia usus et necessitates pertinent, ordinare, disponere, iusteque efficere, quatinus pro pii genitoris nostri animae saluatione, et pro nobis, coniuge proleque nostra et pace nostra ac stabilitate totius imperii a Deo nobis commissi alacrius eos indesinenter domini misericordiam exorare delectet. Hanc quoque ammonitionem subiungere curauimus, ut prefatus abbas eiusque per tempora successores prouideant de prefata cellula, ne aliquando neglegatur in diuino cultu, neque cuilibet persone in beneficium tribuatur, sed potius procuretur ut ibi in perpetuum Dei cultus perseueret et ad prefati monasterii monachorumque ibidem Deo seruientium usus et necessitates in perpetuum prospiciat. Et ut hec nostra auctoritas inuiolabilem et inconuulsam obtineat firmitatem, manu propria subter eam subscripsimus et anuli nostri impressione assignari iussimus. C. Signum (L. M.) Hludouuici serenissimi regis. Hadebertus subdiaconus ad uicem Baldrici abbatis recognoui et (L. S. R.) Data XIII. K. April. anno XXIII. serenissimi regis Hludouuici (in orientali Francia regnantis). Indictione Das Siegel ist theilweis verloren gegangen und die Charte überhaupt sehr beschädigt. (Die im Datum eingeklammerten XXIII. C. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Hludouicus diuina fauente clementia rex. Si enim liberalitatis nostrae munere locis Deo dicatis quiddam conferimus et necessitates ecclesiasticas nostro subleuemus iuuamine atque regali tuemur munimine, id nobis ad aeternam uitam feliciter optinendam profuturum liquido credimus. Quapropter nouerit omnium fidelium nostrorum industria praesentium scilicet et futurorum, qualiter nos ob amorem Dei et remissionem peccatorum nostrorum, atque pro remedio animarum antecessorum nostrorum augustissimorum Imperatorum, ad monasterium quod dicitur Heriuurt, quod est constructum in honore sanctae Mariae semper uirginis, situm in ducatu saxonico, ubi praesentis temporibus Hadeuui abbatissa et rectrix esse uidetur, quasdam res proprietatis nostrae in pagis Dreini et Boroctra cognominantibus, et in comitatibus Burchardi et Uuarini coniacentes, id est casas dominicatas duas cum territorio dominicali, unam scilicet in Seliheim et alteram in Stocheim, nec non et mansos triginta pertinentes ad loca praenominata, et quicquid dici aut nominare potest, quae ad praedicta loca iure pertinere noscuntur, cum familiis sexaginta, quae lingua eorum lazi dicuntur, totum et integrum per hanc nostram auctoritatem ad memoratum monasterium perpetualiter in proprium tenendum concessimus, et de iure nostro in ius et dominationem eiusdem monasterii transfundimus et condonamus, ea scilicet ratione, |