seruitium et mansionatica debent tempore circuitus sui, secundum scripta sua singulis annis persoluant. Et ut haec auctoritas concessionis atque confirmationis nostrae firmior habeatur, et per futura tempora a cunctis fidelibus sanctae Dei ecclesiae nostrisque presentibus et futuris melius credatur atque diligentius conseruetur, manu propria subter eam firmauimus et sigilli nostri inpressione assignari iussimus. Signum domni Heinrici (L. M.) regis inuictissimi. Egilbertus cancellarius uice Uuilligisi archicapellani recogn. Data VIIII. Kal. Sept. Anno dominicae incarnationis MII. Indictione XV. Anno uero domni Heinrici regis I. Actum Nouiomago. Von dem aufgedruckten Siegel ist zwar ein grosser Theil des ganzen Umfanges abgebrochen, doch ist die Figur des Königs, auf einem einfachen, mit einem Polster bedeckten Stuhle sitzend, den Kopf mit einer niedrigen Krone bedeckt, die Hände hoch aufgehoben und in der linken den Reichsapfel haltend (die rechte ist grösstentheils mit abgebrochen) noch deutlich zu sehen. LXXVIII. Aus dem Kopialbuche des Domstifts zu Paderborn. C. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Heinricus diuina fauente clementia rex. Notum sit omnibus fidelibus nostris presentibus scilicet et futuris, qualiter nos incendio Paderburnensis ecclesię miserabili condolentes, peticionique nostri fidelis Retharii uenerabilis episcopi, qui eidem sedi modo preesse uidetur, ut oportuit annuentes, in subplementum iam dicte ecclesie in ius concedimus et per hoc regale preceptum corroboramus forestum quod incipit de Luthera flumine et tendit per Osnig et Sinidi usque in uiam que ducit ad Horohusen, et de hominibus predicti episcopi tam liberis quam et seruis nulla iudiciaria potestate constringendis, nisi coram aduocato quem ipse episcopus elegerit, nostra omniumque nostrorum successorum et omnium mortalium contradictione remota. Et ut haec confirmatio stabilior cunctis permaneat temporibus, hanc paginam manu propria corroborauimus et sigilli nostri impressione insigniri precepimus. Signum domni Heinrici (L. M.) regis inuictissimi. Egilbertus cancellarius uice Willigisi archicapellani recognoui. Data XVII. Kal. Octobr. anno incarnationis dominicae Mo. IIo. Indictione I. anno uero domni H. reguantis I. Actum Bochbardon. LXXIX. C. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Heinricus superna fauente clementia rex. Si locum diuino cultui mancipatum igneque subitaneo cum ornatu et corroborationum paginis concrematum restaurare, || ornare et iterum sublimare uidebimur, scimus et certi sumus, id non solum laude humana predicandum, uerum etiam diuina mercede remunerandum. Cunctis igitur aecclesiae Dei fidelibus nostrisque astantibus et succedentibus compertum fore uolumus, quod de incendio Paterbrunnensis accclesiae nimium condolentes, precepta antecessorum nostrorum et oblationes fidelium memorate sedi hac preceptali pagina renouamus iterumque confirmamus, de quibus unum est de episcopatus statu, dehinc de tuitione atque mundiburdio eiusdem aecclesiae, et de omni proprietate ad eandem accclesiam pertinenti, et de cius hominibus tam liberis quam et seruis nulla iudiciaria persona constringendis, nisi coram aduocato, quam ipse episcopus elegerit. Insuper renouamus et confirmamus iam habitae sedi comitatus super pagos Paterga, Aga, Threueresga, Auga, Sorehtfeld, datos pro decimis noue Corbeię ad monasterium pertinentibus, et de proprietate clericorum, si quis sine herede illorum abierit, eidem aecclesiae concessa, et de tribus mansis in Tuisburcg et in Trutmannia, et de foresto quod incipit de Delhna flumine et tendit per Ardennam et Si nedi usque in uiam quae ducit ad Herisi. Haec igitur omnia quae supra scripta habentur, et que illa die tenere et possidere uidebatur quando combusta fuit, sepe nominate sedi Paterbrunnensi in ius proprietarium donamus et firmissima traditione restauramus, Ea scilicet serie, ut domnus Retharius memoratae sedis uenerabilis antistes omnesque sui successores uniuersa que ad episcopium aliqua legali datione pertinent, securiter obtineant nostra omniumque nostrorum successorum et omnium mortalium contradictione remota. Et ut haec renouatio et confirmatio stabilior cunctis permaneat temporibus, hanc paginam manu propria roboramus et sigilli nostri inpressione insigniri precepimus. Signum domni Heinrici (L. M.) regis inuictissimi. Egilbertus cancellarius uice Uuilligisi archicapellani recoğ. Data IIII. Non. April. Anno dominicae incarnationis MIII. Indictione I. Anno uero domni Heinrici regis I. Actum Quidilingaburc. Das grosse, den auf dem Throne sitzenden König darstellende Siegel ist der Urkunde seitwärts aufgedruckt. Am äussersten Rande der Charte steht mit sehr feiner, aber viel jüngerer Schrift: Hoc non est legendum nisi commu nicato consilio. LXXX. C. In nomine sancte et indiuidue Trinitatis. Heinricus diuina fauente clementia rex. Omnium sancte Dei aecclesiae nostrorumque fidelium presencium ac futurorum comperiat || uniuersitas, Qualiter domna Frederuna uenerabilis abbatissa eiusque soror Imma comitissa Gerone comite adiuuante construcserunt quoddam monasterium ad honorem sancte Dei genitricis et perpetue uirginis Marie dedicatum, ad quod omnem hereditatem, hoc est Keminetan, Hegen, Barigi, Tundiriun, Othere, hec sunt in Tilithi, Uarstan in Auga, Rothe in Uuikanauelde, Bardenuuic, Hotmannessun, Uuitthorp, Britlingi, Biangibudiburg, Addunesthorp, Hatherbiki, Bodanhuson, Sutherburg, in Bardanga, Claniki, in Dreuani, Uuigmannesburstal, Bennedesthorp, in Mosidi, Uuidila, Uualdersidi, Kokerbiki, in Heilanga, Holana, Aun, Setila, in Hogtrunga, Hepstidi, Sinigas, cunctaque earum hic prememorata predia gratissima uoluntate tradiderunt, que uero sita sunt in comitatu Bernhardi ducis, unde nostram regalem aggressę maiestatem, suplices rogauerunt, ut ipsum monasterium in nostri mundiburdio susciperemus, talisque libertatis ac legis primatum concederemus, qualem Gandesheim, Quitilinburg, Heriuurti tenere uidentur. Quod nos petitione Theodrici Mimidonensis episcopi fecisse, omnium noscat uniuersitas fidelium. Ad hec statuimus ut in prefate abbatisse sueque sororis comitisse potestate predictum monasterium et abbacia nostro persistat concessu diebus uite carum, post obitum uero utrarumque earum ad nostrum publicum eadem abbacia ius in perpetuum pertineat. Insuper autem uolumus ut nulla maior sine minor regni nostri persona in eadem abbacia placitum facere aut aliquam sibi molestiam inferre uel publicam funccionem exercere, nisi aduocatus abbatisse sanctarumque monialium. Hoc etiam nostra regali auctoritate eidem concedimus abbacię, ut sanctę moniales eiusdem monasterii abbatissa defuncta licenciam habeant eligendi aliam ad hoc idoneam. Et ut huius nostrę auctoritatis preceptum firmius omni tempore perseueret, hanc paginam manu propria roborantes, sigillo nostro iussimus insigniri. Signum domni Heinrici (L. M.) regis inuictissimi. Egilbertus cancellarius uice Uuilligisi archicappellani notaui. Data IIII. Non. Nouembr. Anno dominice incarnationis M. IIII. Indiccione II. Anno uero domni Heinrici II. regis III. Actum Magadeburc. Die Charte ist sehr beschädigt, und vom Siegel nur ein Bruchstück übrig, auf welchem jedoch der Zepter in der rechten Hand des Königs noch sehr deutlich zu erkennen. jabres ist aus dem Corvey'schen Kopialbuche ergänzt. Die im Originale verschwundene Angabe des Regierungs LXXXI. Johannes episcopus seruus seruorum Dei. Dilecto filio Ratario Paterbrunensi uenerabili episcopo suisque successoribus In perpetuum. Sacrosancta apostolica sedes dum materne pietatis et regi-. minis uniuersalis in ecclesiis Christi optinet officium corroborationis doctrine et auctoritatis impendere incessanter eisdem debet suffragium. Quocirca tue postulationi, karissime fili, in concedendo tibi tueque sedis ecclesię apostolice auctoritatis priuilegio, et libenti animo annuimus et gratissima animi indulgentia concedimus. Ita enim caput gaudere poterit, si membra integra stabilito robore se habere senserit. Igitur ut ab antiquis sancte Paterbrunnensis ecclesie sedes, cui Deo auctore presides, fundata ac rebus diuersi generis dotata est, ut que bonorum uirorum ac fidelium Christi collatione actenus copiis diuitiarum possessionumque accreuisse uisa est, ita eam perpetuo apostolici iuris precepto tibi tuisque successoribus in perpetuum manere decernimus. Sintque a prauorum incursione, dolo et direptione tuta quecumque predicta ecclesia immo sedes episcopalis possedisse actenus uidetur, uel quecumque acquirere fidelium Christi collatione acquirere potuerit, id est uicos, possessiones, curtes, dioceses diocesensiumque territoria sibi pertinentia. Item domos, castella, agros, uineta, flumina, lacus cum omnibus que in eis fiunt instrumentis, seruos etiam et ancillas, itemque colonos, census seu reditus, aut etiam pensiones. Ista omnia et sicut supra dictum est quorumcumque possessionem predicta ecclesia habere uisa est aut uidebitur, auctoritate apostolica eidem confirmamus et corroboramus, et in perpetuum ualere decernimus, ut nulla uiolentia aut ingenio ab ea subripiantur aut alienentur. Item decernimus beati PETRI apostoli auctoritate, ut nulla ordinatio ibi episcopalis existat, id est nullus consecretur episcopus in predicta ecclesia, nisi electione filiorum eiusdem ecclesie approbatus. Si quis autem insanus aut presumtor res eiusdem ecclesię deuastando aut diripiendo itemque minuendo contra hoc nostre auctoritatis priuilegium uenire temtauerit aut obseruare despexerit, nisi condigna emenda t... e resipuerit, excommunicationi subiaceat anathematis uinculo innodatus, maledictione eterna damnatus sit et cum reprobis poenis subiaceat perpetuis. + BENE VALETE. Datum et scriptum per manus Petri abbatis et cancellarii sacri palatii in mense Decembrio indictione quarta, Anno Deo propitio domni Johannis XVIII. pape tertio. Das Siegel ist verloren gegangen. LXXXII. C. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Heinricus diuina ordinante prouidentia rex. Diuinae pietatis clementia | quae Nos ad culmen regiae maiestatis perduxit, ad hoc uoluit regnare, ut ecclesiarum ordini firmando atque corroborando subueniamus. His autem maxime locis, quae ab antecessoribus nostris regibus imperatoribus fundata, sed iam peccatis exigentibus pene uidebantur annullata. Quapropter omnium fidelium nostrorum presentium scilicet ac futurorum industriae notum esse volumus, qualiter Nos diuini amoris instinctu, pro remedio animac Nostrae seu parentum nostrorum, Nec non et tercii Ottonis bonae memoriae imperatoris, dilecteque coniugis nostrę CVNIGVNDAE reginae interuentu, atque Meginvverc sanctae Podrebronnensis ecclesiae venerabilis episcopi rogatu, sibi sanctaeque suae ecclesiae a Karolo maguo imperatore olim fundatae, nostris vero temporibus incendium passae, in honore enim sanctae Dei genitricis semperque virginis MARIAE et sancti Kiliani martiris LIBORIIque confessoris dedicatae, comitatum quem Hahold comes dum vixit tenuit, situm scilicet in locis Hauerga, Limga, Thiatmalli, Aga, Patherga, Treueresga, Langaneka, Erpesfeld, Silbiki, Matfeld, Nihterga, Sinatfeld, Balleuan prope Spriada, Lambiki, Lession, Seuuardeshusun, cum omni legalitate in proprium concedimus atque largimur per hanc nostram regalem paginam, eo videlicet rationis tenore, vt prefatus episcopus Meginvverc suique successores praescriptae accclesiae presidentes dehinc liberam habeant potestatem, de eodem comitatu eiusque utilitatibus quicquid eis placuerit faciendi, ad eorum tamen utilitatem ecclesiae, omni videlicet inquietudine remota. Et ut haec nostre traditionis seu confirmationis auctoritas stabilis et inconuulsa omni habeatur tempore, hoc preceptum inde conscriptum manu propria firmare curauimus, et sigillo nostro insigniri iussimus. Signum domni Heinrici (L. M.) regis inuictissimi. Guntherius cancellarius ad uicem Erkambaldi archicappellani recognoui. Datum IIII. Idus April. Indictione VIIII. Anno dominicae incarnationis millesimo XImo Anno vero domni secundi Heinrici regnantis VIIII. Actum Tribura regia villa FELICITER AMEN. Das seitwärts dicht neben der Monogramm und Recognitions-Formel aufgedruckte, grosse kreisförmige Siegel, zeigt den König, mit einer niedrigen Krone bedeckt, beide Hände hoch aufgehoben, in der rechten einen in eine Lilie ausgehenden Stab, in der linken eine Kugel haltend, auf einem niedrigen, verzierten Stuhle ohne Lehne, und auf einem Kissen sitzend, das zu beiden Seiten des Königs zwei dicke Wulste bildet; die Unschrift heist: Heinricus Dī, Gratia Rex. t. LXXXIII. C. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Heinricus diuina fauente clementia rex. Quoniam diuinae dispositionis prouidentia nos ad summum rei publicae culmen regendum prouexit || et uniuersitati multorum, quamuis merito inferiores, tamen eminentiore quadam nominis prerogatiua preesse disposuit, eius, cuius misericordia sumus sublimati, in omnibus oportet obedire preceptis, vt utilitati subditorum prouidentes, quanto plus pre ceteris sub specie honoris ascendisse cernimur, tanto magis interius humiliati, his qui sub umbra regiminis deseruiunt, debitum retributionis exhibendo familiari conpassione condescendamus. Nam si qualitates seruientium nobis piae discrecionis intuitu examinantes unicuique pro qualitate meritorum recompensare studuerimus, debitum persoluendo dominicum preceptum implemus, et excellentiam regiae dignitatis*** *** 1) * studere uidimus, 2) quandam cortem nostrae proprietatis Berneshuson dictam, in pago Lisga, in comitatu Vdonis sitam, quam ab Vnevvano Bremonense archiepiscopo donante per aduocatum suum Vdonem absque omni contradictione) legitima traditione accepimus, sanctae Paderbrunnensi aecclesiae in honore sanctae Dei genitricis Mariae sanctorumque Kiliani martiris et Liborii confessoris consecratae, *) pro remedio animarum diue memoriae Ottonis imperatoris tercii senioris scilicet nostri omniumque parentum nostro Da die Charte sehr verdorben und in zwei Stücke zerrissen ist, so ist in der Mitte, durch die ganze Breite derselben, ein Theil verloren gegangen. Auf den ungleich hervorstehenden Rändern sind von zwei Zeilen noch einzelne unzusammenhan gende Worte lesbar, aus denen sich schliessen lässt, dass in dem Fehlenden die Personen genannt waren, auf deren Verwendung die Schenkung geschah. 2) In einer andern, gleichzeitigeħ, aber ebenfalls nor fragmentarisch erhaltenen Ausfertigung derselben Urkunde, findet sich, anstatt der obigen Einleitung (Quoniam uidimus), die folgende: Tribunal animae dilatamus, si aecclesias Christi cum sibi subiectis ampliamus. Qua de re fidelium Dei uniuersitati pateat, quod hac intentione, interuentu dilectissimae contectalis nostrae Cunigundae reginae, nec non et Heriberti archiepiscopi Coloniensis, Adalbaldi Traiectensis, Theoderici Mimegardeuurdensis, Theoderici Metensis, Bernunardi Hildeneshemensis, Thietmari Osnebrugensis, Erici Hauelbergensis, sanctae Paterbrunnensi aecclesiae in honorem sanctae Dei genitricis Mariae sanctique Kiliani martiris et sancti Liborii confessoris consecratae, cui etiam Meinuuercus venerabilis episcopus presidet, rum simul ac dilectissime coniugis nostrae et stabilitate regni, ") proprietario iure concedimus cum omnibus appertinentiis, rebus, territoriis, uillis, mancipiis utriusque sexus, siluis, uenationibus, aquis aquarumue decursibus, molendinis, piscationibus, uiis et inuiis, exitibus et reditibus, pratis et pascuis, et cum omnibus acquisitis uel inquirendis, Ea ratione vt prenominatus episcopus eiusque successores liberam potestatem in eiusdem aecclesiae utilitatem uertendi habeant. Si quis autem in posterum, quod absit, prefatam aecclesiam inquietare contendat de eisdem prediis, perpetuo anathemate condemnetur. Insuper C. libras auri optimi componat, dimidietatem regiae camere, et reliquam partem") eidem aecclesiae quam inquietare presumpsit. Et ut haec nostrae tradicionis auctoritas stabilis) permaneat, hanc 8) regalis precepti paginam conscribi ac manu propria confirmantes sigillo nostro iussimus insigniri. Signum domni Heinrici secundi regis (L. M.) inuictissimi. Von dem aufgedruckten Siegel ist noch ein Bruchstück vorhanden. LXXXIV. Aus dem jüngeren Kopialbuche des Domstifts zu Paderborn. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Heinricus diuina fauente clementia Romanorum Imperator augustus. Quoniam diuinae dispositionis prouidentia nos ad regendum tocius reipublicae monarchiam apostolica benedictione prouexit, ante omnia autem hoc laborare debemus, ut qui coronam terreni imperü concessit, post emensum huius uitae spacium ea etiam coronari permittat, quae non auferatur in aeternum. Quod potissimum fieri decernimus, si loca ecclesiasticis obsequiis deputata nostra auctoritate corroborentur, ut omni exteriore inquietudine remota in tranquilitate permaneant, quatinus eorum precibus adiuuemur, qui ibi die noctuque orationibus in Dei seruicio uacare debentur, et quod per nos, utputo consciencia trepidi, querere non presumimus, sanctae Dei ecclesiae seruientium pia intercessione impetremus. Quapropter uniuersitati fidelium nostrorum patere uolumus, qualiter Megenuuercus Paterbrunnensis ecclesiae uenerabilis Episcopus, pro ecclesiastica utilitate arduum laborem aggressus, nobiscum limina beatorum apostolorum Petri et Pauli pia intentione quesiuit, deuote supplicaturus, ut ecclesia cui ipse pastorali cura presidet, in primis apostolica, deinde nostra imperiali auctoritate corroboretur, pro eo maxime, quia, quando ecclesia fuit concremata, omnia eiusdem ecclesiae precepta atque priuilegia incendio perierunt. Cuius peticioni, quia rationabilis uidetur, gratuito adsentientes, quicquid eadem ecclesia per iusticiam obtinere debet antecessorum nostrorum uel nostra oblatione, ceterisque fidelibus ibi collatum in rebus, territoriis, uel in comitatibus ac districtu, uel quibuscumque utensilibus, ac quicquid ipse Episcopus predictus Megenuuercus de sua hereditate ibi contulit, uel aliunde per commutationem aut precariam legaliter adquisiuit, denuo stabili dono concedimus et imperiali auctoritate confirmamus. Si quis autem nostrae confirmationis edictum ulterius aliqua presumptione infringere temptauerit, Centum librarum auri ad nostrum pondus compositione multetur, ac dimidium camerae nostrae persoluat, reliquum uero eidem ecclesiae, quam temerarie inquietare presumpsit. Et ut haec confirmatio per successiones temporum stabilis et in 5 Anstatt der Stelle omniumque regni, hat die 2. Ausf.: et incolomitate uitae nostrae utriusque presentis uidelicet et futurae, coniugisque nostrae dilectissimae, nec minus pro stabilitate regni, Anstatt dimid. partem, heisst es: L. reg. cam, et L. Die 2. Ausf. schiebt ein: et inconuulsa 8) Von hier an ist in der zweiten Ausf. der übrige Theil des Textes, nebst Monogramm, Datum und Siegel verloren gegangen. 9) Das übrige, nebst der ganzen Datums-Formel, ist weggerissen. Eine dritte, über dieselbe Schenkung von Heinrich als Kaiser ausgefertigte Urkunde, die am meisten mit der zweiten Ausfertigung übereinstimmt, wird weiter unten vorkommen. |