sed comicis scriptæ poëtis, (nam quæ his tribuuntur dramata satyrica non tragica fuisse sed comica, vel ex eo intelligitur, quod quilibet poëta Græcorum non nisi unum poëseos genus tractare et excolere solebat,) quæ, illis jam deflorescentibus, diu adhuc viguere, sed raro et inscriptionis tantum, non argumenti ratione habita memorantur, et vel simpl. nominibus Satyrorum insignitæ, vel variis titulis designatæ, vel communi comœdiarum genere comprehensaæ videntur: unde difficillimum dictu, quæ vera comicæ Græcorum Satyrices fuerit indoles, et quibusnam in rebus a tragica discrepaverit.9 7 Sic Athènæus laudat Anaxandridanm ἐν Σατύρῳ, Cratinum, Ecphantidem, et Phrynichum ἐν Σατύροις, (quæ vox plur. num. sæpe unam tantum fabulam significat, quo res magis turbatur,) Timoclis Ικαρίους Σατύρους et Δημοσατύρους. 8 Cl. Eichstaedt eo refert Κωμωδοτραγῳδίαν Alcæi, Ιλαροτραγῳδίας Rhintonis, et Tragico-comœdiam in Plauti Prol. Amphitr. v. 59 sq. ubi poëtæ menti Amphitruonem Rhintonis obversatum esse suspicatur. 9 Eichstaedt 1. 1. p. 46-85. conjecturis, non certis quidem, at probabilibus, saltem ingeniosis, ductus, hæc inter utrumque satyricæ poëseos genus discrimina intercessisse arbitratur. 1. Tragici poëtæ, uti tragediarum, ita satyricorum quoque dramatum, materiem e cyclo mythico petiere, qui plurimum iis præstabat et commoditatis ad fingendi probabilitatem, et varietatis ad spectatorum delectationem. Quæ argumenta licet comici poëtæ non prorsus aspernarentur; multi tamen e vita communi maluerunt quotidianaque consuetudine ea repetere: in quo utique diversum sunt a Tragicis consilium secuti. Nimirum a Comediis scribendis quoniam ad fabulas accesserant satyricas, ad has ita quasi transfu NOTE disse videntur Comœdiæ indolem, ut cum alii maledicendi licentiam ex ea assumsissent, alii in tragediarum essent perversa et ad risum composita imitatione occupati, proseminarentur duæ velut familiæ, multis ornandæ fabulæ generibus sociæ, in hoc quidem certe aliquantum disjunctæ, quod delectationem spectatorum approbationemque diversa argumenti tractatione quærerent. Etenim qui in domesticis argumentis habitarunt, priscæ Comœdiæ os dicacitatemque æmulati, dicteriis in populares conjiciendis risum excitare voluerunt. Contra qui ad mythicum se orbem contulerant, non tam id unice et inprimis animo videntur intendisse, quod perficere Tragici studebant, ut actionis quadam et orationis ridicula commixtione spectatorum hilararent animos, et Satyrorum protervitate delectarent, quam hoc, ut tragœdias turpicula imitatione deformarent, earum et argumenta, juvante mythorum varietate, ad ludum et jocum converterent, et personas populo deridendas proponerent. Quamvis enim media, quam vocant, Comedia hanc sibi provinciam tanquam propriam vindicavisset: comica tamen Satyrice eam et crebrius invasit, et obtinuit diutius.-Comica Satyrice, quod e Romanarum Atellanis, ejus imitatricibus, concluditur, æque ac tragica, priscam quidem retinuit adornationis simplicitatem, ita ut fabulæ nec im plicatæ essent, nec valde productæ; sed in notandis civibus licentia ei dissimilis fuit. Hæc enim pristinam maledicendi libidinem etsi non exuit, tamen temperavit. Ista vero ratio omnis populares cavillandi in Attica scena transmissa est ad Comicos, quibus proprium hoc puto fuisse, ut non solum æqualium mores et instituta carpendi malevolam libertatem assumerent, sed omnis generis scurrilitatem et licentiam amplexarentur. Equidem Tragicos dixerim severitati aptiores, virilem sapientiam ac sententiarum gravitatem Satyrorum juvenili hilaritate temperasse; Comicos, animo ad irridendum nato, ad solutissimas descendisse jocationes, ac subabsurda quævis et ridicula versibus effutiisse. Quippe illi delectationem spectatorum cum utilitate quadam copulabant; hi, plebis tantum modo favori velificati, adhibere animis voluptatem, eosque dare jucunditati volebant.-2. Tragici poëtæ, antiquæ retinentissimi simplicitatis, Satyrorum saltantes choros introduxere, comici aut excluserunt plane, aut, serioribus certe temporibus, vicem eorum et munus irrisionis causa ad alios detulerunt. Quos enim superstitio in Bacchi quoddam quasi satellitium asciverat, Sileni Satyrorumque chori, cum rudi agricolarum imitatione repræsentati primordia dedissent istis fabulis, inter cetera Dionysiorum solennia celebratis: Tragici pæne necessariam judicaverunt hanc Satyrorum inductionem, et antiquita In his Græcorum fabulis satyricis, præcipue comicorum poëtarum, et comediis, antiqua in primis et media, harumque choris, (quorum cantus, cum musica et saltatione conjuncti, non sermones, cum actione potissimum co NOTÆ tis satis longa consuetudine proba. tam, et ad relaxandos animos, tragicarum forte rerum atrocitate paulo affectos vehementius, mire quam accommodatam. Limata subinde hæc ratio arte poëtarum, accepit aliquam suavitatis velut accessionem, quæ perseverantiam ejus retinendæ afferret. Longe alia fuit in dispari consilio Comicorum ratio, qui jocularibus fundendis ita peragrabant per animos hominum, ita sensus mentesque permulcebant, ut opus non esset isto novæ et aliunde arcessitæ choragio delectationis. Multi quoque Comici res, e vita communi petitas, adeoque non eas consectati sunt, in quarum communionem quandam Satyri possent probabiliter adduci: ut taceam, neque de choris Satyrorum in fabulis comico-satyricis, neque de choris earum in universum quicquam relatum inveni. Quemadmodum vero poëtæ comico-satyrici, qui contumeliæ et irrisionis causa fabulosa sumserant a Tragicis argumenta, heroibus prisci ævi mores tribuere inhonestos, et ridiculum habitum affingere solebant, qui Satyrorum pæne turpitudinem exæquaret: ita in fabulis, ad domesticæ vitæ imaginem adumbratis, si civi cuipiam illudere vellent atque incommodare, hæc videtur non raro fraus versata esse, ut eum Satyri personam et mores gestu juberent atque habitu referre. Quod quidem poëtarum institutum mediæ in primis ac novæ Comœdiæ temporibus mirifice juvabatur insigni illa personarum seu larvarum, quibus instructi histriones prodibant, et varietate et deformitate. Quo magis autem Satyri tum corporis vitiis, tum lascivie pulati, mediæ comœdiæ temporibus conticuere, postquam publica lege non chorus, sed maledica ejus licen tia sublata erat, et ingentes sumtus, in illius apparatum impendendos, ultra suppeditare recusaverant ii, quos ille sæpius acerbiusque perstrinxerat; de quo v. Eichstaedt de dram. Græc. comico-sat. p. 73.) maxime dominabatur intemperans illa cavillandi civiumque deridendorum libido. Eandem vero spirabant non modo dramatica Græcorum carmina, sed etiam epica, (v. c. illud, quod inscriptum est Μαργίτης, et perperam Homero tribuitur, de quo v. Fabric. Bibl. Græc. Vol. 1. p. 383. ed. Harles.) lyrica vel iambica, (ut Archilochi, quem, ut verbis Horat. Ep. ad Pis. v. 79. utar, proprio rubies armavit iambo, et Hipponactis, inventoris versus iambici scazontis, qui amaritudine carminum quosdam ad laqueum compulisse credebatur, teste Plin. 36. 5. quod etiam de Archilocho præter alios tradit Horat. Epod. 6. 18. et Epist. 1. 19. 25.) et didactica, ut Simonidis poëma de mulierum moribus, et Silli, Σίλλοι S. Σίλλοί, carmina maledica, non a dicacibus Σιλήνοις, sed a σίλλειν vel NOTE omnique dedecore erant infames: eo amplior suppetebat poëtis ad jocandum maledicendumque materies; eoque ducendum erat ignominiosius, Satyrorum habitu indutum exagitari in theatro.-3. Aliud discrimen cernebatur in loco actionis deligendo, scenaque dramatis instruenda. Nam cum tragici poëtæ, priscum morem secuti, Silenis ac Satyris primarias quasdam partes detulissent: consentaneum, uti erat, ita putabant, scenam ruri aperire, eamque ornare arboribus, speluncis, montibus, reliquisque agrestibus rebus, in topiarii operis speciem deformatis, quoniam Bacchus ejusque socii sylvestres colere regiones ac frequentare credebantur. Major erat hac in re libertas Comicis permissa. Hi enim ut, Satyris expulsis, vetere et tradito quasi ornatu denudarant Satyricen, nihil obstabat, quo minus actionem fabulæ ex agris in urbem deducerent, scenamque ad comœdiæ similitudinem compararent. -4. Cum tragica Satyrice plausum esset consecuta celebritatemque, non sustinebat in scenam prodire, nisi ad publicam communitatem cum tragediis consociata. Comica solam sese et sine præeunte comite offerre populo nihil verecundabatur. Tametsi enim comicis poëtis æque ac tragicis artis quædam erant certamina; ea tamen, ob diversum poëtarum consilium, non eodem fuerunt instructu fabularum comitatuque ornata. 10 Ex his verbis male quidam colligunt, Archilochum fuisse inventorem Iambi s. iambici versus, qui jam multo ante ad dicteria adhibitus, iisque proprius fuit; unde ἰαμβίζειν conviciari, et laußos carmen maledicum. σιλλαίνειν, per ludibrium oculos agitare et dicteriis aliquem proscindere, sic dicta, (unde etiam σιλλὸς scomma et dicacitas vocatur,) qualia Timon Phliasius Ptolemæi Philadelphi ætate et Xenophanes Lesbius heroicis, iambicis, et elegiacis ⚫ versibus scripsere: nam plurium Sillographorum vix nomina innotuere, et horum quoque pauci tantum versus restant, a Diogene Laërtio Sextoque Empirico memorati, et ab Henr. Stephano, (in Poësi philos.) Langheinrich (in Diss. 11. de Timone Lips. 1720. 1721.) Casaubono (de Sat. Rom. p. 222. 223.) et Brunckio (in Anal. V. P. T. 1. p. 67 sq.) collecti, quibus philosophi cujuscumque generis dicaciter illuduntur, et a Timone graves sæpe et magnificæ Homeri locutiones, ut in παρῳδίαις fit, transferuntur ad res ludicras. Quæ Xenophanes præterea γέγραφε ἐν ἔπεσι καὶ ἐλεγείας καὶ ἰάμβους (forte ἐλεγείαις et ἰάμβοις) καθ' ̔Ησιόδου καὶ ̔Ομήρου, ἐπικόπτων (f. ἐπισκώπτων) αὐτῶν τὰ περὶ θεῶν εἰρημένα, si Laërtio IX. 18 extr. fides habenda, interciderunt. A Græcorum carminibus maledicis jam progrediamur ad Romana, et simul a Græcæ poëseos primordiis et incrementis, quæ paucis delibavimus, ad similem, neque a Græcorum imitatione, (quæ tunc demum cœpit, cum ingenium arte formaretur,) sed a natura profectam originem lentumque progressum Romanæ poëtices. Ex locis classicis Virg. Ge. 11. 385 seq. et Horat. Epist. 11. 1. 139-167 intelligitur, priscis temporibus ab agrestibus Latii Liberalia et festos dies post messem conditam eodem fere modo, quo a Græcis, eademque ludicra per pagos acta esse; eos in Deorum ruralium honorem cecinisse hymnos, et non m do oscilla sive larvas e corticibus factas arboribus appendisse, ut his Bacchi imaginibus vento quaqua versus agitatis maxima agrorum ubertas diffunderetur, sed iis quoque ora obduxisse sua; eosdemque ita personatos et vino graves prætereuntibus sibique invicem ingessisse dicteria et probra, versibus ut plurimum inconditis, amæbæis et extemporalibus (αὐτοσχεδίοις ἄσμασι S. ποιήμασι, Impromptus, Improvisare) temere ac sine arte adumbrata. Tales versus erant Saturnii, h. e. prisci ac rudes, et Fescennini, a Fescennia, Etruriæ oppido, sic dicti; obscœnis illi procacibusque jocis pleni, nec ullis vel honesti et decori, vel metri legibus astricti, quamvis rhythmi non plane expertes, quos, ut verba Ennii mea faciam, olim Fauni vatesque canebant, Cum neque Musarum scopulos quisquam superarat, Horum versuum usus frequens et diuturnus fuit Romæ, tum in festis, tum in aliis solennibus, præcipue nuptiarum et triumphorum, Libertasque recurrentes accepta per annos Si Hæc est lex illa XII Tabularum, et quidem Tab. VII. qui pipulo (publice, vel convicio) occentasit (al. actitavisset) carmenve condisit, quod infamiam faxit flagitiumve alteri, fuste ferito." Eorundem versuum usus Saturam s. Satiram Romanorum, et primum quidem dramaticam, deinde vero didacticam quoque procreavit. Illud docet insignis de origine rei scenicæ locus Livii VII. 2. quem apponere liceat et paucis annotationibus illustrare. Et hoc et insequenti anno, [a U. c. 390.] C. Sulpicio Petico et C. Licinio Stolone consulibus, pestilentia fuit. Eo nihil dignum memoria actum, nisi quod pacis Deum exposcendæ causa tertio tum post NOTE 11 De versibus Saturniis et Fescen-, ad Horat. Epist, H. 1. not. 22. et ninis cf. Casaub. p. 177. et Wieland 23. |