Imágenes de páginas
PDF
EPUB

abirent et intrarent cum uxoribus et liberis suis in majorem eorum sinagogam, ad finem quod essent salvati; et illi cum gaudio magno hoc fecerunt. Plures etiam alii abierunt et posuerunt se in eorum sinagogam, ut unacum eis salvarentur a morte. Sed mox ut villam intravit, ejusdem Judeorum sinagoge valvas firmari jussit et eos igne comburi. Alias namque multas bonas operationes fecit ille Temurlanus, que ad recitandum nimis esset prolixe. Et dicit in suis salvationibus quod sanctus propheta sibi precepit. Et hec de Temur Bey dicta sufficiant.

Hucusque libellus prefati archiepiscopi Soltaniensis de Temurlano, etc.

Anno quo supra, videlicet м° CCCC° iij° Karolus, Francorum rex ad prosecutionem Unionis nostre Sancte Matris Ecclesie per ipsum inceptam summopere affectatus, convocavit ad se Parisius dominica in octavis Pasce qua cantatur in Ecclesia Sancta Dei : « Quasi « modo geniti1... » prefatas personas ecclesiasticas, doctores, sapientes et probos sui regni pro majori parte ad advisandum cum eis, qualiter ipse ulterius procederet ad perveniendum citius et conveniencius ad dictam Unionem.

Quibus videlicet archiepiscopis, episcopis, abbatibus, collegiis ac universitatibus aut eorum procuratoribus ad ipsius regis mandatum sic, ut dictum est, Parisius convenientibus et ad hoc vacantibus, idem rex

1. 22 avril 1403.

[ocr errors]

Suivant d'autres, la convocation faite le 28 février était pour le 15 mai 1403 (E. Jarry, la Vie politique de

Karolus, duce Aurelianensi fratre suo mediante, consulente et hortante xxviija die mensis maii1, videlicet die lune post Ascensionem Domini in capella sui hospicii Sancti Pauli, presentibus et astantibus tribus cardinalibus Pictavensi, videlicet Turiacensi et Saluciarum3 qui de Avinione a Papa Benedicto eodem tempore Parisius missi fuerant, archiepiscopo Remensi, episcopo Cameracensi et paucis aliis prelatis atque prefato duce Aurelianensi, ceteris ducibus absentibus, pro se et toto regno suo et Dalphinatu reddidit dicto Pape Benedicto obedienciam dudum ab eo substractam, eodem Aurelianensi duce approbante et laudante.

Quo facto, confestim divulgatum est per diversa loca civitatis Parisiensis ac in omnibus ecclesiis campane pulsabantur. De quo duces Biturie et Burgundie cum plurimis aliis qui causa unionis Ecclesie Parisius advenerant, et potissime rector, suppositi et ceteri Universitatis Parisiensis qui nichil tale premeditabant, mirati sunt valde; cumque prefati duces hujus causa apud Sanctum Paulum confestim pergentes regi dixissent quedam verba dicte restitutioni opposita, rex itaque respondit Restitutionem quam fecimus Pape

[ocr errors]

1. « Aujourduy a esté restituée l'obeissance à nostre saint pere le pape Benedic par le Roy nostre sire, eue sur ce la deli«beracion des prelas de son royaume; laquele obeissance avoit « esté sustraite audit nostre saint pere en l'an шxxxv » (28 mai 1403. Arch. nat., X2▲ 14, fol. 121 ro).

[ocr errors]

2. Le duc d'Orléans vint trouver son frère, « in oratorio regali, » écrit le Religieux de Saint-Denys (t. III, p. 90).

3. On ne mentionne que les cardinaux de Poitiers et de Saluces comme envoyés du pape; en effet, le cardinal de Thury demeurait favorable au maintien de la soustraction d'obédience; il ne renonça à son opinion qu'à la cérémonie du 29 mai, qui eut lieu

< Benedicto teneri volumus nunc et in futurum. » At illi hoc audientes, tacuerunt.

Deinde in crastino, die videlicet martis1, in ecclesia cathedrali Nostre Domine Parisius, sollempnis celebrata est missa de Spiritu Sancto sollempniter cantata et pulsata, ubi affuerunt rex et prefati quinque duces, scilicet, Biturie, Burgundie, Aurelianensis, Borbonii et Britannie, predicti cardinales omnesque nobiles et clerus regni et Dalphinatus qui Parisius advenerant. Tunc itaque promulgata est dicta restitutio in eadem ecclesia a magistro Petro de Alliaco, episcopo Cameracensi, doctore in sacra pagina famosissimo, qui tunc sollempnem sermonem fecit super materiam restitutionis. Ibi quoque a magistro Johanne de Sanctis, secretario regis, lecte sunt in una pagina pergameni quedam promissiones seu confederationes per dictos cardinales tractate et inite inter dictum Papam Benedictum et prefatum regem Karolum, valde speciales et notabiles, quibus idem Benedictus promittebat eidem regi auxilium conferre, etc., quarum complementum bullis papalibus roboraturum dux Aurelianensis supradictus se fecit fortem et fidejussorem constituit erga regem. Anno Domini millesimo cccc° tercio, dominica viija die jullii3, multi de Britannia milites et armigeri de

1. 29 mai 1403. Cf. Chronique du Religieux de Saint-Denys, t. III, p. 96.

2. Jean de Sains, secrétaire du roi, dont le nom figure dans toutes les négociations de la fin du xive siècle. Il était originaire du diocèse de Beauvais, et son nom véritable était Jean le Barbier (Barbitonsoris), dit de Sains.

3. « In principio julii » (Chronique du Religieux de Saint-Denys, t. III, p. 106). Quant à Monstrelet (t. I, p. 71), dont le texte est pour ce passage abrégé maladroitement, on y retrouve cependant les éléments de la version de la Chronographia.

patriis Treguerii et Leonensis2, scilicet dominus de Penehoet3, admiraldus Britannie, filius ejus, dominus de Castello et de Tremederven, Yvo dominus de Basto et cum eis plures alii usque ad numerum mille ducentorum hominum armorum simul congregati apud Mourleux et castrum Pauli ingressi sunt mare ac sua multitudine xxxa naves" repleverunt, Anglicis in multitudine valida in suis navibus in mari exeuntibus et mercatores insidiantibus. Die mercurii sequenti cum idem Anglici permeassent ante Sanctum Matheum', occurrerunt eis Britones prenominati, qui eos usque ad solis ortum diei sequentis persecuti sunt et tunc arrestati ad pugnam, que trium horarum spacio perduravit, Britones Anglicis prevaluerunt et ex eis ceperunt fere duo milia pugnatorum 10 et plusquam XL1 naves velatas et unam caravennam.

Circa idem tempus, quidam scutifer nomine Wibertus de Frestuno, de comitatu Guisnensi oriundus,

1. Tréguier, Côtes-du-Nord, arrondissement de Lannion.

2. Le Léonais.

3. Le sire de Penhouët et Jean, son fils, amiral de Bretagne. 4. Guillaume du Châtel.

5. Morlaix, Finistère, chef-lieu d'arrondissement.

6. Saint-Pol-de-Léon, Finistère, arrondissement de Morlaix, chef-lieu de canton.

7. C'est exactement le chiffre donné par le Religieux de SaintDenys (t. III, p. 106).

8. C'est-à-dire le 11 juillet.

9. Pointe Saint-Mathieu, Finistère. La Lutte sur mer au XIVe siècle, par Joüon des Longrais, Bulletin archéologique de l'Association bretonne, 3a série, t. X, p. 156, date le combat luimême du 8 juillet.

10. « Cum mille hostibus captivis, » d'après le Religieux de Saint-Denys (t. III, p. 110). Les ducs de Bretagne et de Bour

Anglicana classe interceptus cum omnibus de suo navigio in mari occisus atque extinctus est1. Hujus namque occasione, primo anno Henrici, regis Anglie, rupte fuerant treuge xxxa annorum que inite erant tam per terram quam per mare inter duos reges, tempore quo matrimonium contractum est inter Elizabeth, filiam regis Francie et Richardum, condam regem Anglie.

Hic nempe Wibertus, cum nollet facere homagium Henrrico, regi Anglorum, et eadem causa post paululum domus ejus destructa esset ab Anglicis de Kalesio et Guinesio ac aliis locis convicinis eidem regi subjectis, super hoc indignatus, ascitis piraticis marinariis et quibusdam aliis hominibus armorum sibi allocatis de littore Boloniensium et Pontivencium, primo diffidato prefato rege Henrrico et aptatis paronibus, ut dampnum ruine domus sue super Anglicos recuperaret et ut piratice eis plurima nocumenta faceret, mare ingressus est. Contra quem Henrricus rex et ipse classem instrui precepit et sic guerra per mare incepit.

Eodem anno quedam discentio oritur inter Henrricum, regem Anglorum et illos de Persiaco de quibus supra facta est mencio. Henrricus rex contra illos bellum instaurat et ex adverso illi, non cum minori procinctu, dispositis quatervis non muliebriter gradiuntur. Ut ergo congressum inceperunt, prevaluerunt illi et cedem acerrimam ex hostibus prime aciei regis faciunt; unde secunda acies regis stupefacta, non est

1. D'après le Religieux de Saint-Denys (t. III, p. 54), Gilbert de Fretin, dont ce chroniqueur ou ses éditeurs estropient le nom, aurait péri, non pas tué dans un combat, mais jeté contre

« AnteriorContinuar »