ad peticionem eiusdem episcopi per omnes dyoceses Gneznensis provincie excommunicatus similiter nuncietur. Si autem per tres menses excommunicacionem huiusmodi contempscrit corde duro, extunc dyocesanus episcopus, convocato clero et populo ad ecclesiam cathedralem ad aliquam certam diem et solempnem, illoque excommunicato ad diem illam citato, sive venerit sive non,, sentencialiter et solempniter privet excommunicatum predictum omni beneficio ecclesiastico, obtinendo pariter et obtento; ita quod in tota Gneznensi provincia ad aliquam dignitatem non possit de cetero in perpetuum promoveri, nec predictum beneficium nec aliud obtinere, nisi de dispensacione Sedis apostolice speciali. Et si tandem rubore perfusus absolucionem pecierit, nisi prius dictum beneficium plenarie restituerit spoliato eique refuderit proventus quos de beneficio eodem percepit vel percipere potuit, et de dampnis et iniuria ei ad bonorum virorum arbitrium satisfecerit competenter, absolucionis munus ei penitus denegetur. Verumptamen in morte, si solvendo non fuerit et absolucionem pecierit, in forma ecclesie absolvatur, sed in penam presumpcionis sue sepultura careat Christiana.

Cum

Ut illi quibus debentur decime, recipiant eas infra octo dies post messes. ex naturali lege quam omnes habent in cordibus suis scriptam, non liceat alicui facere alteri quod sibi debere fieri non vellet: quidam contra legem huiusmodi venientes, decimas que eis debentur et que debitores completis messibus eis statim solvere sunt parati, nolunt recipere, eciam a debitoribus instancius requisiti; volentes eos per hoc cogere ad ipsas decimas quantum voluerint, componendas. Nam cum de consuetudine patrie, debitores decimarum non possint suas novem partes removere de agro nisi prius decima persoluta, si pro ipsis decimis tantum dare noluerint debitores quantum requiritur ab eisdem, illi quibus debentur hac consuetudine abutentes, decimam suam in agro scienter corrumpi pocius paciuntur, ut et novem partes debitoris decime in agro pariter corrumpantur. Et quoniam istud est manifeste legi contrarium naturali, cum nullus fieri talia ab aliquo sibi vellet, abusum huiusmodi de cetero fieri prohibemus mandantes, ut circa recepcionem decimarum vestrarum vos de cetero taliter habeatis, quod pauperes non graventur et vos propter hoc non contingat offensam incurrere Creatoris.

Contra milites qui inpediunt vendicionem decimarum. Illud autem precipue intollerabile reputamus, quod quidam milites, vel alii clerici, vel laici, volentes villarum suarum vel aliarum decimas obtinere, diversis modis impediunt ne aliquis a viris ecclesiasticis eas emat: ut decimas ipsas, invitis illis ad quos pertinent, occupare valeant violenter: et quandoque promittunt, se reddituros pro illis minus in duplo vel triplo quam valeant, et tamen vix aut nunquam volunt eciam ea solvere que promittunt; et sic pereunt ecclesiarum decime ac iura ecclesiastica minuuntur. Et interdum contingit, quod cum aliquis miles sic decimam aliquam renuerit multis annis, heredes eius decimas illas dicunt ad se iure hereditario pertinere. Que auctoritate qua fungimur tollerari de cetero prohibemus, mandantes et precipientes, ut episcopi et alii prelati ad quos pertinet censuram ecclesiasticam exercere, cum eis constiterit de premissis, predictos milites et alios quoscunque conpescant viriliter per censuram predictam a violenciis et iniuriis antedictis, ita quod non videantur deferre homini contra Deum.

Ut milites colonis decimas non remittant. Est et aliud quod non debet sub dissimulacione aliqua pertransiri. Contingit enim interdum in partibus istis, quod aliquis dux vel princeps volens milites, Theutonicos vel alios, in suo servicio retinere,

concedit eis in feudum terras aliquas in suo dominio constitutas, de quibus coloni alicui ecclesie vel persone ecclesiastice consueverant rectam decimam solvere ab antiquo. Illi vero milites volentes de alieno faccre largitatem, ut maiorem censum de terris recipiant antedictis, aliis agricolis locant eas, quibus remittunt de terris predictis sextum mansum omnino a decima liberum et sextam partem aliarum omnium decimarum, promittentes eisdem, quod ipsos de eadem remissione erga omnes clericos liberabunt. Unde contingit, quod si forte episcopus vel alia persona ecclesiastica qui de eisdem terris rectam consueverant decimam recipere, dictos agricolas super hoc inquietant, dicti milites per minas et occupacionem bonorum suorum illos compellunt, ut ab huiusmodi inquietacione desistant. Faciunt etiam milites antedicti aliud quod valde aggravat dictum factum: nam eciam illud quod deberent solvere ultra dictum sextum mansum et sextam partem omnium decimarum, in campo nolunt persolvere secundum quod fieri consuevit, sed in horreo suo; et non decimas vel nomine decime, sed quendam solvunt numerum mensurarum, longe minorem recto numero decimarum, ut sic aliquando omne ius quod Deus habet in decimis deleatur. Quia igitur ex predictis et Deus et homines offenduntur, ea tolerari de cetero prohibemus nisi forte urgens necessitas vel evidens utilitas hoc requirat, vobis qua fungimur authoritate mandantes, ut omni personarum accepcione exclusa, prefatos milites a predictis excessibus compescatis et ad satisfaciendum de commissis taliter compellatis, quod culpa eorum non incipiat esse vestra, nec sustineatis ut recedatur a solucione recta et loco consueto et nomine decimarum: ne quod per multos sudores, et si fas est dicere, sanguines est a vestris predecessoribus acquisitum, conservare per incuriam negligatis.

De Corpore Christi a fidelibus processionaliter subsequendo, et de indulgencia subsequencium. Inter alia mira et mirabilia admiranda que mirabilis in altis Dominus noster fecit, illud est pre ceteris mirabilibus excellencius honorandum, in quo ipse se dedit timentibus se in escam; et hoc est illud Corporis sui sacri venerabile Sacramentum, quod ipse ad Patrem transiens ex hoc mundo, nobis tanquam memoriale mirabile et delectabile dereliquit, ut illud memorabile nostre commendaretur memorie, mirabile intelligencie et delectabile voluntati. Que non cogitantes quidam presbyteri indevoti, deferentes prefatum Corpus dominicum ad infirmos, illud per vicos et plateas adeo deferunt indevote, quod populus eidem venerabili Sacramento minus impendunt reverencie et honoris. Quocirca mandamus, ut quam cito presbyter fuerit requisitus ut ad infirmum deferat sacratissimum Corpus Christi, statim accedens ad ecclesiam pulset maiorem campanam suam ita quod per parochiam audiatur, et tunc parochiani super hoc a presbyteris eruditi ad ecclesiam veniant festinanter, pro societate usque ad domum infirmi dicto venerabili Sacramento et sacerdoti humiliter facienda. Et interim presbyter abluat manus suas, et procedens cum lumine, aqua benedicta et campanula ad infirmum, populus eundem, bini ac bini, humiliter subsequatur; et dum presbyter infirmo sacram Eucharystiam ministrabit, populus ipsum et Sacramentum ad hostium expectabit, et cum eodem presbytero revertente usque ad ecclesiam pariter revertentur. Et cuilibet vere penitenti et confesso qui sic processerit et redierit cum dictis presbytero et ineffabili Sacramento, quinque dies pro eundo et quinque pro redeundo de iniunctis sibi penitenciis a suis episcopis relaxentur, ut per hoc et devocio populi augeatur, et dicto honorabili Sacramento maior honor et reverencia impendatur.

De benediccione ab episcopis in cena et prandio facienda, et de graciis post prandium exhibendis. Olim solebat sacra mensa episcopi reputari, et de sacris episcopalis mense reliquiis solebant infirmi recipere sanitatem; et hoc forte virtute benediccionis episcopalis, quam in principio mense sue episcopi suis propriis sacratis et consecratis manibus super convivantes et convivia effundebant, et in fine prandii ipsi episcopi graciarum acciones ore proprio et sobrio Domino referebant. Nunc autem quidam episcopi suum erubescentes honorem, super mensam suam benediccionem facere non dignantur sed eam fieri faciunt per aliquem capellanum, ac si milites essent vel laici quibus non conpetit sicut episcopo benedicere ex officio dignitatis: propter que eorum fragmenta nec egros restituunt sospitati, nec mense ipsorum sacre sicut antiquis temporibus reputantur. Cupientes igitur ut episcopalis mensa ad effectum et honorem pristinum revertatur mandamus, ut quilibet episcopus in principio mense dicto a capellano suo vel alio benedicente, idem incipiat vel alius capellanus in prandio versum: Oculi omnium etc., et in cena versum: Edent pauperes etc., vel si fuerit dies ieiunii, eundem versum: Edent pauperes etc.; et dicto ab episcopo: Et ne nos ctc., dicat ipse episcopus benedicendo dextera manu sua: Benedic Domine nos et dona tua que de tua largitate sumus sumpturi per Christum Dominum nostrum; et dicto a lectore: Iube Domne vel Domine benedicere, dicat ipse episcopus in prandio benediccionem: Mense celestis participes faciat nos rex eterne glorie, vero cibo et potu spirituali reficiat nos misericordia Christi; et in cena benediccionem: Ad cenam vite eterne perducat nos rex (eterne) glorie. Lector vero vel de biblia vel de alio libro sacre Scripture si voluerit episcopus legat, alioquin diebus dominicis et festivis aliquam brevem leccionem de Epistola vel de Ewangelio dicat, et in diebus feriatis leccionem: Deus charitas est etc. Finito autem prandio dicat lector ad mandatum episcopi: Tu autem etc.; vel ille qui in principio mense dixit leccionem brevem predictam, eam in fine finiat dicendo: Deus pacis et dileccionis maneat semper cum omnibus nostris, tu autem Domine (miserere) nobis; et responso: Deo gracias, sequatur versus in fine prandii: Confiteantur tibi Domine omnia etc. Et in fine cene dicat versus: Memoriam fecit mi. s. etc., Gloria Patri etc. usque: Seculorum amen; tunc dicat ipse episcopus: Agimus tibi gracias omnipotens Deus etc., et responso: Amen, dicantur preces diebus dominicis et festivis et cottidie in cena: Laudate Dominum omnes gentes; in diebus vero feriatis et ieiunii, vel quando cum episcopo fuerint religiosi in mensa: Miserere mei Deus. Et qui cottidie dicere voluerit: Miserere mei Deus, approbamus; Gloria Patri etc., Kyrie eleyson, Christe eleyson, Kyrie eleyson, Pater noster etc.; episcopus: Et ne nos etc.; et postea dicat preces consuetas: Dispersit, dedit pauperibus, etc. In fine: Oremus: retribuere dignare Domine omnibus nobis bona facientibus propter nomen sanctum tuum vitam eternam; et responso: Amen, dicat episcopus: Benedicamus Domino, alii: Deo gracias. Episcopus statim benediccionem dando circumstantibus, dicat: Benedicat nos qui creavit, redemit et pavit nos, amen. Et in fine dicat episcopus: Anime omnium fidelium defunctorum per misericordiam Dei quiescant in pace, amen. Mandamus eciam vobis, ut cum per civitates et villas vestrarum dyocesum transitum feceritis equitando, manifeste benedicatis populum hinc et inde, dicentes in silencio: Salvum fac populum tuum Domine, et benedic hereditati tue: ut per benediccionem vestram huiusmodi eidem populo peccata venialia remittantur.

De clericis extraneis non ordinandis. Novimus et experti sumus in alia regione, quod multi clerici in suis partibus coniugati, sive excommunicati, seu apostate, vel