Strona 163.

164.

Wiersz 1, zam. In
individue et sancte elc.
Wiersz 3, zam. Boleslavo

nomine individue sancte etc.
Wiersz 1, zam. Wladislaus

2 razy

-

-

-

In nomine
Wlodizlaus.

Bolezlavo. Wiersz 4, zam. generacio

generatio 2 razy. Zamiast quia status - quia hominum
status. Wiersz 5, zam. villam (spatium) Gorkam - villam circa Gor-
kam. Wiersz 6, zam. Spandowo Spandovo. Zam. Bartoviche -

-

Barcoviche. Wiersz 7, zam. Wroblowo - Wroblovo. Zam. ipsas com-
Wiersz 8, zam. sollempnius sollem-
commutationis. Wiersz 9, zam. povod

mutavi

--

quas commutavi.

pnis. Zamiast commutacionis

-

-

-

prevod. Wiersz 10, zam. ad (sic) podvorove - a podvorove. Zam.
a stroza et stroza. Zam. ipsam prorsus. Wiersz 12, zamiast

Dirsicray. Wiersz 13, zam. Conradus
Wiersz 14, zam. Bedan Nedan. Wiersz 15, zam. quinto
Wiersz ostatni, zam: z niem. Buckow, ma bydź Bukowiec.
Wiersz ostatni Nru 191, zamiast: dziś z niemiecka Buckow, ma bydź Bu-
kowiec.

174. Pod Nr. 205 powinien się znajdować dokument, którego nam się nie udało
widzieć w dosłownem brzmieniu, a którego treść tu podajemy według :
Roeppel, Gesch. Pol. pag. 453, 457, 459.

Gregorius Pp. IX 1237 Oct. 6, Viterbi; pisze do biskupa (Pło-
ckiego?), dziekana Płockiego i opata Kolbackiego w ten sposób: W spo-
rze toczącym się niegdyś pomiędzy Henrykiem księciem Szlązkim a Wła-
dysławem Odoniczem o posiadanie Wielkopolski, pierwszy z nich, nie
ufając wybranym w tej okoliczności rozjemcom, Pełce arcybiskupowi
Gnieźn. i Pawłowi biskupowi Pozn. (cnfr. Nr. 168), wyjednał u Stolicy
ap., aby w razie danym dozwolonem było biskupowi Merseburskiemu i nie-
którym innym prałatom praw jego przestrzegać. Gdy jednak to pozwo-
lenie zostało udzielonem, wzmiankowani biskup Merseb. i prałaci, nie
czekając naturalnego przebiegu sprawy, na własną rękę ją pochwycili,
naznaczając Władysławowi termin na miejsce zbyt odległe i dla niego
niebezpieczne, a gdy się nie stawił, wydawszy twardy dla niego wyrok
(confr. Nr. 168), podali takowy Wilhelmowi z Modeny, legatowi papie-
zkiemu, do potwierdzenia. Ponieważ ks. Władysław przeciw temu za-
protestował, Papież rozkazuje, aby powyżsi, biskup, dziekan i opat,
sprawę tę dalej prowadzili. (Oryginał ma się znajdować w Watykanie;
odpis jego posiadał ś. p. E. Raczyński i Roepplowi go udzielił; na próżno
go w Bibliotece Rogalińskiej szukaliśmy.)

175. wiersz 11 z góry, zam. debeat: quandocunque, ma bydź debeat quan-
docunque.

177. wiersz 3 od dołu, zam. penitentiaro, czytaj penitentiario.

183.

Nr. 217. Oryginał tego dokumentu znajduje się w Krakowie w Gabi-
necie archeologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Porównanie z podaną
przez nas kopją nie wykazuje żadnej różnicy, oprócz w wierszu Glym od
dołu zam. communiri, w oryginale communire. Do pergaminu przywie-
szona na niciach nianych biał. i jedwabnych czerwon. pieczęć Bronisza,
wytłoczona kapturkiem od mieczu; (pieczęć IX.)

99

187. Nr. 222. Kopja tegoż dyplomatu znajduje się w Archiwie Kapitulnem

211.

225.

Gnieźnieńskiem w Liber proventuum, w Archiv. Consistorii Metropol.
Regestum causarum anni 1416 i w Damalewicza Series archiepiscoporum
p. 137, z datą r. 1242. Położyliśmy go na tem miejscu, bo się zdaje,
że był jeszcze za życia Władysława Odonicza i Pawła biskupa Poznań-
skiego wystawionym, i że Indictio XII przypada na rok 1239.
Nr. 249, Objaśnienia; Wilkovia, Wilkowo Polskie.

wiersz 9 od dołu; zam. Damavycius, czytaj Domavycius; zam. Prutlaus, czytaj Putslaus. Wiersz 10 od dołu; zam. Albetcus, ma bydź Albertus. 228. Nr. 271, Objaśnienia. Zarnovo, 'posiadłość klasztoru Trzebnickiego, leżąca po za granicami posiadłości Przemysława, a jak się później pokazuje, w obrębie posiadłości księcia Bolesława, zdaje się bydź znikła miejscowość, leżąca w okolicy m. Swiebodzin.

Strona 230. Nr. 274. Statut Jakóba archidiakona Leodyjskiego, drukowany w R. Hubego: Antiquissimae constitutiones synodales, tem się głównie różni od podanego tu tekstu Helcla, że Hube podaje na początku 10 Oddziałów, których u tego nie ma; podczas gdy znów Helcel podaje 5 Oddziałów, w tekscie Hubego opuszczonych, mianowicie: De esu carnium Teutonicorum et Polonorum; Contra illos qui habent duas curas; De residentia abbatum; De sententia lata contra illos, qui paganos conducunt contra Christianos; na końcu: De hiis qui contrahunt cum suis consanguineis vel affinibus. Podajemy następnie opuszczone u Helcla Oddziały:

1. De pena clericorum, qui in domibus suis vel alibi publice suas detinent concubinas. Quoniam scortatores, hoc est illos qui in suis peccatis incorrigibiles permanent, non exaudit Deus, timendum est vehementer, ne plus noceat Christianis ad penam multorum immunda conversatio clericorum, quam prosit ad veniam paucorum deprecatio devotorum. Quum peccatum unius de filiis Israel, qui vidente Moyse et omni turba ad scortum Madianitidem intravit, plus procuravit iram Dei quam placaverint suffragia plurimorum: sic et diebus istis est non immerito formidandum, · ne pro peccatis publicis clericorum, que coram prelatis et omni populo facere non verentur, regnare faciat Deus hypocrisim impiorum. Nam quamvis contra clericos, qui in hospitiis suis vel alibi detinent suas concubinas, qui de nocte agitant filium Veneris et de die tractant Filium Virginis gloriose in altari, multe pene a sanctis Patribus fuerint institute; tamen quorundam prelatorum studio et malitia, parva est adhuc ex illis emendatio in istis partibus subsecuta. Sed quia error, cui non resistitur, approbatur: ne nos errorem huiusmodi videamur si tacuerimus approbare, vobis predicta qua fungimur auctoritate precipiendo mandamus: quatenus infra unum mensem postquam ad vestras redieritis ecclesias cathedrales, ipsas ecclesias primo et specialiter per vos, alias vero per archidiaconos vestros vel alios quos ad hoc expedire videritis, visitantes omnes, et illos quos inveneritis in domibus suis vel alias suas publice detinere concubinas, sive sint archidiaconi, sive decani sint vel archipresbyteri, sive etiam alii in quacumque dignitate vel officio constituti, diligentius moncatis, ut concubinas casdem a se removeant ad ipsas nequaquam reversuri; vel si fuerint super hoc infamati seu diffamati, se purgent et compurgatores habeant secundum canonicas sanctiones. Quod si monitiones vestras, imo apostolicas potius, contempserint etiam ista vice, vos, elapso isto mense, secundum penas in iure contra concubinarios editas, contra ipsos procedere nullatenus omittatis, si vultis et

peccatum inobedientie evitare, et illos concubinarios a confusione et scandalo liberare. Quod si forte ex negligentia vel favore infra alium mensem non processeritis, ut dictum est, contra ipsos, ut extunc negligentiam vestram non solum inutilem sibi sentiant, sed damnosam, auctoritate predicta statuimus vobisque mandamus: ut extunc dicti concubinarii conveniri a quolibet, et ipsi nullum valeant convenire in foro ecclesiastico, qui in eodem foro in modum exceptionis proposueris et probaveris legitime contra eos, quod ipsi in domibus eorum vel alibi suas publice detinent concubinas, vel quod diffamati super hoc in purgatione defecerint canonica; ut sic ex contemptu suo et vestra negligentia et favore, confusionem et damnum huiusmodi se sentiant incurrisse. Verum tamen, quantumcunque postea constiterit, eosdem concubinarios, penitentia ductos, suas concubinas a se penitus removisse, ita quod dicte exceptiones locum non habeant amplius contra ipsos, extunc in eisdem, a quibus fuerant per dictas exceptiones repulsi, et aliis suis auctionibus legitimis audiantur, et ad ea, nisi aliud impediat, admittantur: quum sit intentionis nostre, ut etiam in hac parte, cessante causa, cesset pariter et effectus. Si autem aliquis contra aliquem malitiose exceptionem istam proposuerit, et in probatione defecerit, per eum coram quo eam proposuerit, ad damna et interesse et ad legitimam estimationem tante iniurie condemnetur illi, contra quem exceptionem proposuerit, et non probaverit antedicta.

2. De pena sodomitarum. Illos autem, qui de vitio illo pessimo, inimico nature, quod Apostolus immunditiam vocat, convicti fuerint vel confessi, vel quos diffamatos apud bonos et graves super hoc in purgatione canonica, die ad hec statuta, constiterit defecisse, mandamus omni beneficio ecclesiastico, si quod habuerint, omnino privari; si autem beneficium non habuerint et in ordinibus fuerint constituti, ab omnibus ordinibus degradari; si autem non fuerint ordinati, vel si fuerint laici, excommunicationis vinculo innodantur, et aliis confusionibus repleantur, prout prelatis eorum visum fuerit expedire.

3. De iuramento ab episcopo et canonicis ecclesie sue faciendo. Audivimus et miramur, quod usque ad hec tempora sit neglectum, quod in omnibus ecclesiis cathedralibus vel in aliis Gneznensis provincie, nullum prestatur ab episcopis vel canonicis iuramentum de iuribus vel consuetudinibus ipsius ecclesie conservandis, vel consiliis ecclesiasticicis non revelandis, vel que obesse potius possunt quam prodesse. Unde contingit vel contingere forte possit, quod aliqui episcopi iura ecclesiarum suarum non solum non servant, sed suis parentibus et aliis largiuntur vel ea aliis modis minus provide alienant, et quod aliqui in canonicos iam recepti, in conciliis et curiis principum vel aliorum etiam existentes, ipsis ecclesiis et ipsorum episcopis indebite se opponunt et consilia corum revelant in ecclesiarum preiudicium et gravamen. Volentes igitur in huiusmodi episcopis et ecclesiis providere, mandamus: ut de cetero, postquam episcopus fuerit consecratus, antequam a Capitulo suo recipiatur in ecclesia cathedrali cum honore et solemnitatibus consuctis, et canonicus, antequam ei locus vel stallum iu Capitulo assignetur, prestent corporaliter iuramentum, quod ipsi iura et consuetudines venerabiles, antiquas et probatas ipsius ecclesic, pro posse et bona fide servabunt, et quod consilia Capituli vel episcopi, que eis fuerint revelata, ad eorum damnum et preiudicium nulli pandent, et quod alienata indebite, ad ius et proprietatem ipsius ecclesie omnibus iustis modis vel rationabilibus, quibus potuc