5 castra, opida, ville et alia bona dicti monasterii, cujus 1523-15 personam adhuc vacantem esse accepimus, ab aliquo occupentur et fructus, redditus et proventus ipsius indebite distrahantur, providere volentes, discretioni vestre, motu proprio, committimus et mandamus quatenus vos, vel duo aut unus vestrum, si dicta possessio ut prefertur vacans existit, per vos vel alium seu alios, corporalem, realem et actualem possessionem dicti monasterii ipsiusque castrorum, opidorum, villarum ac aliorum bonorum necnon jurium et pertinencium ejus, nostro et Camere apostolice 10 nomine capiatis et donec cui dictum monasterium debeatur legitime declaratum fuerit conservetis, attenteque provideatis [ne] interim dictum monasterium debitis fraudetur obsequiis, sed ejus congrue supportentur onera consueta. Dantes vobis facultatem et auctoritatem contra quoscumque forsitan de facto impedientes et sese opponentes ipsisque auxilium, consilium, vel favorem prestantes per censuras ecclesiasticas et alia juris remedia procedendi, ipsasque censuras et penas aggravandi, reaggravandi, interdictum ecclesiasticum ponendi et, si opus fuerit, auxilium brachii 20 secularis invocandi ceteraque alia faciendi que in premissis et circa ea necessaria fuerint seu quomodolibet oportuna. Non obstantibus premissis ac constitutionibus et ordinationibus apostolicis ceterisque contrariis quibuscumque. Datum Rome sub annulo piscatoris, die XV Julii 1523, 25 anno primo. 123. Rome, le 19 janvier 1524 (n. st.). Bulle du pape Clément VII en faveur du cardinal de Liége, Erard de la Marck. Le souverain pontife lui donne 30 le droit de conférer tous les bénéfices dont il peut disposer ol. 294 comme cardinal du titre de Saint-Chrysogone, comme évêque 1524 Vat. lat. 3881, fol 294-295vo. Copie.— Archives de l'État à Liége, - Voir Analyse, no 168. 5 Clemens episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Erardo, tituli Sancti Grisogoni presbitero cardinali, salutem 10 et apostolicam benedictionem. Ad personam tuam, quam multiplicum gratiarum muneribus illarum largitor Altissimus insignivit, paterne dirigentes considerationis intuitum, et attente prospicientes quod tu Romanam Ecclesiam, cujus honorabile membrum existis, tuorum honoras plenius 15 magnitudine meritorum, dignum, quin potius debitum reputamus ut, personam eandem spiritualibus favoribus et prerogativis decorantes, ea tibi libenter concedamus per que de beneficiis ecclesiasticis personis benemeritis et tibi obsequentibus ac alias gratis et acceptis providere valeas 20 et erga illas gratiosum te reddere possis. Hinc est quod nos, motu proprio, non ad tuam vel alterius pro te nobis super hoc oblate peticionis instantiam, sed de nostra mera liberalitate et ex certa nostra scientia, tibi ut, quoad vixeris, solus per te ipsum vel alium seu alios quem vel quos 25 ad hoc duxeris deputandum seu deputandos, etiam quando et quotiens te, de licentia nostra, etiam pro tua voluntate a Romana curia ubilibet et ultra montes abesse contigerit (1), (1) Les cardinaux résidant à Rome jouissaient en matière de droits de nomination aux bénéfices de prérogatives dont les absents ne jouis- 30 saient pas, sauf indult spécial. Pour l'interprétation des clauses de cette bulle, voir A. VAN HOVE, o. c., p. 46, note 1. de quibuscumque beneficiis ecclesiasticis cum cura et sine 1524 cura, secularibus et quorumvis ordinum regularibus que ad collationem, provisionem, presentationem, electionem seu quamvis aliam similem vel dissimilem dispositionem, tam de jure vel consuetudine, tam ratione Sancti Griso- 5 goni, que titulus tui cardinalatus existit, ac Leodiensis et Carnotensis ecclesiarum, quibus ex concessione et dispensatione apostolica preesse dinosceris, et quorumcumque monasteriorum, prioratuum, dignitatum, personatuum, administracionum et officiorum aliorumque beneficiorum 10 ecclesiasticorum secularium et quorumvis ordinum regularium, que ex concessione et dispensatione predictis in titulum vel commendam seu administrationem aut alias etiam ut invicem vel aliis unita, seu quocumque alio titulo obtines et in posterum obtinebis, communiter vel divisim 15 quomodolibet et quocumque jure vel titulo nunc pertinent ac in posterum pertinere contigerit, etiam si secularia canonicatus et prebende, dignitates, personatus, administrationes vel officia in predictis Leodiensi et Carnotensi seu aliis cathedralibus, etiam metropolitanis, aut collegiatis, 20 et dignitates ipse in eisdem Leodiensi et Carnotensi post pontificales majores, seu collegiatis ecclesiis hujusmodi principales, regularia vero beneficia hujusmodi monasteria, non tamen consistorialia, prioratus, prepositure, Fol. 294vo prepositatus, dignitates etiam conventuales, || personatus, 25 administrationes vel officia et claustralia fuerint et ad dignitates, personatus, prioratus, preposituras, prepositatus, personatus (a), administrationes vel officia, canonicatus et prebendas ceteraque beneficia hujusmodi consueverunt qui (a) Sic dans les deux copies. Le mot personatus se trouve déja à la 30 ligne précédente. per electionem assumi eisque cura etiam jurisdictionalis 1524 immineat animarum, ac etiam si beneficia hujusmodi, ex eo quia illa obtinentes aliquorum predecessorum nostrorum Romanorum pontificum aut ejusdem Romane ecclesie cardinalium etiam viventium familiares continui commen- 5 sales seu apostolice Sedis notarii, subdiaconi, accoliti, capellani, cubicularii, nuntii seu litterarum apostolicarum abbreviatores aut scriptores vel proventuum Camere apostolice debitorum collectores aut subcollectores, cursores seu quicumque alii Romane curie officiales presentes et futuri 10 quocumque nomine nuncupati fuerint, seu quavis alia ex causa dispositioni apostolice specialiter vel alias, preterquam ratione familiaritatis continue commensalitatis familiarium nostrorum continuorum commensalium qui nunc sunt seu alias etiam, dum cardinalatus fungebamur honore, 15 fuerunt aut quamdiu regimini militantis Ecclesie prefuerimus erunt, generaliter reservata seu etiam ex generali reservatione apostolica affecta existant seu fuerint, que extra dictam curiam quomodolibet, etiam illorum commendis cessantibus, vacare contigerit, quibusvis personis 20 de quibus tibi videbitur etiam quecumque, quotcumque et qualiacumque beneficia ecclesiastica cum cura et sine cura obtinentibus et expectantibus, providere et illa eis conferre ac de illis alias disponere libere et licite valeas, perinde ac si collationes, provisiones et commende nostre ac gratie 25 expectative speciales, reservationes etiam mentales, uniones et mandata de uniendo, nominationes, primarie preces et quevis alie dispositiones tam per nos seu predecessores nostros aut pro tempore existentem Romanum pontificem et Sedem predictam, quam per legatos de latere etiam car- 30 dinales quoscumque, etiam motu et scientia similibus et cum quibusvis pregnantibus, fortissimis ac insolitis clausu lis, quibusvis personis, etiam familiaribus continuis com- 1524 mensalibus nostris et cardinalibus concesse et concedende pro tempore non emanassent seu emanarent aut facte fuissent, regule Cancellarie apostolice et alie constitutiones etiam dignitatum majorum et principalium, prioratuum 5 etiam conventualium, aliorumque beneficiorum ecclesiasticorum et cardinalium aut Romanorum pontificum, non tamen nostrorum familiarium continuorum commensaFol. 295 lium, seu eorumdem et dicte Sedis officialium aut alias quovismodo reservationes generales vel speciales continen- 10 tes seu inducentes aut alias affectionem facientes, ad dicta monasteria, prioratus, preposituras, prepositatus, dignitates, personatus, administrationes vel officia, canonicatus et prebendas aliaque beneficia nullatenus se extendant, sed de ipsis quomodolibet extra dictam curiam, etiam cessan- 15 tibus commendis, libere disponas, perinde ac si collationes, provisiones et commende ac uniones, gratie expectative speciales vel alie reservationes, affectiones, constitutiones, nominationes, primarie preces et mandata hujusmodi non apparerent; si vero illa in dicta Curia per obitum vel pro- 20 motionem aut quamvis aliam dimissionem, preterquam per resignationem in manibus nostris aut successorum nostrorum Romanorum pontificum canonice intrantium vacare et de illis sic vacantibus vel vacaturis per nos et Sedem predictam disponi contigerit, etiam si beneficia hujusmodi 25 ex quavis causa, ex eo quod illa obtinentes pro tempore dicte Sedis notarii, subdiaconi, accoliti, capellani, cubicularii, nuntii, abbreviatores et scriptores seu alii officiales aut persone quavis alia qualitate aliquam aliam generalem vel specialem reservationem vel affectionem inducente 30 qualificati aut etiam nostri vel predecessorum nostrorum Komanorum pontificum aut aliorum ejusdem Romane |