kraljevah ugarskih i inih bogoljubnih kršćanah, zatim sliede „privilegia libertatum" dana crkvi zagrebačkoj od ugarskih kraljevah i vojvodah slavonskih, napokon dolaze listine odnoseće se na razne posjede. Primjetit mi je, da se prepisač nije držao nikakove kronologije, pa bilježio onako listine o dotičnom posjedu, kako su mu pod ruku došle. Ovaj kodex upotriebio je i kanonik Marcelović sastavljajuć svoja regestra, a citira ga obično vide in libro fol.. ili naprosto fol. pridavši mu broj.

Napokon rabio sam i treći kodex i taj je montaneum, a nalazi se takodjer u arkivu nadbiskupskom pod slovom B. Pisan je povećimi pismeni na kvieru, svaki mu list ima obično 25 redakah, listovah mu za sada 59, nu posljednji t. j. 60 manjka, al nam se sačuvao ipak u poznijem priepisu. Na prvoj strani naslov mu glasi: incipit tenor privilegiorum monasterii b. v. Marie de Toplica (Topusko). Ni ovaj kodex nenavadja listine redom kronologičnim, već govoreć o kakovu posjedu pobraja listine odnoseće se nj. Prva listina toga montana počima sa g. 1211 ili kada je Andrija II utemeljio opatiju i nadario ju posjedî i sloboštinami. Pošto od g. 1365 nejma u njem poznijih listinah, to ili je pisan te godine ili nješto kašnje.

Povod toj sbirci bila je ili valjana misao tadanjega opata, da ima sbornik a možda dala mu povod parba kaptola zagrebačkoga sa črnomaljskimi križari kojoj je predsjedao topuski opat, ili napokon ljute svadje sa susjedi svojimi Petrinjci radi mejašah posjedah Mlinoga, Visoko i Ztresić, od kojih su Petrinjci njeke komade oteli bili, dok se nije na zagrebačkom saboru, 9 lipnja 1364 Stjepan III biskup zagrebački s njimi nagodio.

Toliko o izvorih!

Što se pako samoga izdanja tiče, to upotriebih svu točnost tako, da nepovjerovavši ni vlastitomu priepisu obavljah svu korekturu po originalu.

Jedino promjenih interpunkcije, koje su onodobni pisari neumjestno rabili, a u orthographiji pridržah sve, osim istovjetnosti u i v, koja dva slova udesih po današnjem načinu pisanja, i što zamjenih njeka velika slova manjimi, po zahtjevu današnje orthographije.

I sam će čitatelj opaziti, da su vlastita i stvarna imena čišće sačuvana u originalih, nego li u priepisih, ja ih zato ipak nehtjedoh izpravljat dapače, svako ime upravo onako upisah kako ga upisana nadjoh. Gdje pako upotriebih znak (), tu sam dodao izpušteno ili iz priepisa ili jer sam pozitivno znao valjano popunit, znakom pako [] zatvorene rieči gonetah samo.

U Zagrebu, mjeseca prosinca 1872.

Iv. Tkalčić.

ARGUMENTA.

I. Anno 1134. Felicianus, strigoniensis archiepiscopus, silvam de

Dumbroa, quae a Ladislao rege, episcopatum zagrabiensem fun-

dante, eidem episcopatui collata, verum a quodam Sudengna

subtracta fuit, definitiva sententia eidem episcopatui restituit

II. Anno 1163. Stephanus III. (rect. IV.) Hungariae et Croatiae rex,

confirmat sententiam Belus bani, qua zagrabiensi episcopo Ber-

nardo, adiudicata fuit silva de Dubrova, quam Geisa rege, quidam

comes Nicolaus et certi nobiles simigiensis comitatus occupare vo-

lebant.

III. Anno 1175. Bela III. Hung. et Croat. rex, confirmat capitulo za-

grabiensi donationem praediorum Zelinae et Novi praedii, quae

Prodanus, zagrabiensis episcopus emit et eidem capitulo donavit.

IV. Anno 1181. Bela III. restituit capitulo zagrabiensi praedium To-

plissa, (Thermae varasd.) quod Alexius quondam banus pro re-

medio animae filii sui capitulo zagrabiensi donaverat, quodve

Beléé varasdinensis comes temporibus Belae II. violenter occupaverat.

V. Anno 1193. Calanus, quinqueecclesiensis episcopus, Croatiae et

Dalmatiae gubernator, donat episcopo zagrabiensi Dominico eiusque

successoribus decimas de pecoribus et victualibus de Krapina, Okić

et Podgoria, quae ad cellaria ducatus congregabantur.

VI. Circa annum 1193. Calanus quinqueecclesiensis episc. Croatiae et

Dalmatiae gubernator. adiudicat episcopo zagrabiensi praedium Ka-

menic in lite cum nobilibus Descislou et Drassa, postquam duo

canonici et tres curiales comites sacramentum deposuerunt, id

praedium semper pertinuisse ad zagrab. episcopatum

VII. Anno 1198. Andreas Dalmatiae, Croatiae et Hulmiae dux, confert

ecclesiae zagrabiensi talem libertatem, ut si quis aliquem de po-

pulo ecclesiae in causam trahere velit, apud episcopum vel ab ipso

constitutos iudices convenire debeat.

VIII. Anno 1199. Emericus Hungar. etc. rex, populum ecclesiae zagra-

biensis a descensu banali et exactione marturinarum eximit; mandat

etiam ut de porcis decimas, quae in episcopatu zagrabiensi col-

ligantur, plenarias episcopus percipiat.

IX. Anno 1200. Andreas Croatiae etc. dux, adiudicat episcopatui zagra-

biensi terram Graboniza in causa quae versata est inter Domi-

nicum zagrabiensem episcopum et Petrum fratrem Zadur.

X. Anno 1200. Emericus Hung. etc. rex. confirmat episcopatui zagra-

biensi Cazmam, quam rex Ladislaus contulit ecclesiae zagrabiensi,

et Zelinam, eorum populis a iudicio et descensu banali exemtis. .

XI. Anno 1200. Andreas Croatiae etc. dux, confert Barano ecclesiae

zagrabiensis decano terram Jerosae (hod. Jarun) deficientis in se-

mine, cum jure legandi eam cui velit.

XII. Anno 1201. Andreas Croatiae etc. dux, confert Dominico zagrabi-

ensi episcopo insulam de Sava, Kagnis dictam.

XIII. Anno 1201. Emericus Hungariae etc. rex, metas bonorum capitulo
zagrabiensi collatorum recenset et confirmat; decimas etiam por-

Pagina.

1

2

3

4

5

6

7

8

8

9

9

10

corum et marturinarum per dioecesim zagrabiensem colligi solitas
episcopo zagrabiensi confert

XIV. Anno 1202. Andreas Croatiae etc. dux, defigit metas terrae Kaianj,

quam Bela III. Barano zagrabiensi decano donavit

XV. Anno 1205. Andreas II. Hungariae etc. rex, fatetur, se terram de

Gorra cum omnibus appendicibus contulisse cysterciensibus ad ab-

baciam construendam, quapropter mandat inhabitatoribus eiusdem

terrae, ut eisdem monachis ita obediant et serviant sicut prius ipsi

qua duci..

XVI. Anno 1209. Andreas II. Hungariae etc. rex, comiti Vratizlao et fra-

tribus eiusdem patrimonium, quod iis rex Emericus abstulerat, ideo

restituit quod olim sibi contra regem Emericum procedenti, ad-

haesissent.

XVII. Anno 1209. Andreas II. Hungariae etc. rex, assumit in suam spe-

cialem protectionem fratres militiae templi tam in Dalmatia

quam in Croatia, unaque praecipit, ne ullus banus vel alter

aliquis descensum vel aliquod tributum vel marturinas ab iis

exigat, aut eos in possessionibus suis quoquo modo turbet

XVIII. Anno 1211. Andreas II. Hungariae etc. rex, confert monachis ord.

cysterciensis de Toplica, totum comitatum de Gorra praeter perti-

nentias Templariorum in eodem comitatu contentas, et praeter

sex generationes cum tenumentis suis, statuens, ut ipsis ita ser-

viat sicut et sibi, duci. Condonat etiam eisdem collectam martu-

rinarum et omnium exactionum, duci obvenire solitam

XIX. Anno 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, eximit neo fundatam

abbatiam de Toplica a descensu et iudicio banali, unaque praecipit,

ut hospites et castrenses ad praefinitum tempus frumentum et

marturinas exsolvant, stabula faciant aut emendent et alia officia

obeant, unaque confert iis medietatem tributi in foro templa-

riorum de Gorra.

XX. Circa annum 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, confert mona-

sterio de Toplica insulam b. Nicholai de Erchy, unaque praecipit,

ut omnes inhabitatores eiusdem abbatiae devote obediant servitiaque

debita praestent

XXI. Anno 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, concedit, ut comes cu-

rialis abbatis de Toplica eandem potestatem habeat in exercendis

iudiciis, quam habuit comes ducis, et iterum praecipit, ut subditi

monasterii toplicensis marturinas et frumentum solvant.

XXII. Anno 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, praecipit, ut subditi

monasterii toplicensis tributum exacte solvant et id quod denega-

verint restituant

XXIII. Anno 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, iterum confirmat liber-

tates monasterio de Toplica. insinuatque si quis banus vel alter

aliquis praedicto monasterio aliquid de terris subtraxerit, licere

abbati eiusdem loci ea repetere non obstantibus quibuslibet etiam

regalibus instrumentis.

XXIV. Circa annum 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, praecipit, ut sub-

diti comitatus Gorrae praeter sex generationes ita serviant mo-

nasterio toplicensi et ea consvetudine sicut olim ipsi qua duci ser-

viebant, mandatque banis, ne exigant descensum in populo contra

voluntatem abbatis .

XXV. Circa annum 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, praecipit universis
comitibus in Sclavonia, ut domum de Toplica custodiant et a rap-
toribus defendant.

XXVI. Circa annum 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, mandat iobagio-
nibus ecclesiae toplicensis, ut tribus vicibus per annum cum cur-
ribus abbati serviant et item tribus diebus per annum in pro-
pria persona laborent .

XXVII. Circa annum 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, tribuit abbati de

Toplica facultatem forum faciendi in Bachusa, praecipitque, ne quis

homines ad dictum forum venientes vel recedentes molestare prae-

sumat

XXVIII. Circa annum 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, praecipit, ut qui-

cumque populos abbatis Toplicae vel terras detinuerit vel fer-

tonem collegerit, restituat abbatiae praenotatae

XXIX. Circa annum 1213. Andreas II. Hungariae etc. rex, donat Barano

zagrabiensi decano terram quorumdam duorum fratrum Cehna et

Weretk, (hod. Čulinec), penes Scepnicham, cum jure eandem ven-

dendi, donandi aut ecclesiis relinquendi

concessas.

XXX. Anno 1215. Stephanus I. zagrabiensis episcopus, donat capitulo

zagrabiensi praedia: Sciteh (Siscia), Odra, Pribisseu et Dren-

cinam, quam donationem Bertholdus colocensis archiepiscopus

confirmat.

XXXI. Anno 1217. Andreas II. Hungariae rex, libertati restituit quemdam

Egidium, qui a primogenitoribus suis ad banatus dignitatem ser-

vitio pertinebat, assumens eum inter suos servos, confirmatque
una ipsi possessiones, quas habebat.

XXXII. Anno 1217. Andreas II. Hungariae etc. rex, ad preces zagrabiensis

praepositi Ciriaci confirmat omnes possessiones et libertates tam

a regibus quam a quibuscumque benefactoribus eidem collatas et

XXXIII. Anno 1217. Andreas II. Hungarie rex, privilegia ecclesiae zagrabi-

ensis confirmat, et populos ecclesiae a iudicio banali et descensu

eximit iniungit quoque bano vel duci, ut decimas marturinarum

et omnium collectarum episcopo plenarie persolvat; unaque mo-

netam regis Hungariae intra ambitum possessionum episcopi et

capituli zagrabiensis, licet ea nunquam in regno Sclavoniae ab

aliquo rege introducta fuerit, extra communem usum ponit.

XXXIV. Anno 1217. Andreas II. Hungariae etc. rex, praecipit salinariis

super Marisium fluvium, ut de salibus aquaticis quinquaginta marcas

efficientibus, canonicis ecclesiae zagrabiensis annuatim ante festum

s. regis Stephani persolvant et Zagrabiam usque deportent ..

XXXV. Anno 1217. Andreas II. Hungariae etc. rex, in commutationem

villae Turdos, quam comitibus Paulino et Jacobo dederat postea

vero ecclesiae strigoniensi contulerat, eisdem nobilibus terram

Burin donat.

XXXVI. Anno 1220. Homines abbatis toplicensis recognoscunt coram cor-

baviensi episcopo Martino jus patronatus abbatis toplicensis ad

ecclesiam s. Stephani in Vernice

XXXVII. Anno 1221. Andreas II. Hungariae etc. rex, restituit Ochuz bano

terram Kemesnice sub Kalnik, quam rex Bela III. patri Ochuz

bani abstulerat et ecclesiae zagrabiensi contulerat, datis ecclesiae

dictis praediis: Rodos, Widuse Cupuc et Braten.

XXXVIII. Anno 1222. Bela totius Sclavoniae dux, confert episcopo zagrabi-

ensi Stephano I. cuius discretione discordia inter patrem ducis ac

ipsum ducem ad concordiam est revocata terram Pzer

XXXIX. Anno 1222. Guepa vidua relicta Armos recognoscit coram spala-

tensi archiepiscopo Guncelino, quod filius eius Tympor dederit

monasterio de Toplica terram quandam suam pro remedio animae

suae et patris sui

XL. Anno 1224. Domaldus comes coram Bela rege et aliis nobilibus

confitetur se nunquam in comitatu de Gorra aliquam terram ha-

buisse vel templariis dedisse •

XLI. Anno 1225. Mater Mothmerii comitis fatetur coram Bela totius

Slavoniae duce, se eas duas particulas terrae in Toplica, quas fi-

lius suus in duello cum quodam christiano perdidisset, sibi po-

stea ab ipso christiano restitutas, donasse pro remedio animae

suae capitulo zagrabiensi

XLII. Anno 1225. Guncellus, spalatensis archiepiscopus et Martinus cor-
baviensis episcopus testificant, comitem Domaldum confessum esse

coram ipsis se terram Mogos, quae nunquam sua fuisset rec tem-
plariis conferre potiusse.

XLIII. Anno 1225. Bela IV. Hungariae etc. rex, donat monasterio topli-
censi pro matris suae Gertrudis, parentum et suae animae remedio,
marturinas sex generationum comitatus de Gorra
XLIV. Anno 1226. Bela IV. rex, donat episcopo zagrabiensi Stephano pos-
sessionem Vertus in simigiensi comitatu..

XLV. Anno 1226. Bela IV. rex, adiudicat episcopo zagrabiensi Ste-
phano II. praedia Bistric et Sciget inter Dravam et Muram, quod
ei quidam Muterinus usque competens tempus non persolverit 150
marcas, quas episcopus eidem accomodaverat pro reconciliando
quodam Egidio, oculis privato
XLVI. Anno 1227. Honorius III. papa, confirmat colocensi archiepiscopo
castrum de Posega, quod hic pro haereticis extra fines eos pro-
fligandis comparaverat.

XLVII. Anno 1227. Nicolaus filius Petri de Ludbregh donat zagrabiensi capitulo possessionem Vrazi-laz in comitatu de Morocha

XLVIII. Anno 1227. Stephanus II. zagrabiensis episcopus. confert capitulo zagrabiensi proventus decimarum cultelli zagrabiensis, exceptis iis, quae ad cellarium episcopale solent deputari. Ad augmentandas canonicorum mensas donat capitulo decimas de Gercha, nec non et ducentos porcos et ducentos cubulos vini, curiam quoque suam et omnes domos in eadem existentes.

XLIX. Anno 1227. Gregorius IX. papa, omnia privilegia et possessiones,
tam a regibus Hungariae quam ab aliis Christi fidelibus concessas
et donatas, capitulo zagrabiensi confirmat.

L. Anno 1227. Gregorius IX. papa, omnia privilegia circa praedia, a
regibus Hungariae et ab aliis Christi fidelibus donata, episcopo za-
grabiensi confirmat

LI. Anno 1227. Gregorius IX. papa, confirmat sententiam archiepiscopi
strigoniensis Feliciani, pro silva Dumbroa contra Sudegnam et alios
nobiles latam.

LII. Anno 1228. Volcheta fratresque Szida et Merge, filii Mezten, con-
ferunt Roberto comiti possessionem suam hereditariam Culpatuu,
nomine dotis nuptialis sororis suae Dragozt
LIII. Anno 1229. Andreas II. Hungariae etc. rex, ad preces Stephani II.
zagrabiensis episcopi de decimis solvendis statuit, ut decima in
specie (in natura) persolvatur, qui vero velit, pecunia eam redi-
mere possit..
LIV. Anno 1229. Andreas II. Hungariae etc. rex, confert Michaeli filio
Abrahae terram Chokol pro servitiis in expeditione contra Ras-
ciam impensis. . .

LV. Anno 1230. Amica conventio inter Stephanum II. zagrabiensem
episcopum et fratres domus militiae templi, vigore cujus Tem-
plarii episcopo zagrabiensi terram ultra Drawam, terrae Wasca
continguam, episcopus vero eis terram Rasecha vocatam cedit. .
LVI. Anno 1230. Zibiscelaus, filius Coian, caeterique agnati eiusdem
restituunt coram capitulo Zagrabiensi injuste detentam terram
Slatennich monasterio toplicensi

LVII. Anno 1230. Neemilus vicebanus et comes zagrabiensis terram
Zlatenich, quam fraude quidam Tersa occupare volebat, mona-
sterio toplicensi adiudicat

LVIII. Anno 1230. Bela IV. Hungariae etc. rex, confirmat donationem
patris sui Andreae II. super terra Chokol fac am

LIX. Anno 1232. Stephani II. episcopi zagrabiensis de capitulo chas-
mensi fundando litterae

LX. Anno 122. Episcopus zagrabiensis et abbas s. Martini de Pa-
monia post longas altercationes inter se conveniunt, ut hic omnes
decimas ultra fluvium Dravam versus Sclavoniam episcopo zagra-
biensi, ille vero abbati decimas quatuor capellarum versus Hun-