absque contradictione aliqua retinere. Prohibemus insuper, ut nulli fratrum uestrorum post factam in ecclesia uestra professionem fas sit, sine Prepositi sui licentia nisi artioris religionis obtentu de eodem loco discedere. Discedentem uero absque communium litterarum uestrarum cautione nullus audeat retinere. Cum autem generale interdictum terre fuerit, liceat uobis clausis ianuis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis suppressa uoce diuina officia celebrare, dummodo causam non dederitis interdicti. Crisma uero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes clericorum, qui ad ordines fuerint promouendi, a diocesano suscipietis episcopo, si quidem catholicus fuerit et gratiam et communionem sacrosancte Romane sedis habuerit et ea uobis uoluerit sine prauitate aliqua exhibere. Prohibemus insuper, ut infra fines parrochie uestre nullus sine assensu diocesani episcopi et uestro cappellam seu oratorium de nouo construere audeat saluis priuilegijs pontificum Romanorum. Ad hec nouas et indebitas exactiones ab archiepiscopis et episcopis, archidiaconis seu decanis aliisque omnibus ecclesiasticis secularibusue personis a uobis omnino fieri prohibemus. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse decernimus, ut eorum deuotioni et extreme uoluntati, qui se illic sepeliri deliberauerint, nisi forte excommunicati uel interdicti aut etiam publice usurarii sint, nullus obsistat, salua tamen iustitia illarum ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntur. Decimas preterea et possessiones ad ius ecclesiarum uestrarum spectantes, que a laicis detinentur, redimendi et legitim e liberandi de manibus eorum et ad ecclesias, ad quas pertinent, reuocandi, libera sit uobis de nostra auctoritate facultas. Obeunte uero te nunc eiusdem loci preposito uel tuorum quolibet successorum nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu uiolentia preponatur, nisi quem fratres communi consensu uel fratrum maior pars consilii sanioris secundum deum et beati Augustini regulam prouiderint eligendum. Paci quoque et tranquillitati uestre paterna in posterum sollicitudine prouidere uolentes auctoritate apostolica prohibemus, ut infra clausuras locorum uestrorum nullus rapinam seu furtum facere, ignem apponere, sanguinem fundere, hominem temere capere uel interficere seu uiolentiam audeat exercere. Preterea omnes libertates et immunitates a predecessoribus nostris Romanis pontificibus ordini uestro concessas, nec non libertates et exemptiones secularium exactionum a regibus

et principibus uel aliis fidelibus rationabiliter uobis indultas auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti priuilegio communimus. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbare aut eius possessiones auferre uel ablatas retinere, minuere seu quibuslibet uexationibus fatigare, sed omnia integra conseruentur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice a uctoritate, diocesani episcopi canonica iustitia et in predictis decimis moderatione concilii generalis. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere uenire temptauerit, secundo tertioue commonita, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri ihesu christi aliena fiat atque in extremo examine districte subiaceat ultioni. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus sit pax domini nostri ihesu christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen. Amen. Amen.

Monogramma (Bene Valete). In der Mitte: Sanctus Petrus, Sanctus Paulus. Gregorius papa viiij. Im Kreise: Signum in bonum fac mecum domine.

Ego Gregorius catholice ecclesie episcopus.

Monogramma.

Ego Johannes Sabinensis episcopus SS. (subscripsi).
Ego Jacobus Tusculanus episcopus SS.

+ Ego Rainaldus Ostiensis et Velletrensis episcopus SS.

Ego Thomas TT. sancte Sabine presbiter cardinalis SS. + Ego Guifredus TT. sanctj Marcj presbiter cardinalis SS. Ego Sinibaldus TT. sancti Laurentii in lucina presbiter cardinalis SS.

+ Ego Stephanus sancte Marie trans Tiberim TT. Calixti presbiter cardinalis SS.

+ Ego Ramerius sancte Marie in Cosmidin diaconus cardinalis SS.

+ Ego Egidius sanctorum Cosme et Damiani diaconus Cardinalis SS.

+ Ego Oto sancti Nicholai in carcere Tulliani diaconus cardinalis SS.

Datum Interamni per manum magistri Guillielmi sancte Romane ecclesie vicecancellarij v. kl. Decembris, Incarnationis dominice Anno MCC XXXVI: Indictione X. pontificatus uero domni Gregorii pape viiii. anno decimo.

Orig. Perg im Archive zu Gleink. Die Bulle hängt an gelben und rothen Seidenfäden. Die Unterschriften sind eigenhändig. Abgedruckt in Mon.

boic. IV. 530. - Hund, Metrop. Salisb. (Monac. edit.) III. 373.

XL.

1236. Passau.

Rüdiger, Bischof von Passau, übergibt das Kloster Schlægl dem Propste zu Osterhofen.

Rudigerus dei gratia Patawiensis ecclesie episcopus omnibus tam presentibus quam futuris salutem in eo, qui est (omnium) vera salus. Ad notitiam omnium cupimus peruenire, quod Chalhohus de Valchenstein ministerialis ecclesie nostre in loco, qui vocatur Slage, fundauit cenobium ad honorem Dei et Genitricis sue (beate) Marie (virginis) cum consensu et voluntate predecessoris nostri beate memorie Wolfkeri. Fundationem igitur illam filius suus Chunradus in nostra presentia renouauit et in hoc magis roborauit, quod a jure aduocatie recessit et sine omni utilitate promisit, eundem locum ipse (ac sui) et sui successores defendere et iniurias proclamare. Preterea partem decimationis, quam in illis bonis (locis illis) habuit, nobis voluntarie resignauit et nos easdem decimas ad petitionem ipsius Chunradi tradidimus illi loco, cenobium inquam illud, ecclesiam et decimas cum omnibus attinentiis cultis et incultis tam in Bavaria quam in Austria (tam in Austria quam in Bawaria) nos conferimus ac (et) committimus pleno iure dilecto in Christo fratri nostro (domino) Preposito in Osterhouen (eiusque successoribus perpetuo) tam in spiritualibus quam in temporalibus, ut ipsum regat secundum regulam beati Augustini et ordinem Premonstratensem. Quicumque ergo cenobium illud in captura piscium, succisione arborum vel qualicunque modo in redditibus suis habitis et habendis indebite leserit vel damnificauerit malitiose, idem sententiam excommunicationis beatorum apostolorum Petri et Pauli ac etiam (necnon) nostram se nouerit incurrisse. Ut autem hec fundatio permaneat (maneat) inconuulsa et ne heredes predicti Chunradi presumant eam in aliquo aggrauare, nos presens priuilegium sigillo nostro et capi

tuli ac etiam (ac) ipsius Chunradi et (etiam) testium subscriptione fecimus communiri. Hii sunt testes: Chunradus decanus Patauiensis, Godfridus archidiaconus et thesaurarius, Chunradus tumplebanus (plebanus), Eberhardus de Veichtenpach, Rugerus de Lonstorf, Meingotus de Waldeche, Heinricus Zobelinus (canonici), Chunradus decanus Ratisbonensis (ecclesie), et canonicus Patauiensis. Ministeriales ecclesie Patauiensis (nostre) Chunradus de Valchenstain, Ortolfus et Heinricus fratres de Waldecke, Pilgrimus de Tannberch et alii quam plures. Datum Patauie anno dominice incarnationis MCCXXXVI.

Hund, Metrop. III. 38. Mon. boie. XII. 389. XXVIII. II. 153. Die eingeschlossenen Worte enthält der Bd. XXVIII. II. der Mon. boic., dagegen die Worte: de Lonstorf, de Waldeche, Zobelinus" in demselben nicht vorkommen.

XLI.

Circa 1236. Otto, Herzog von Baiern, verleiht dem Kloster Suben zum Seelgeräthe für seine Eltern Mautfreiheit für zwölf Küffel Salz und 2000 Käse.

In nomine sancte et individue trinitatis. Otto dei gracia Palatinus comes Rheni, dux Bawarie universis presentem paginam inspecturis salutem in eo, qui est vera salus. Notum esse volumus universis, quod nos ob remedium anime patris nostri pie memorie Ludwici nec non ob salutem nostram et uxoris nostre Agnetis et dilecti filii nostri Ludwici ecclesie S. Lamberti martiris in Subin et fratribus ibidem Deo servientibus hanc prerogativam concessimus, ut apud Burchusen et alias mutas infra Salisburgam et Pataviam sitas omni exactione sopita in victualibus suis, videlicet XII. cuparum salis et II. mille caseos liberam habeant trans vecturam. Huius rei testes sunt comes Conradus de Mospach, comes Otto de Chrunenbach, Hoholtus de Wolintsa, Sifridus de Vrowenburch, prepositus de Raneshoven, mutenarii Pertoldus, Karulus.

Monum. boic. IV. 529.

XLII.

Circa 1236. Vergleich zwischen dem Kloster Reichersberg und Hugo von Sigenheim wegen der Vogtei zu Eholvingen.

Ego Hugo de Sygenheim presenti scripto confiteor universis, quod inter Richerspergenses et me super advocacia Eholvingen,

in qua occasione mei ipsi dampna gravia perceperunt, in presencia dominorum meorum et multa familia ipsius talis composicio est facta. Advocaciam in Eholvingen, quam Rapotoni de Ezzenbach sive debite, ut mihi visum fuit, sive indebite, ut dicti Richerspergenses asserunt, obligavi, liberam ab omni exactione et usu perceptione modica vel magna omnino dimittam, donec eam pro XXIIII. libris Pataviensis monete apud prefatum Rapotonem absolvam vel aput Richerspergenses, si forte ipsi aput sepedictum R. memoratam advocaciam absolverint quoquomodo. Postquam autem sepefatam advocaciam aput R. vel ipsos Richerspergenses absolvero, predicta composicio nostra in eadem advocacia ius meum non minuet nec augebit, sed sine preiudicio utriusque partis erit, quod pro bono pacis inter nos est actum, quod suo tempore iudicantis iusticia declarabit; et negocio ita pendente memorati Richerspergenses apud aliquem spiritualem vel secularem iudicem querimoniam non movebunt. Preterea Richkerum de Rotawe, Chunradum de Stainchirchen posui fideiussores Richerspergensibus antedictis, ne contra ea, que prescripta sunt, aliquando veniam, qui tam ipsi quam ego in manus domini mei comitis Heinrici senioris et in manus domini prepositi Richerspergensis porreximus dexteras nostras, quod hec omnia rata erunt, hoc interposito moderamine, quod si ego, quod absit, laudum meum in aliquo violarem, dicti Richerspergenses requisiti infra dies quatuordecim plene satisfacient de illatis. Ne autem potestas alterutra processum istum inficiari valeat, presens scriptum super hiis omnibus confici postulavi, cuius par Richerspergenses retinebunt et utraque pagina erit sigillo domini mei comitis Heinrici de Ortenberch senioris et sigillo ipsorum Richerspergensium confirmata. Huius rei testes sunt comes de Ortenberch senior et junior, quibus procurantibus composicio hec facta est, Vergandus de Runtingen, Gregorius prepositus de Suben, capellanus suus Heinricus Snainer, Richkerus de Rotawe, Chunradus de Stainchirchen notarius Comitis et alii quam plures. Ceteris de dampnis, que ego et frater meus Werenhardus eis intulimus, ad arbitrium domini mei comitis satisfacere teneor, ipse namque est ab utraque parte arbiter constitutus.

Monum. boic. IV. 443.