temporis super his, que prediximus, aliqua dubitacio uel contentio possit oboriri, hanc inde paginam conscribi et sigilli nostri inpressione iussimus insigniri.

Huius rei testes sunt Chvnradus tvomplebanus Pataviensis, Dietricus decanus in sancta Agatha, Magister Albertus Pitshilin, Wernhardus de Shovmberch, Rvogerus et Sighardus castores, Wernhardus de Hage, Wernhardus et Marquardus de Procheimen, Herbordus de Widaeh, Vlricus de Slvzilberch, Vlricus de Hartheimen, Otto de Terinbach, Heinricus et Heinricus coloni ecclesie in Imzinstorf, Walchvonus de Hofstetin, Otto bi dem gatirn.

Acta sunt hec in domo S. Floriani Anno ab incarnatione domini MCCXXXI. Nonas martii Anno pontificatus nostri X.

Orig. auf Perg. mit beschädigtem Siegel im Archive des Klosters St. Florian. Stülz, Geschichte von St. Florian 305.

II.

1231. 3. August. Eberhard, Erzbischof von Salzburg, kauft dem Ludwig von Hagenau seine Ansprüche an die Vogtei von Reichersberg ab und vereinigt sie auf ewig mit seiner Kirche.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis eberhardus dei gratia salzeburgensis archiepiscopus apostolice sedis legatus in perpetuum. Cvm Transcursus temporum a memoria hominum cognitionem actorum in perniciosa future posteritatis dispendia plerumque expellat, obliuionis malo istius modi sollers antiquorum prudentia scripturarum remedium adinuenit, ut, quociens de ueritate gestorum ab aliquo dubitatur, scripta super his confecta simplicitatem ueri edoceant, que nescitur, sicque fiunt noticie posterorum recentia multa gesta, que alias etiam a recordatione prioris etatis fortasse delesset uetustas. Hoc edoctj presenti seripto notum facimus universis, quod, cum olim Nobilis uir Werenherus de Richersberge in eodem loco in honore beati Michahelis fundauerit monasterium, conuentum canonicorum regularium inibj ordinando proprietatem eiusdem fundj ecclesie Salzburgensi contulit sub hoc modo, ut aduocatus granariorum eiusdem Salzburgensis ecclesie, quj castenvogt uulgariter nuncupatur, sine omni emolumento aduocatiam monasterij predictj tenendo defensor ei existeret diligens et deuotus non expectato tamen defensionis huiusmodi ratione aliquo conmodo temporalj inhibito ipsi etiam et precluso, ne aduocatiam eandem posset alij cuipiam infeudare, cuius ueritas

patet ex donationis autenticis instrumentis, que postmodum per Priuilegia felicis recordationis Reuerendorum patrum Chunradi, Eberhardj, Adelbertj archiepiscoporum Salzburgensium antecessorum nostrorum confirmata fuerunt, quemadmodum in eorumdem scripturis autenticis reperitur. Uerum Cum Salzburgensis ecclesia nostris temporibus talem habere desierit aduocatum et ita aduocatia dicta et defensio inmediate pertineant ad ecclesiam Salzburgensem, quia tamen Lodewicus nobilis de Hagenowe aduocatiam ipsam iniuste et temere in nostram et predicti Monasterij iniuriam uendicans litem mouebat tam nobis quam dicte Richersbergensi ecclesie super illa, nos, etsi contra dictum Nobilem potuissemus in iudicio ex certo iuris nostri beneficio optinere, uexationem tamen, que ex litium fit dispendio, partis redemimus utriusque. Nam Septuaginta libras dicto nobilj dedimus, ut cederet ipsi liti ac jdem Lodewicus Nobilis de Hagenowe coram curia nostra, uidelicet venerabili fratre nostro Rudegero Kimensi Episcopo et Dilectis fratribus Friderico Berthersgadmensi, Magistro Marquarldo Oetingiarum, Magistro Heinrico de Graece Soliensi Prepositis, Gerhoho de Percheim, Ekchardo de Tanne, Libardo de Tegerwac, Gerhoho de Salzburc Marescalco Ministerialibus nostris ac coram Dilecto amico nostro domino Lodewico Comite Palatino Rheni Duceque Bawariorum Illustri ac eius curia scilicet Ottone Comite de Grinenpah, Perngero comite de Levwenberc, Werenhardo de Vtendorf, Chunrado de Geren, Hoholdo de Wolmvtscha Nobilibus Perhtoldo de Oede pincerna, Heinrico de Rore et aliis pluribus, qui in obsidione castri Werde apud Liubenbrokke iuxta ecclesiam in Horreo tractatuj fuere presentes eidem, liti renunciauit omnino et aduocatiam iam diete Richerspergensis ecclesie in nostris manibus resignauit. Cvm igitur Richerspergense Capitulum, sicut et alie ecclesie nostre terre ex iniuste potestatis abusu per aduocatos suos conqueratur frequenter se graues iniurias et dampna grandia sustinere, nos pro libertate ecclesiarum pacifica et quieta pronam immo et sollicitam intentionem gerentes de Capituli et Ministerialium nostrorum consensu aduocatiam ipsam, prout est, absque emolumento potestati nostre decreuimus reseruandam ac sic manibus nostris super altare beati Ruberti patroni nostrj coram positis aduocatiam eandem affiximus ecclesie potestatem nobis nostrisque successoribus adimentes alienandi eam ab ecclesia seu alicuj infeudandj, uolumus enim predictam Richersbergensem ecclesiam defendere per nos ipsos. Ne

autem hec uel a nobis uel a successoribus nostris inposterum infringi ualeant seu quomodolibet immutarj, presens instrumentum super ijs confectum, quo omnis presumptionis temeritas et quod super hoc oriri possit dubium elidantur, sigillo nostro mandauimus insignirj. Testes sunt Chuno Decanus Totumque Capitulum Salzburgense videlicet Hoholdus Custos, Magister Heinricus Sub-Decanus, Vlricus Cantor, Wolframmus Plebanus, Heinricus Hospitalarius, Fridericus Schrallo, Perhtoldus Franco Presbiteri, Hermannus, Heinricus Diaconi, Heinricus, Otto, Hartwicus Subdiaconi, Liebhardus de Tegernwac, Rudgerus de Percheim, Gerhohus Marschalcus, Viricus de Wisbah, Rudgerus de Saluelden, Heinricus de vcelingen et Heinricus filius ejus, Chunradus Tisingaer iudex, Heinricus uicedominus, Vlricus Mornarius, Isengrimus, Meinhardus in porta, Chunradus Mornarius, Siboto plaello et Chunradus filius eius et alii quam plures.

Acta sunt hec Anno ab Incarnatione Domini M. CC. XXXI. Indictione iiii. Datum per manum Magistri Heinrici iii. Nonas Augusti. Orig. auf Perg. mit Siegel im Archive des Klosters Reichersberg. Mon. boic. IV. 437.

--

III.

Erzbischof Eberhard wendete sich um Bestätigung dieser seiner Einverleibung der Schutzvogtei über Reichersberg an den Papst in folgender Weise.

Sanctissimo Patri et domino G. (regorio) sacrosancte et vniuersalis Ecclesie summo Pontifici E. dei gratia Salzburgensis Archiepiscopus cum debita reuerentia pedum Oscula beatorum. Quia ex aduocatorum malicia in partibus Alamanie Ecclesie multipliciter oprimuntur, nos Rycherspergensis Ecclesie, que ad Salzburgensem Ecclesiam ratione fundi dinoscitur pertinere, propter religionem, que tranquillitatis tempore pre multis aliis Ecclesiis vigebat in illa, miserie et calamitatibus condolentes et ab huiusmodi aduocatorum exactionibus cupientes liberare, de conmuni consilio Capituli et Consensu Ministerialium nostrorum libertatis ipsi priuilegium contulimus sub hac forma. (Die Urkunde, welche voransteht, wörtlich.)

Hoc itaque Priuilegium rescriptum vniuersaliter et in toto sanctitati uestre dirigimus supplicantes hvmiliter et deuote, quatenus id auctoritate apostolica dignemini confirmare.

Orig. auf Pergam. mit rückwärts aufgedrucktem Siegel im Archive des Klosters Reichersberg.

IV.

1231. 17. December. Velden. Vertrag des Bischofes Gebhard von Passau und des edlen Witigo aus Böhmen in Betreff der Einlösung des Lehens, welches dieser von der Kirche hatte.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Gebhardus dei gratia patauiensis Episcopus Omnibus presentem paginam inspecturis salutem in domino. Ad noticiam perueniat omnium presentem paginam intuentium, quod nos uolentes absoluere feodum illud, quod Witigo nobilis homo de Boemia a nobis et patauiensi possidet ecclesia, in hoc cum ipso conuenimus, quod ei ccctas marcas argenti patauiensis ponderis pro quadam parte feodi solueremus, que protenditur a fluuio illo, qui dicitur Rveschemuhel, in inferiori parte usque ad danubium, quicquid ipse in dictis terminis a patauiensi ecclesia dinoscitur possidere homines, agros, cultos et incultos, infeodata et non infeodata tali condicione interposita, quod ei in festo purificationis beate uirginis proximo uenturo c. marcas persoluamus, In pentecoste c., In festo beati Martini similiter c. hoc tamen pacto interposito, quodsi in secunda solutione in festo uidelicet pentecostes c. marcas persoluere negligamus, prima solutio c. marcarum sit deperdita et si tercia solutio uidelicet in festo beati Martini neglecta fuerit, ex tunc solutiones sint deperdite precedentes. predictus etiam nobilis Witigo prefatum feodum, quod, sicut diximus, A ruschmvhel in inferiori parte usque ad danubium protenditur, nobis tali pacto obligauit, quod, quando nos ei predictam pecuniam persoluamus siue in terminis constitutis siue ante, ex tunc predictum feodum nobis et ecclesie uacabit libere et penitus absolute. Quodsi prefatam pecuniam terminis constitutis neglexerimus, quidam ministeriales nostri, quos inferius subscribemus, fide data promiserunt, quod ei possessionem predicti feodi, quod nobis obligauit, restituant et resignent. Si uero predictam conuentionem ratam habere nollemus, Otto de Tegernbach et Waltherus de Tannberch ministeriales nostri in dominica Inuocauit ad villam predicti nobilis, que predal dicitur, accedent et inde non recedent, quousque quinquaginta marce predicto uiro nobili persoluantur. Prefatus quoque nobilis fide data uice sacramenti firmiter compromisit, omnia feoda sua, que a patauiensi possedit et possidet ecclesia, in manus nostras obligando, quod ipse in iudicio illo, quod in bonis a nobis comparatis a duce austrie habere dinoscitur, iuxta peticionem nostram et instructionem facere debeat, ut nostre ecclesie

conseruetur et si aliquis nos in dicto iudicio gravare presumpserit, ipse per ius et potentiam nobis et ecclesie illud tenebitur defensare. Quod si facere non poterit uel uoluerit, de predictis ccctis Marcis L. nobis tenebitur relaxare. Et ne aliquis tali facto per aliquam calumpniam ualeat contraire, presentem paginam tam sigillo nostro quam sigillo predicti nobilis decreuimus communire. Huius rei testes sunt Waltherus de Tannberch, Heinricus de Winspach, Chunradus Zachhalm, Heinricus de Monte, Wernhardus et Irnfridus fratres de Pogesruke, Siboto et Heinricus fratres de sancto Vlrico, Fridericus de hengestslage, Wernhardus de Jovchenberge, Heinricus de Griezperge et alii quam plures. Datum apud Velden anno dominice incarnationis M. CC. XXXI. XVI. Kalendas Januarii. Indictione. IIII. Mon. boic. XXVIII. II. 334. Cf. 1. c. 336.

V.

1231. Act. in domo Pilgrimi de Tannenberge. Heinrich und Otto von Marsbach vermachen im Gefängnisse der Herren von Tannberg dem Kloster Reichersberg den Hof zu Wilhalmingen mit einigen Vogteien.

Presenti scripto confitemur universis, quod nos Heinricus et Otto fratres de Morspach filii domini Ottonis, cum a dominis de Thannberch captivati fuissemus, Deum habentes pre oculis tale fecimus testamentum. Predium nostrum in Wilhalmingen, quod nos attingit, exclusa tertia parte fratris nostri Wernhardi Clerici cum molendino et silva ac mansum, quod volgariter dicitur das Zerstet, contradimus fratribus in Richersperg tali interposito laudamento, quod, si Deus liberaverit nos a vinculis, quibus tunc temporis innodati fuimus, iam dicta tradicio redeat in usus nostros et iam dictis fratribus redditus ad dimidium talentum annuatim persolvemus, post mortem vero nostram integraliter cedet Ecclesie. Preterea omnem advocaciam dimisimus memoratis fratribus liberam, videlicet bey der Ahe, unum apud Apgot, duos Daz ederstete, preterea advocatiam prediorum videlicet in Wilhalmingen et Anderstet liberam ab omni vexacione predictis fratribus dimisimus. Insuper quicquid habemus vadimonii ab Episcopatu, quod dicitur Satzunge, dimidietatem dimisimus liberam, reliquam vero partem tradimus uxoribus nostris et quicquid habemus prediorum hic et in Austria, similiter cedet uxoribus nostris. Preterea fratribus in Suben tradidimus dimidium mansum an der Oede cum advocacia et hominibus et advocaciam alterius mansi in eodem loco