dem rade darby nutte dunket wesen, vp dem radhuse in der Nigenstad edder in der kökene.

cxlv Wu eyn iowelk syne rekenschop by den ghemeynen rad lecht.

Ok schal me weten: Weret dat dusser vorscreuen berorden rekenschoppe welk also langk worde, dat de rad des by eynem morghen nycht wol affsitten möchte, so scholde de camerer in der Nigenstad koste bereden laten [den] de dar by der rekenschop weren, vp dat malk io dar bleue also langhe by, dat dar to ende rekenet were. Vortmer wat eyn iowelk rekenet, dat sy van molenwerke, van môlensteynen, van marstalle, van lantweren, van teyghelhusen, vamme Notberghe, vamme Lyntberghe, edder van den cameryen, des schal eyn iowelk antworden dem meynen rade eyne scrifft, vnde de rekenschoppe schal de rad tohope lecghen van iaren to iaren in de kesten by dem schorsteyn bouen der kökene in der Nigenstad.

cxlvj Van broke to forderende vppet leste. Vortmer in den lesten verteyn nachten vor der tyd alse me den nigen rad kundeghen schal, so schal de meyne rad vnde eyn iowelk rad in synem wykbelde forderen de broke, vnde schuldeghen deienne de by oren tyden ghemeldet syn dat se schullen ghebroken hebben tygen den rad, vnde bringhen to ende alsodane sake alse by oren tyden vpghegeuen vnde ghevallen syn, alse se best kunnen, vp dat de olde rad dem nigen rade arbeydes beneme alse he vorderst moghe.

cxlvij Wene men in den nigen rad kundeghen schal.

Vortmer des neghesten mandaghes na twolfften schal de meyne rad vt allen wykbelden de dat iar ouer in dem sittende rade ghewesen weren tohope gan vp dat Nigestadhus, vnde bespreken, wene me in den nigen rad kundeghen schulle to dem tokomeden iare. Vnde dat schal [me] holden in der wyse alse in dussem boke erst anghescreuen is.

Vortmer vmme sunte Micheles daghe vt schullen

de viue by sek vnde de seuen by sek de de ghemeyne rad ghebeden hefft vnde ghesat to des rades vnde to der stad ghelde vnde budele to vorn, tohope gan vnde berekenen by sek, wu yd gheleghen sy vmme der stad ghelt vnde gud, vnde prouen dat ouer, offt de rad darane wes torucghe syn edder touoren syn, vnde secghen dat den eldesten de in de köken pleghen to gande, also dat se myt dem rade dar vort vp raden moghen, wer me dat tokamende schot höghen edder mynneren edder dat blyuen laten [scholde] alse dat er was. Wen de eldesten vnde de rad darvp gheraden hebben, darna vor der tyd alse men betenghen schal to dem schote to swerende schal de rad vp eyne tyd, wen one dat bequeme wesen dunket, de radsworen vorboden to sek, vnde se dar mede vp raden laten, wu hoch vnde wu syde dat me dat schot setten scholde. Vortmer wen de tyd vmme kumpt, also dat me den drefoldighen rad setten schal, darvore vmme wynachten vte schal me vorboden laten rad vnde radessworen, vnde bespreken sek des tosamende, wer me by der wyse blyuen schulle, dat me den drefoldighen rad also sette [alse] dat ghewesen is wente herto, des nu alse men scrifft xuje vnde x iar des mandaghes na twolfften xxшj iar syn, edder effte iemend ghedacht hebbe eyne wyse dede beter sy, dat me dar eyndrechtlik vp raden moghe. Vnde scholde dat nu by der wyse blyuen, so scholden secghen de in dem rade weren vnde to dem rade sworen hedden van der meynheyt edder der gylden weghen, dat se [vnder] sek vnde myt den gyldemesteren dat bespreken, dat eyn iowelk gylde dem rade bescreuen geue erlike frome lüde vt oren gylden, dar de rad vt kesen möghe de öne nutte vnde bequeme dunket wesen darto, dat me se in den rad edder to dem rade to swerende kesen möghe. Vnde de wyse to kesende rad vnde radsworen is, dat me küst in der Oldenstad neghen van der meynheyt, VJ van den wantsnyderen, vnde sesse van den wesseleren vnde u van den garueren, vnde nj van den schowarten, vnde j van den knokenhoweren, vnde twe van den krameren, vnde twe van den goldsmeden, vnde twe van den beckeren, vn

de eynen van den scraderen. To der suluen tyd mach me ok darvp raden, efft des rades edder der tosworen eyd wuran to vorbeteren edder to vorwandelen sy, dat dem rade vnde der stad vromheyt, bate edder bequemicheyt don moghe. Vortmer twisschen des nigen iares daghe vnde des mandaghes neghest na twolfften gan de eldesten vp iowelkem wykbelde tohope, malk vp synes wykbeldes radhus, vnde raden darvp, wene de rad moghe kesen des ersten iares wenne me den drefoldighen rad setten schal in den rad edder to dem rade to swerende, vnde weghet ouer efft iennich vorsumenisse ghescheyn sy van des rades weghen, edder efft iemend ghedacht hedde, dat to der tyd dem rade vnde der stad nutte

were, dat men dat an den nigen rad bringhe, vp dat me dar dat beste vt prouen moghe. Alse de eldesten aldus tohope wesen hebben, vorbodet de borghermestere eyn iowelk synen rad in synem wykbelde, vnde radet dar ok vp alse de eldesten vorghedan hebben, vnde settet denne den rad to dem tokameden iare, vnde ok de tosworen des neghesten iares. Darna settet de erste rad den rad to dem anderen iare, vnde de andere den dridden. Vnde wu de ghesat werden in iowelkem iare, dat steyt ghescreuen erst an in dussem boke. Vnde wenne me eynen nigen rad settet effte setten schal, dat sy in iowelkem iare dat yd sy, so mot me io dar touoren vp raden, alle iare vp dusse sulue tyd.

Wij Bernd vnde Otto vnse sone, van godes gnaden hertogen to Brunswigk vnde Luneborch, bekennen openbare jn dussem breue vor vns, vnse eruen vnd nakomelinge hertogen to Brunswigk vnde Luneborch: Alse vnse ouerelderen vnde elderen van langen tijden vnde we na wente an dusse tijd hebben gehad de muntye to Brunswigk, vnd pennige smedet laten, alle jar eynen nigen sunderliken slach, also dat de suluen nigen pennige, wen dat erste jar vmmekomen was, des verdendeyls myn gulden wenne se eir gedan hadden, vnde de suluen munte vnsen leuen getruwen dem rade vnde den borgeren vnser stad Brunswigk vorpendet vnde vorsad is, alse de breue vtwisen de one darupp gegeuen vnde besegelt sind: des hebbe wij nv angeseen vnde betrachtet den mannichuoldigen bedrepliken groten schaden, de vns, vnsen vndersaten, dem gemeynen armode vnde volcke de jn vnsem lande to donde hebben gescheyn is vnde schut van der vorgerorden wandelinge der pennige, vnde darvan dat neyn stede ewich pennig jn vnsem lande to Brunswigk ginge vnde geue is, vnde hebben sunderliken gemerket, dat vele koplude vnse land mydet myt orer kopenscopp dorch der vorlust willen de se hebben moten vnde lyden an den suluen pennigen, dat vns an vnseren tollen, gulde, vnde ok an anderer vnser handelinge groten 1 schaden deyt. Vnde hebben darup geraden myt vnsen frunden vnde mannen jn dusser wis, dat we der vorgerorden muntye, alle der rechticheit vnde alle des dat we, vnse eruen vnde nakome

linge dare ane hebben edder ane hebben mochten in tokomeden ewigen tijden, wad vns des anroren mach, hebben gantze afftichte dan, also dat we noch nemant van vnser wegene der pennige nicht meir smeden edder maken laten en willen noch en schullen jn tokomeden ewigen tijden. Doch vppe dat jn vnsem vorscreuen lande 2 pennige wesen de dare ghinge vnde geue sin, so hebbe wij de vryheit vnde gnade gegeuen vnsen leuen getruwen dem rade vnde den borgeren vnser stad to Brunswigk, also dat se pennige mogen munten, maken vnde smeden laten wanne vnde wu dicke one dat beqweme wesen duncket, myt alsodannen merken vnde tekenen alse one dat beqweme were, de ghinge vnde geue wesen schullen jn alle vnsem lande to Brunswigk, alse dat drittich schillinge eyne brunswigkesche mark weringe gelden schullen. Vnde dare wille wij, vnse 3 eruen vnde nakomelinge noch en schullen neyne rente noch sleyschat ane vorlenen, vorpenden, vorkopen, noch suluen ane hebben, sunder de muntye schal vry wesen vnde bliuen der vorgenomten vnser leuen getruwen des rades vnde der borgere vnser stad Brunswigk to ewigen tijden. Vortmeir vorwilkoren wij vns, vnse eruen vnde 4 nakomelinge, dat wij noch neymant van vnser wegen neyne muntye anheuen, hebben, edder holden schullen noch en willen jn vnsem lande to Brunswigk jn jennigerleie wijs. Weret auer, dat 5 vromet pagiment van golde offte van suluere jn vnse vorgescreuen land gebracht worde, dat mochte me wol geuen vnde nemen, eyn jowelk na sy

nem gewerde, doch wille wij, dat brunswigkesche wichte vnde witte suluers na marktale ghinge vnde geue bliuen schal, alse dat eire gewesen hefft. To orkunde vnde openbaren bewisinge so hebbe wij vnsen vorgenomten leuen getruwen dem rade vnde den borgeren vnser stad Brunswigk dussen. breff gegeuen myt wolberadenem mode vnde myt

gudem willen, vnde den laten vestent vor vns, vnse eruen vnde nakomelinge myt vnsen anhangenden jngesegelen, vnde js gescheyn na Christi gebord verteynhundert jar dar na jn deme twelfften jare, des sondages jn der vasten alsme singet jn der hiligen kerken dat officium Letare Jerusalem.

Van godes gnaden wij Hinrick vnde Wilhelm vnse sone, hertogen to Brunswigk vnde Luneborch, bekennen openbare jn dussem breue vor vns, vnse eruen vnde nakomelinge hertogen to Brunswigk vnde Luneborch: Alz vnse ouerelderen vnde elderen van langen tijden vnde wij na hebben gehad de munthie to Brunswigk, vnde pennige smedet laten, alle jar eynen nygen sunderliken slach, also dat de suluen nigen pennige, wen dat erste jar vmmekomen was, des veirden deyls myn gulden wen se eire gedan hadden, vnde de suluen muntye vnsen leuen getruwen dem rade vnde den borgeren vnser stad Brunswigk vorpendet vnde vorsath is, alse de breue vtwisen de one darupp gegeuen vnde vorsegelt sin: des hebbe wij nv angeseen vnde betrachtet mannichfaldigen groten schaden de vns, vnsen vndersaten, dem gemeynen armode vnde volke de jn vnser vorges creuen stad to donde hebben gescheyn is vnd schut van der vorgerorden wandelinge der pennige, vnd dar van dat neyn stede ewich pennigh dar ghinge vnde geue sij, vnde hebben sunderliken gemerket, dat vele koplude dat land vnde de stad to Brunswig mydet myt orer kopenschop dorch der verlust willen de se lyden moten an den suluen pennigen, dat vns an vnsen tollen, gulden, vnde ok an anderer vn1 ser handelinge groten schaden deyt. Hirumme hebbe wij2 ganfe afftichte dan der vorgerorden muntye vnde alle der rechticheit de wij, vnse eruen vnde nakomelinge dare ane hebben edder hebben mochten jn tokomeden tijden, wad vns des anroren mach edder an vns komen moch2 te. Vnde orlouen vnde vulborden2 den vorgenomten vnsen leuen getruwen dem rade vnde borgeren vnser

stad Brunswigk, dat se pennige mogen munten, maken vnde smeden laten wanne vnde wu dyke one dat bequeme wesen duncket, myt alsodannen merken vnde tekenen alse one bequeme were, de ghinge vnde geue sin jn dem lande vnde jn der stad to Brunswigk, also dat drittich schillinge eyne mark brunswigkescher weringe gelden schullen. Vnde dare en wille wij, vnse eruen vnde 3 nakomelinge noch en schullen neyne rente noch sleyschat ane vorlenen, vorkopen, noch suluen ane hebben, sunder de muntie schal vry wesen vnde bliuen vnser vorgenomten leuen getruwen des rades vnde der borgere vnser stad Brunswigk to ewigen tijden. Vortmer vorwilkore wij vns, 4 vnse eruen vnde nakomelinge, dat wij noch neymant van vnser wegene neyne muntie anheuen, hebben, edder holden schullen noch en willen jn dem lande to Brunswigk jn jennigerleie wijs. Weret auer, dat vromet pagyment van golde 5 offte van suluere in vnse vorgescreuen land gebracht worde, dat mochte men wol geuen vnde nemen eyn jowelk na synem gewerde, doch wille wij, dat brunswigkessche witte vnde wichte suluers na marktale ginge vnde geue bliuen schal, alse dat eire gewesen hefft. Dat alle dusse vorscreuen stucke vnde eyn jowelk bisunderen to ewigen tijden also bliuen vnde schullen geholden werden, so hebbe wij to orkunde vnse jngesegel vor vns, vnsen sonen hertogen Wilhelme, vnde vnse eruen vnde nakomelinge an dussen breff heten hengen, de gegeuen js na godes bord veirteynhundert jar vnde twelff jar, an vnses heren hymmeluardauende.