Imágenes de páginas
PDF
EPUB

gens necno bohemie. et. luceborgens'. heres. Auf der Rückseite der Urkunde R und von der Hand eines nicht viel spätern städtischen Schreibers Indultum contra schabinos und Raa. Sie ist gedruckt in Abdr. der Acten etc. 1603 I, 138; Br. Händel II, 708, 938; III, 1438; Illustre exam. i. S. Brschw. c. Brschw. 1608, S. 155; Werdenhagen de reb. publ. Hans. I, 43; v. d. Hardt, Acta conc. Const. V, 163; Limnaei jus publ. III, cap. 9, n. 9; Rehtmeiers Chron. 700; Lünigs Reichsarch. pars spec. cont. IV. II, 222; Hempels europ. Staatsrechtslex. IV, 802. Einen gleichfalls im Stadtarchive vorhandenen Transsumpt dieses Privilegiums beglaubigte 1423 Kreuzerhöhung Herzog Otto: nach dem male dat me den rechten houetbreff dorch vnzeckerheit der weghe vnde dorch anderes schedelikes jnvalles willen jn alsodanne stidde dar one des behof were nicht wol secker bringen en mach. Hn.

Sigismundus dei gratia Romanorum rex semper augustus, ac Hungarie, Dalmatie, Croatie etc. rex, ad perpetuam rei memoriam. Et licet circa universorum quietem promovendam quodam fervore regio nostra continuo versetur intentio, ad illorum tamen libertates ampliandas et novas gratias concedendas nostri culminis asspirant interna quos in nostris et imperii sacri fidelitate et constantia novimus singulari affectione perstitisse, ut tandem ipsorum fidelitates, regio benigno respectu preventi, etiam pro reipublice cura pervigili meditatione sollicitos se exhibere possint et fructuosos. Sane pro parte honorabilium proconsulum, consulum, incolarum et universitatis opidi Brunswicensis, Hildesemensis et Halberstadensis dioc. nostrorum et imperii sacri fidelium dilectorum, nostre celsitudini oblata petitio continebat, quatenus ipsis ut in quibuscunque causis mere civilibus et etiam criminalibus extra dictum opidum Brunswicense ad quecunque forensia et secularia juditia etiam publice vel privatim ac in spetie et in genere, salvo ad nostre majestatis curiam et juditium, evocari vel trahi non possint, de spetiali nostre majestatis clementia indulgere et auctoritate romana regia concedere gratiosius dignaremur. Nos igitur dictorum proconsulum, consulum, incolarum et universitatis sincere fidei affectionem, approbate constantie integritatem, et sedule devotionis puritatem, quibus dicti proconsules, consules, et incole, ac universitas in nostre majestatis oculis gratiosos sibi meruerunt suffragari favores, debita consideratione revolventes, ipsorum supplicationibus favorabiliter inclinati, eisdem proconsulibus, consulibus, incolis et universitati Brunswicensi animo deliberato, non per errorem aut improvide, sed sano et maturo

principum, comitum, baronum, procerum et nobilium, ac aliorum sacri imperii fidelium nostrorum accedente consilio, et ex certa nostra scientia, ut in quibuscunque causis mere civilibus et etiam criminalibus extra dictum opidum Brunswicense ad quecunque seu qualiacunque forensia et secularia juditia publica vel privata in spetie vel in genere, salvo nostre ad majestatis audientiam, trahi seu evocari nequeant, quinymmo ibidem in dicto opido, si et in quantum actori vel actrici justitia manifeste denegata non fuerit, juxta dicti opidi municipalia jura et imperialia statuta juri et diffinitioni stare debeant, indulgemus et auctoritate romana regia de plenitudine romane regie potestatis concedimus per presentes. Volumus tamen et eadem auctoritate decernimus, quod unicuique coram sibi competente judice et non suspecto jus prout equitatis et ordo dictaverit rationis ministretur, obstaculis semotis quibuscunque, nostris et imperii sacri juribus semper salvis. Mandamus igitur universis et singulis principibus ecclesiasticis et secularibus, comitibus, baronibus, nobilibus, militibus et clientibus, ac quorumcunque civitatum, opidorum et communitatum rectoribus, ceterisque nostris et imperii subditis et fidelibus, quatenus dictos proconsules, consules, incolas et universitatem Brunswicensem contra nostras concessionem et gratiam ac indultum supradictum nequaquam coram quibuscunque judicibus in quibuscunque juditiis etiam publicis vel secretis extra dictum opidum ad causam seu litem trahere presumant, sub pena indignationis nostre gravissime et quinquaginta marcarum auri purissimi, quas ab eo qui contrafecerit exigi earumque medietatem imperiali erario sive fisco, residuam vero partem injuriam passorum usibus volumus appli

cari. Presentium sub nostre majestatis sigilli testimonio litterarum datum Constantie, anno a nativitate domini millesimo quadringentesimo quintodecimo, prima die Februarii, regnorum nostrorum anno Hungarie etc. vigesimo octavo, Roma

norum quidem electionis quinto, coronationis vero primo.

Ad mandatum domni regis Johannes prepositus de Strigonio vicecancellarius.

LXVIII. BESTÄTIGUNG DER STÄDTISCHEN PRIVILEGIEN DURCH KÖNIG SIGMUND.

1415, Febr. 2.

Das Original befindet sich im Stadtarchive: Pergament, 19" lang, 11" hoch, mit König Sigmunds bei LXVII beschriebenem Majestätssiegel aus gelbem Wachs an einem blau und rothen Seidenstrange. Auf der Rückseite der Urkunde R. Sie ist gedruckt in Br. Händel II, 923; Thes. homag. I, 146; v. d. Hardt Acta conc. Const. V, 165; Rehtmeiers Chron. 701.

Wir Sigmund von gotes gnaden romischer kung, ze allen zeiten merer des reichs, vnd zu Hungern, Dalmatien, Croatien etc. kung, bekennen vnd tun kunt offenbar mit disem brief allen den die jn sehen oder horen lesen: Wann fur vns kommen ist der burgermeistere, rete vnd burgere gemeinleich der stat ze Brunsweich, Hildesemer vnd Halberstader bistum, vnserer vnd des reichs. lieben getruen erber vnd mechtige botschaft, vnd vns diemieticleich gebetten hat, daz wir denselben burgermeistern, reten vnd burgern gemeinleich der stat ze Brunsweich alle vnd igleiche ire gnade, frijheite, rechte, gute gewonheite, brieue, priuilegia vnd hantuesten, die sy von romischen keisern vnd kungen vnsern vorfarn an dem reiche, vnd den hertzogen von Brunsweich vnd Lunenburg, vnd sust von andern fursten vnd herren geistlichen vnd werntlichen erworben vnd herbracht haben, ze bestetigen gnedicleich geruchen: des haben wir angesehen soliche ire diemietige bette vnd ouch ire stete willige vnd getrue dienste die die vorgenanten burgermeistere, rete vnd burgere vnd yre vordern vnsern vorfarn an dem reiche alzeit vnuerdrossenleich vnd getreulichen getan haben, vnd vns vnd dem reiche furbaß tun sollen vnd mugen in kunftigen zeiten, vnd haben dorumb mit wolbedachtem mute, gutem rate vnser fursten, greuen, edeln vnd getruen, vnd rechter wißen den vorgenanten burgermeistern, reten vnd burgern der obgenanten stat ze Brunsweich, iren nachkommen, vnd derselben stat Brunsweich alle vnd igleiche vorgenante ire gnade, frijheite, rechte, gute gewonheite, brieue,

Hn. priuilegia, vnd hantuesten, wie die von worte ze worte lutend vnd begriffen sind, die sy von den egenanten vnsern vorfarn romischen keisern vnd kungen, vnd den hertzogen von Brunsweich vnd Lunenburg vnd sust andern fursten vnd herren erworben vnd redlich herbracht haben, gnedicleich bestetigt, vernewet vnd beuestnet, bestetigen, vernewen vnd beuestnen jn die ouch in craft diß briefs vnd romischer kungleicher machtvolkommenheit, vnd meynen vnd wollen sy daby ouch gnedicleichen hanthaben, schirmen vnd beliben laßen, doch vnschedleich vns vnd dem reiche an sinen rechten. Vnd gebieten ouch dorumb allen vnd igleichen fursten geistlichen vnd werntleichen, grauen, frijen, rittern, knechten vnd amptleuten, vnd sust allen andern vnsern vnd des reichs vndertanen vnd getruen ernstleich vnd vesticleich mit disem brief, daz sy die vorgenanten von Brunsweich an den vorgenantenyren gnaden, frijheiten, rechten, guten gewonheiten, brieuen, priuilegien vnd hantuesten nit hindern oder irren in dhein wiß, sunder sy daby gerulichen beliben lafen als lieb jn sey vnser vnd des reichs sware vngnade zu uermeiden. Mit vrkund diẞ briefs versigelt mit vnser kungleicher maiestaed jnsigel, geben ze Costentz, nach Cristi gepurt viertziehenhundert jar vnd dornach in dem funftziehenden jare, an vnser frawen tag purificacionis, vnser reiche des Hungrischen etc. in dem achtundzweyntzigisten, vnd des romischen in dem funften jaren.

Per d. Johannem prepositum de Strigonio vicecanc. Michel de Priest canonicus Wratisl.

LXIX. PRIVILEGIUM VON PAPST ALEXANDER IV.

1256 Jan. 11.

Das Privilegium, auf welches nachstehendes Executorialmandat sich bezieht, ist nur durch dieses überliefert. Das Original desselben befindet sich im Stadtarchive: Pergament, 9" breit, 8" hoch, sehr zierlich geschrieben, mit bleierner Bulle an einer Hanfschnur. Auf der Rückseite der Urkunde † Brunswicht. Sie war bisher nicht gedruckt.

Alexander episcopus, servus servorum dei, dilecto filio abbati monasterii sancte Marie de Redaxhusen ordinis Cisterciensium, Halberstadensis dioceseos, salutem et apostolicam benedictionem. Cum dilectis in Christo filiis tam clericis quam laicis in Brunswich, Hildesemensis et Halberstadensis diocesium, constitutis ex spetiali gratia duxerimus concedendum, ut nullus ordinarius, nec delegatus, subdelegatus, executor, seu conservator a sede apostolica vel ejus legatis datus infra muros ipsorum divina officia inhibere presumat absque mandato sedis apostolice spetiali, de eodem indulto plenam et expressam de verbo

Hn.

ad verbum mentionem faciente: discretioni tue per apostolica scripta mandamus, quatinus prefatos super premissis non permittas contra con- cessionis nostre tenorem a quoquam indebite molestari, molestatores hujusmodi per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo, non obstante si aliquibus a sede apostolica sit indultum, quod interdici, suspendi, vel excommunicari non possint per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam de indulto hujusmodi mentionem. Datum Lateran. uj Idus Januarii, pontificatus nostri anno secundo.

LXX. EXEMTION DER STADT VOM DIÖCESANVERBANDE.
1256 Aug. 12.

Das Original dieser schon in Rehtmeiers Kirchenhist. II, Beil. 172 gedruckten Urkunde ist nicht mehr vorhanden; der nachstehende Abdruck nach einem Copialbuche des Raths aus dem 15. Jahrhundert. Unter demselben Datum erging an den Abt von Riddagshausen das Executorialmandat, welches gleichfalls nur in dem bezeichneten Copialbuche erhalten ist. Beide Urkunden werden von Hempel im Verz. niedersächs. Urk. fälschlich in das Jahr 1255 gesetzt.

Allexander episcopus, servus servorum dei, dilecto filio nobili viro duci de Brunswik salutem et apostolicam benedictionem. Ut tua supplex devotio et devota supplicatio nos inducunt, ut tibi quantum cum deo possumus gratiam et favorem inpendamus, eapropter, dilecte in domino fili, tuis devotis precibus favorabiliter inclinati ecclesias conventuales necnon parochiales cum suis capellis extra et infra civitatem Brunswicensem, Hildesemensis et Halberstadensis diocesium, a jure diocesanorum cum omni libertate auctoritate apostolica duximus eximendas, non obstantibus aliquibus literis seu indulgentiis a sede apostolica

In der Handschr. 1) legatorum. 2) aliquis.

Hn.

vel legatis ejus impetratis, aut eciam impetrandis per quas hujusmodi consessio veleat inpediri. Decernimus eciam, ut si aliquid2 contra hujusmodi concessionis nostre tenorem a quoquam exstiterit propria temeritate presumptum, sit irritum et inane. Nulli ergo omnino homini liceat hanc paginam nostre concessionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hec attemptare presumpserit, indignacionem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Anagnie pridie Ydus Augusti, pontificatus nostri anno secundo.

LXXI. PAPST BONIFACIUS IX PRIVILEGIUM DE NON EVOCANDO.

1390 Mai 19.

Das Original befindet sich im Stadtarchive: Pergament, 19" lang, 10" hoch, mit bleierner Bulle an roth und gelbem Seidenstrange. Auf der Rückseite der Urkunde R Jacobus, und von einem städtischen Schreiber des 15. Jahrhunderts Priuilegium dat me nicht vtladen schal Rtab. Sie ist gedruckt in Rehtmeiers Kirchenhist. II, Beil. 161. Als Executoren dieses Privilegiums wurden unter gleichem Datum der Abt von S. Ägidien und der Dekan zu S. Blasius in Braunschweig angewiesen. Hn.

Bonifatius episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis proconsulibus, consulibus et universitati opidi Brunswicensis, Halberstadensis et Hildesemensis diocesium, salutem et apostolicam benedictionem. Sincere devotionis affectus quem ad nos et romanam geritis ecclesiam non indigne meretur, ut peticionibus vestris, illis presertim que pacem et tranquillitatem vestram respiciunt, quantum cum deo possumus favorabiliter annuamus. Sane peticio pro parte vestra nobis nuper exhibita continebat, quod vos et singulares persone etiam utriusque sexus ex vestra universitate opidi Brunswicensis, Halberstadensis et Hildesemensis dioces. ab ordinariis vestris ac archidiaconis loci et eorum officialibus multipliciter vexamini, vosque et persone hujusmodi extra dictum opidum sepius ad judicium citamini ad comparendum coram ordinariis, archidiaconis aut officialibus antedictis, et propterea enormia scandala presertim muliebri sexui ejusdem opidi oriuntur, vobisque et personis prefatis inutiles expense et damna intollerabilia frequentius subsecuntur, ac nonnulla homicidia premissorum occasione quandoque perpetrata fuerunt. Quare pro parte vestra nobis fuit humiliter supplicatum, ut providere vobis et hujusmodi personis super hoc de oportuno remedio de benignitate apostolica dignaremur. Nos igitur qui Christi fidelium quietem et pacem querimus singulorum,

[ocr errors]

hujusmodi supplicationibus inclinati, auctoritate apostolica vobis tenore presentium indulgemus, ut vos et hujusmodi persone in dicto opido pro tempore commorantes nequeatis et neque ant etiam per litterarum apostolicarum seu legatorum sedis apostolice impetratarum, per quas nondum ad citationem partium est processum, seu etiam impetrandarum, quorumcunque tenorum existant, non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem, seu earum vel ordinariorum, archidiaconorum aut officialium prefatorum auctoritate extra dictum opidum conveniri vel trahi, dummodo infra opidum ipsum vos et predicte persone sitis et sint parati, de vobis vel illis conquerentibus exhibere justicie complementum coram judice competenti, decernentes irritum et inane quicquid contra hujusmodi indulti nostri tenorem per quoscunque quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attemptari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis et decreti infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Rome apud sanctum Petrum, xj Kal. Junij, pontificatus nostri anno primo. Pro T. de Nyen Ja. de Papia V.

LXXII. ANORDNUNG DES OFFICIALATS IN DER STADT DURCH PAPST BONIFACIUS IX.

1391 Aug. 8.

Das Original dieser bisher nicht gedruckten Urkunde ist verschollen; der nachstehende Abdruck nach einem Copialbuche des Raths aus dem 15. Jahrhundert. Der Inhalt der voranstehenden Bulle wird wörtlich wiederholt; die weiterhin erwähnte, durch welche jene cassirt wurde, ist nicht bekannt.

Bonifacius episcopus, servus servorum dei, ad futuram rei memoriam. Sincere devocionis affectus et constans fidelitas quos dilecti filii proconsules, consules et universitas opidi Brunswicensis, Halberstadensis et Hildesemensis dioc. ad nos et romanam ecclesiam gerere conprobantur, merito promerentur, ut illa eis liberaliter concedamus que ad salubrem statum eorum et dicti opidi verisimiliter cedere dinoscuntur. Dudum siquidem pro parte dictorum proconsulum, consulum et universitatis nobis exposito, quod cum ipsi et singulares persone utriusque sexus ex dicta universitate ab ordinariis eorum ac archidiaconis loci et eorum officialibus multipliciter vexarentur et extra dictum opidum sepius ad judicium traherentur ad comparendum coram ordinariis, archidiaconis aut officialibus antedictis, et propterea enormia scandala eciam muliebri sexui ejusdem opidi, ac eisdem proconsulibus et consulibus et universitati ac personis inutiles expense et dampna intollerabilia frequencius subsequebantur, [ac] nonnulla homicidia premissorum occasione quandoque perpetrata fuerant: nos eisdem proconsulibus, consulibus et universitati per nostras literas duximus indulgendum, ut ipsi ac eciam persone in dicto opido pro tempore commorantes nequirent per literarum apostolicarum seu legatorum sedis apostolice impetratarum, per quas nondum ad citacionem parcium esset processum, seu eciam impetrandarum, quorumcunque tenorum existerent, non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mencionem, seu earum [vel]2 ordinariorum, archidiaconorum aut officialium prefatorum auctoritate extra dictum opidum conveniri vel trahi, dummodo infra ipsum opidum proconsules, consules, universitas et persone hujusmodi essent parati de ipsis conquerentibus exhibere justicie complementum coram judice competenti, dilectis filiis abbate3 monasterii sancti Egidii et decano ecclesie sancti Blasii Brunswicensium dictarum dioc. executoribus earundem literarum per alias nostras literas deputatis. Et subsequenter per nos accepto; quod indultum hujusmodi in non modicum prejudicium venerabilium fratrum nostrorum Halberstadensis et Hildesemensis episcoporum et dilectorum filio

1) Fehlt in der Handschr.

rum ipsorum archidiaconorum et capitulorum necnon cleri civitatum et dioc. Halberstadensis. et Hildesemensis cedere noscebatur: nos per alias nostras literas ex certis causis tunc ad id nostrum inducentibus animum indultum hujusmodi et quecunque, inde secuta auctoritate apostolica revocavimus, cassavimus et irritavimus, ac nullius esse voluimus roboris vel momenti, prout in predictis litteris plenius continetur. Cum autem, sicud exhibita nobis nuper pro parte proconsulum, consulum et universitatis peticio continebat, pro eo quod predictum opidum ab Hildesemensi fere per unam et ab Halberstadensi civitatibus predictis, in quibus dicti ordinarii, archidiaconi et officiales suam jurisdictionem exercent seu sua tribunalia tenent pro tempore, et ad quas quidem civitates predicti proconsules, consules et persone per ordinarios, archidiaconos aut officiales ipsos in casibus seu causis quorum cognicio de consuetudine vel de jure ad eos communiter vel divisim pertinet, pro tempore ad judicium evocantur, ultra unam dietas legales notorie distent, et quandoque contingat tum propter hujusmodi locorum distanciam tum eciam propter indiscretas citaciones et processus, quos faciunt sepedicti ordinarii, archidiaconi seu officiales pro tempore, hujusmodi homicidia necnon rancores, scandala eciam enormia plurima sint exhorta et suscitentur, ac valde onerosum sit proconsulibus, consulibus, universitati et personis eisdem coram ordinariis, archidiaconis seu officialibus predictis in civitatibus antedictis stare juri in casibus seu causis antedictis: pro parte dictorum proconsulum, consulum et universitatis, asserencium quod ipsi et persone hujusmodi de se conquerentibus pro tempore infra ipsum opidum juri ut prefertur sint stare parati, nobis fuit humiliter supplicatum, ut non obstante revocacione predicta providere ipsis super premissis de oportuno remedio de benignitate apostolica dignaremur. Nos itaque predictos proconsules, consules ac universitatem, ut eorum devocio hujusmodi erga nos et predictam romanam

2) Statt earum vel hat die Handschr. eorum.

3) In der Handschr. abbati.

« AnteriorContinuar »