nostri Spirensis ecclesię videlicet episcopi, renovari et rescribi per regalem nostram munificenciam iubemus, quoddam preceptum, quod piissimus beatę memorię senior noster et antecessor, Otto tercius, imperator augustus, Spirensi ecclesię suique provisoribus videlicet episcopis donavit et sicut alii antecessores sui regés et imperatores concessit. Hoc est, ut nullus dux, sive comes vel aliquis publicus iudex vel ullus ex iudiciaria potestate aut aliqua cuiuslibet potestatis ignota persona, nisi solus episcopus et advocatus ipsius supradictę Spirensis ecclesię ex iussione et concessione nostra deinceps potestatem habeat pro quocunque negocio, vel pro aliqua re parva aut magna placitum retinere, seu publicum iudicium facere infra civitatem Spira seu Nemeta vocatam, aut in circuitu extra civitatem, id est in villa Spira et in marcha que eidem urbi adiacens est, aut aliquid per regalem bannum in usum nostrum successorumque nostrorum exigere, neque aliquid de prędiis vel de moneta, seu theloneo, vel ex ulla re in fiscum regium transferre. Nec ullus hominum ex fidelibus sanctę Dei ecclesie ac nostris in ecclesiis, vel agris aut locis, seu in reliquis possessionibus prefatę ecclesie, quas iuste et racionabiliter possidere videtur, in quibuslibet pagis vel territoriis, vel quidquid ibidem propter divinum amorem et veneracionem beatę Marię semper virginis collatum fuerit, ad causas audiendas vel freda exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut fideiussores tollendos, aut ullas reddibiciones vel illicitas occasiones requirendas, aut homines ipsius ecclesię tam ingenuos, quam servos, et mundilingos iniuste constringendos ullo unquam tempore inire audeat, vel ea que supra memorata sunt penitus exigere aut exactare presumat. Sed liceat ibidem Deo famulantibus sub nostrę immunitatis. tuicione, quieto ordine vivere ac residere, quatinus melius illis delectet, omni tempore pro nobis atque stabilitate tocius regni a Deo nobis collati, Domini misericordiam attencius exorare. Et ut nostre concessionis auctoritas stabilis et inconvulsa permaneat, hanc nostri pręcepti paginam manu propria roborantes nostrę imaginis sigillo imprimi iussimus. Signum domini Heinricii secundi regis invictissimi. Engilbertus cancellarius vice Willigisi archicapellani recognovi. Data III. idus iunii anno incarnacionis dominicę MIII. indictione I. anno vero domini Heinricii regis secundi II. Actum Babenberge.

21. Otto III, könig schenkt der domkirche zu Speyer unter'm bischofe Rupert ein gut zu Liedelsheim im Ufgaue. Boppard, 995 ian. 29.

In nomine sancte et individuę Trinitatis. Otto divina favente clemencia rex. Si ecclesias Dei nostri regali potencia aucmentari studuerimus, hoc procul dubio et ad presentis nostri regni statum et ad eterne beatitudinis premium nobis profuturum fore credimus. Quapropter omnium fidelium nostrorum tam presencium quam et futurorum noverit sollers industria, quomodo nos ob remedium animę nostrę parentumque nostrorum, nec non ob devotum et infatigabile servicium Ruobberti sanctę Spirensis ecclesię venerabilis episcopi dedimus quoddam nostrę proprietatis predium ad eandem ecclesiam in honore sanctissimę Dei genetricis Marię constructam, situm in villa Liudoldesheim dicta, in pago quoque Ufgouue vocitato et in comitatu Cuononis comitis, atque id ipsum prędium cum omnibus utensilibus suis, hoc est mancipiis utriusque sexus, areis, edificiis, terris, cultis et incultis, agris, pratis, campis, pascuis, silvis, venacionibus, aquis aquarumque decursibus, piscacionibus, molendinis, viis et inviis, exitibus et reditibus, quesitis et inquirendis cunctisque aliis appendiciis, que adhuc dici aut nominari possunt ad integrum eidem ecclesię tradidimus. Ea videlicet racione, ut idem iam dictus Ruobbertus episcopus suique successores dehinc teneant atque firmiter possideant. Et ut hec nostrę dominacionis tradicio nunc et in futuro firma et inconvulsa permaneat, hoc preceptum inde conscriptum sigilli nostri impressione signare iussimus, manuque propria, ut infra videtur corroboravimus. Signum domini Ottonis gloriosissimi regis +. Hildibaldus episcopus et cancellarius vice Willigisii archiepiscopi recognovi. Data IIII. kal. febr. anno dominicę incarnacionis DCCCCXCV. indictione VIII. anno autem tercii Ottonis regnantis XII. Actum Poparton feliciter.

22. Heinrich II. könig schenkt der domkirche zu Speyer unterm bischofe Walther güter zu Gleisweiler. Hochstadt und Wolmersheim. Polide. 1006 ian, 1.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Notum sit omnibus sancte Dei ecclesię fidelibus presentibus scilicet et futuris, qualiter nos tam pro anime nostre remedio, quam eciam pro venerabilis Uualtheri sancte Spirensis ecclesię episcopi, pio interventu tale prędium quale Lanso manumissus tenuit atque possedit, in nos

que iudiciario iure hereditavit, eiusdem ecclesię fratribus sanctę Marię inibi servientibus, hac preceptali pagina in proprium donavimus. Situm vero in pago Spirihgouue nuncupato et in comitatu Wolframmi comitis, in villis autem Glizenuuilere et Hohenstat ac Wolmodesheim, seu ubicunque videtur situm esse, cum omnibus eiusdem prędii utilitatibus et appendiciis, nominatim mancipiis utriusque sexus, areis, edificiis, terris cultis et incultis, pratis, pascuis, sive compascuis, seu apium pascuis, vineis, vinetis, silvis, aquis aquarumque decursibus, molendinis, piscacionibus, quesitis et inquirendis, seu omnibus, que dici vel scribi possunt quoquolibet modo utilitatibus. Precipientes igitur ut prefatus Uualtherus venerabilis episcopus suique successores liberam dehinc habeant potestatem idem prędium tenendi, possidendi, commutandi, precariandi seu quicquid sibi libeat omnibus modis de eodem prędio ad usum fratrum faciendi. Et ut hęc nostrę tradicionis auctoritas stabilis et inconvulsa permaneat hanc nostri precepti paginam inde conscriptam manu propria roborantes, sigilli nostri impressione insigniri iussimus. Signum domni Heinrici regis invictissimi. Eberhardus cancellarius vice Uuilligisi archicapellani recognovi. Data kal. ianuarii anno dominicę incarnacionis MVI. indictione III. anno vero domni Heinrici secundi regnantis V. Actum Polide feliciter amen.

23. Heinrich II. könig bewilligt dem bischofe Walther zu Speyer einen iahrmarkt und das münzrecht zu Marbach. Duisburg. 1009 märz 17.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Si ecclesiarum Dei loca, alicuius incrementi dono sublimare studuerimus, nobis id profuturum esse minime dubitamus. Quapropter omnium nostrorum fidelium tam presencium quam futurorum industrię notum esse volumus, qualiter nos per interventum Burchardi Wormaciensis episcopi nobis dilecti, ob anime nostre remedium, et ad relevandam ex parte Spirensis ecclesię inopiam, Walthero eiusdem sedis episcopo, regia et preceptali auctoritate confirmamus mercatum in pago Murrensi in comitatu vero Adelberti comitis in villa Marcbach, cum banno nostro et omni publica functione, sive vectigalium exactione, tradentes ei insuper cum banno nostro licenciam, ac liberam potestatem in eadem villa faciendi monetam, forma, pondere, et puritate Spiren

sium sive Wormaciensium denariorum, ad destruendas in circuitu falsas monetas, ea quippe racione, ut predictus Waltherus Spirensis episcopus, suique successores de pręnominato mercato banno, sive publica functione, atque moneta, ceterisque eorum utilitatibus, dehinc liberam habeant potestatem, quicquid eis placuerit faciendi, omnium hominum contradictione remota. Et ut hec nostre confirmacionis, sive donacionis auctoritas stabilis et inconvulsa omni permaneat tempore, hoc preceptum inde conscriptum manu propria corroborantes, sigillo nostro insigniri iussimus. Signum domni Heinrici regis invictissimi. Guntherus cancellarius vice Uuilligisi archicapellani recognovi. Data XVI. kal. aprilis, indictione VII. anno dominicę incarnacionis MVHII. anno vero domni Heinrici secundi regnantis VII. Actum Diusburge feliciter in Dei nomine amen.

24. Walther bischof zu Speyer trifft einen gütertausch mit einem gewissen Sachso. Speyer. 1020 april 7.

In nomine sancte et individuę Trinitatis. Waltherus Spirensis ecclesię venerabilis presul concambium fecit cum Sahsone et coniuge sua Geila, tradens eis potestative per manum advocati sui Egberti unam hobam legitimam in Odderstateru marcha sitam cum omnibus utensilibus ad eam rite pertinentibus et ad dimidiam hobam in Aluingon, et econtra Sahso tam potestative cum manu coniugis suę Geilę tradidit episcopo omne predium iuris sui in Puzeru marcha situm cum omnibus utensilibus ad illud pertinentibus, in pratis, in pascuis, in silvis, in piscacionibus, in cultis et in colendis. Et notum sit, qualiter ego Wolbbrandus statim in presencia Waltheri episcopi concambium feci cum prefato Sahsone et coniuge sua Geila tradens eis potestative per manum advocati nostri Egberti duas hobas in Grumbacheru marcha sitas, et duas areas legitimas cum exitibus et reditibus et omnibus utensilibus ad eas recte pertinentibus et vinee ad unam carradam vini, et prati ad quinque carradas feni. Econtra Sahso cum coniuge sua Geila tradidit mihi eandem hobam in Odderstateru marcha sitam cum omni iure suo nulla contradicente persona coram testibus subnotatis. Reginger prepositus, Ebbo dechanus, Bennelin, Engilbold, Ernust, Benno, Wobbelin, Ruozelin, Godebold, Wolfhart, Willibraht, Egbraht advocatus et eius filius Egbraht, Gumbraht,

et eius filius Berenger, Ratheri, Volckeri, Azelin, Gundelah, Volmar, Sigebodo, Astat, Sigebold, Iring, Ruodolf, Zundebold, Sigeuuin, Landolt, Siggelin villicus, Winihart, Wasego, Miezo, item Miezo, Unno, Erkanbold, Vocco, Lono, Rabbo, Vizecho, Zileuuart, Mago, Dudelin, Gozbraht, Heimo, Ouuuo, Noding, Siggelin, Diethelm, Voccelin, Regizmann, Diebbraht, Ezo, Ozo, Diezman, item Diezman, Ozo, Gezo. Istud concambium factum est VII. idus aprilis in anno dominicę incarnacionis MXX. anno autem Heinrici regnantis XIX. imperii autem VII. anno vero Waltheri venerandi pręsulis XVI, indictione III. Actum est Spire feliciter. Hanc cartulam scripsit Ebo prespiter et magister scolaris cum precepto Waltheri episcopi. Signum Waltheri episcopi Spirensis.

25. Walther bischof zu Speyer trifft mit dem ritter Arnold einen tausch über den zehenten und eine kirche zu Schutzingen und Illingen, Speyer. 1023.

In nomine patris et filii et Spiritus sancti. Noverint omnes Christiani fideles, tam presentes, quam et futuri, qualiter ego Waltherus indignus ecclesię Spirensis presul quandam decimam synodali iudicio acquisitam, in pago Chreigowe in villa Scuzingun et in marca Illingun sitam, cum ecclesia et atrio ecclesię tradidi potestative cuidam venerabili militi nomine Arnoldo, pro nostro utriusque compendio et in proprium ius ipsius ex toto in tota ipsa marca transfudi. Econtra tradidit ille in ius ecclesię et episcopii nostri unum legitimum mansum in villa Gladebach, cum curtili et omnibus utilitatibus ad eum respicientibus, alterum vero mansum in eadem marca, iuxta villam et decursum aque in Duiffenbach ea conveniencia, ut coloni ipsius mansi omnes liberam habeant potestatem, in tota prescripta marca ligna in focum et in edificia cedere, porcos, oves, et boves, vaccas et iumenta pascere, pasturas porcorum in glandibus sine precio facere, et decimam illius mansi ex toto et insuper decimam de ipsa marca quam de nostro prędio prius decimavimus ad ecclesiam in Duiffenbach, convenimus eciam ut omnes coloni nostri de Duiffenbach in tota prefata marca Scuzingun et Illingun securiter absque sua et omnium prohibicione habeant ligna in focum, pascua, et herbas, et glandes et omnem pascendi utilitatem. Et ut hęc convencio in perpetuum servetur, hanc cartam inde conscribi et in synodo coram clero et plebe fecimus recitari et sigillo