acostumat en las mas de nos et de nostres successors cossols de

la vila de Monpeylier.

Item, establem quels digz regens deion jurar sus los sans de Dieu Euvangelis en las mas de nos e de nostres successors cossols de Monpeylier totas las cauzas desusdichias attendre e complir e servar ben e fizelmens, aysi quant dig es desus, e encaras mays de servar e de gardar los establimens e las adordenansas fachias per los digz mercadiers.

(Suit la formule de serment à l'usage du consul des marchands de Montpellier naviguant outre-mer.)

Biblioth. Nation., Cartulaire de Montpellier, fol. 126 sq.

XXXIX.

LETTRES DU ROI DE FRANCE CHARLES V, RELATIVES A LA MARQUE ET A LA VENTE. DES DRAPS PROVENANT ᎠᎬ LA FABRIQUE DE MONTPELLIER.

(15 Décembre 1376.)

Karolus, Dei gratia Francorum rex, gubernatori superioritatis ville Montispessulani, aut ejus locumtenenti, salutem.

Pro parte burgensium et habitatorum ipsius ville fuit nobis nuper humiliter supplicatum ut, cum ipsi habeant et habere consueverint ab antiquo in villa eadem, qualibet septimana, tres dies mercati, videlicet martis, jovis et sabbati, ac nonnullas communes plateas pro vendendis emendisque mercibus, victualibus, et rebus aliis quibuscumque, quas ibidem ducere et portare contingit, eisdem concedere dignaremur ut alterum ipsorum trium dierum et unam ex plateis antedictis pro venumdatione et delatione pannorum ac lanarum, staminum filorumque, et aliorum necessariorum pro pannis in dicta villa faciendis, eligere, statuere et ordinare auctoritate nostra, et pannos hujusmodi aliquo signo vel sigillo plumbeo aut alio

consignare seu sigillare, sive consignari vel sigillari facere per custodes super hoc deputandos, quorum ordinacio et institucio eis nichilominus committatur, possint et valeant impune; nos igitur, volentes super hoc mature et deliberate procedere, vobis harum serie committimus et mandamus quatenus an premissa, per ipsos burgenses et habitatores, ut predicitur, postulata, ad nostri et prefate ville utilitatem, aut in nostri et successorum nostrorum vel alterius cujuscumque prejudicium, necne, cederent aut possent cedere, pro nunc vel eciam in futurum, per vos aut deputandos a vobis solerter et diligenter ac cum fide dignis testibus fideliter informetis, informacionem ipsam sub vestro sigillo fideliter inclusam nobis seu dilectis et fidelibus gentibus de magno nostro consilio quantocius poteritis transmittentes, quatenus super hoc tucius disponi valeat, prout fuerit consonum rationi.

Datum Parisiis, XVa die decembris, anno Domini millesimo CCC. LXXVI, et XIII° regni nostri.

Arch. mun., Grand Chartrier, Arm. A, Cass. IX, No 17. (Expédition originale sur parchemin, avec fragment du grand sceau royal de Charles V, en cire jaune.)

XL.

PRIVILEGE DU ROI DE NAVARRE CHARLES-LE-MAUVAIS,

POUR LA

FABRICATION ET LA VENTE DES DRAPS DE MONTPELLIER.

(Mai 1377.)

Karolus, Dei gratia rex Navarre, comes Ebroycensis, et dominus Montispessulani, notum facimus universis presentibus et futuris quod, cupientes subditos nostros privilegiis et honoribus nostris temporibus augmentari, eorumque utilitati, favente Domino, providere, audita supplicatione dilectorum et fidelium nostrorum consulum dicte nostre Montispessulani ville, conti

nente quod, cum in dicta villa incepta fuerit noviter fieri draperia pannorum laneorum per plures singulares ejusdem ville, habeantque ab antiquo dicti supplicantes et alie gentes ville predicte tres dies in septimana qualibet, videlicet dies martis, jovis et sabbati, quibus consueverunt facere et tenere mercatum de quibuscumque rebus venalibus, quorum trium dierum vellent per nos eisdem assignari unum diem quo dicti panni in dicta villa facti et faciendi in quadam certa platea per nos eisdem concedenda venderentur, necnon et eisdem concederemus quod pannos eosdem certe latitudinis et longitudinis per ipsos statuende possent sigillare seu signare signo seu sigillo consulatus, ac facere visitari, videri et inspici an sint sufficientes necne per custodes ad hoc per ipsos consules in dicto officio eligendos, sicut et in alia draperia antiqua et aliis officiis dicte ville videri et inspici est fieri consuetum; nos igitur, predicte supplicationi favorabiliter annuentes, de nostris certa scientia et gratia speciali, eisdem consulibus concessimus et per presentes concedimus quatenus iidem consules qui nunc sunt et pro tempore fuerint ac quicumque alii singulis septimanis, uno de dictis tribus diebus per dictos consules eligendo, possint et valeant facere et tenere mercatum pro dictis pannis emendis et vendendis, et in certa platea per dictos consules statuenda, eligenda ac facienda, eorum tamen sumptibus et expensis, aut emolumentorum provenientium ex sigillo seu signo quo panni sigillabuntur vel signabuntur, possintque dicti consules singulis annis eligere et creare custodes ad officium dicte draperie et in ipso officio expertos, qui habeant potestatem visitandi, videndi et inspiciendi an dicti panni sint sufficientes necne, recepto tamen juramento per eosdem consules ab eisdem custodibus, prout in et de aliis officiis dicte ville facere consueverunt, et pannos eosdem sufficientes repertos sigillo aut signo dicti consulatus sigillari facere vel signari per aliquem probum virum ad hoc per dictos consules eligendum; mandantes tenore presentium gubernatori et bajulo, ceterisque justiciariis nostris

dicte ville, eorumque locumtenentibus, presentibus et futuris, ut dictos consules presentes et futuros eorumque universitatem nostra presenti gratia uti et gaudere faciant et permittant pacifice et ad plenum, omni impedimento cessante. Quod sic fieri volumus et jubemus; et ut sit firmum et stabile, perpetuumque maneat in futurum, nostrum presentibus fecimus appendi sigillum, salvo in aliis jure nostro et in omnibus quolibet alieno. Datum in villa nostra Oleti, mense maii, anno Domini millesimo trecentesimo septuagesimo septimo.

Arch. mun., Grand Chartrier, Arm. B, Tiroir IV, No 5. (Original sur parchemin, avec le grand sceau en cire verte du roi de Navarre, comte d'Évreux.)

XLI.

BULLE D'INNOCENT III, AUTORISANT LA FONDATION DE DEUX LITS FUNEBRES A MONTPELLIER.

(22 Janvier 1215.)

Innocentius episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Johanni Luciano et Deodato de Fans, civibus Montispessulani, salutem et apostolicam benedictionem.

Devotioni vestre auctoritate presentium indulgemus ut, pro remissione peccatorum vestrorum, duos lectos deinceps constituere valeatis apud ecclesias terre vestre, in quibus, sine pretio et ecclesiarum prejudicio, ad sepulturam defunctorum corpora deferantur.

Datum Laterani, XI kal. februarii, pontificatus nostri anno octavodecimo.

Arch. mun., Grand Chartrier, Arm. B, Cass. III, No 1 bis, et Grand Thalamus, fol. 56 vo.

XLII.

EXTRAIT DU TESTAMENT DE JEAN LUCIEN, DRAPIER ET BOURGEOIS

DE MONTPELLIER, MENTIONNANT DIVERSES FONDATIONS au profit DE LA COMMUNE.

(16 Mars 1218-19.)

In nomine Sancte et Individue Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti.

...

Anno Domini nostri Jhesu Christi Incarnationis millesimo ducentesimo octavodecimo, septimo decimo kalendas aprilis, ego Johannes Luciani, draperius, filius quondam Petri Luciani et Ermessendis uxoris ejusdem, in mea per Dei gratiam mentis et corporis bona existens memoria et valetudine, sic ultimam voluntatem meam et testamentum meum facio, et rebus meis ita dispono. In primis eligo sepulturam in cimiterio dominorum canonicorum Sancti Petri de Magalona; et accipio pro salute et remedio anime mee quinquaginta millia solidorum Melgoriensium, de quibus dimitto Ecclesie Magalonensi centum.... In omnibus aliis bonis et juribus meis mobilibus, ubicumque sint et quecumque sint, heredes michi instituo Guillelmum Luciani et Petrum Luciani fratres meos, equis portionibus, qui ipsi compleant omnia supradicta, ad notitiam et commonitionem dictorum gadiatorum et executorum meorum. Et volo quod ipsi teneant per decem annos quemdam sacerdotem, qui celebret pro anima mea et parentum meorum et omnium fidelium defunctorum infra decem annos continuos post mortem meam. Et volo quod ipsi et heredes eorum in perpetuum teneant lectum munitum quem ego constitui in ecclesia Beate Marie ad defferendum corpora mortuorum, a domino papa michi concessum. Et pro hoc obligo clausum meum, scilicet vineam et ortum quos emi de Bernardo Leterico et filia Petri de Sancto Guillelmo; ita quod quicumque