Imágenes de páginas
PDF
EPUB

cessus est Compostellæ, in recompensationem ipsi archiepiscopo et ecclesiæ Bracharensi concessimus perpetuo retinendum.

In tantum autem illa forma compositionis tibi com placuit, quod pro bono pacis litti cessisti, petitioni renuntiavisti omninò super duabus ecclesiis, videlicet sancti Fructuosi, et sancti Victoris et medietate Bracharæ cum pertinentiis suis omnibus de quibus cum aliis fuit facta commissio; refutans quidquid juris in illis habuisti, vel potuisti habere; renuntians quoque sententiæ quæ super eis pro Compostellana ecclesia contra Bracharensem fuerat promulgata: super qua coram nobis aliquandiu fuerat litigatum. Nulli ergo, &c. definitionis, absolutionis, et concessionis, &c. Datum Laterani..

NOTAS.

La narracion que hay en esta decretal manifiesta claramente los gravísimos perjuicios que se siguieron de haberse introducido en España las ideas de la Curia romana; pues vemos el modo con que se seguían y terminaban los pleytos con dispendios enormes, duracion inmensa, confusion de los hechos, y trastorno del sentido de los cánones, y monumentos respetables de la antigüedad.

Cualquiera que haya leído la narracion histórica de mi disertacion, habrá notado que todas las vicisitudes de los obispados de Coimbra, Viseo, Lamego y Ejitania sobre metropolitanos, tuvieron su oríjen en las que sus territorios sufrieron sobre la soberanía, , y con esta sola verdad histórica se descubría la jurídica, y lo que debia sentenciarse.

Todos cuatro estaban sitos en la orilla izquierda del Duero, y por consecuencia su territorio era de la provincia de Lusitania, sujeto espiritualmente al metropolitano de Mérida mientras duró la dominacion romana. Los suevos la poseyeron despues con la Galicia, y cesó la sujeción á Mérida, comenzando la que se mandó tener á Braga. El rey Teodomiro

Hh

tuvo por muy estendido su reyno para componer una sola provincia, y dispuso que hubiera dos, una en Braga y otra en Lugo año 569: entónces los cuatro obispados quedaron sujetos á Braga.

El rey godo Leovijildo estinguió el reyno de los suevos en el último lustro del mismo siglo sesto, y desde aquella época la soberanía era la misma en Braga que en Mérida. Correspondia por consiguiente que los cuatro obispados volvieran á su verdadero y primitivo metropolitano de la Lusitania, que era el de Mérida. Con efecto lo mandó así el rey Receswinto en el concilio de Mérida del año 666.

Esta ciudad cayó en poder de los moros; y perseverando cautiva, trasladó el papa Calisto segundo al obispado de Compostela, sito en la provincia de -Galicia, el honor y derechos de arzobispo metropolitano de la provincia eclesiástica de Mérida el año 1119 y supuesto que litigando en el siglo XII no se hacia caso de la soberanía temporal, era sencillísima la declaracion de que los cuatro obispados pertenecian al arzobispo de Compostela, representante del de Mérida.

El de Braga espuso á su favor la posesion por los años 1198; y como hubiese alegado los verdaderos principios, debia conseguir la propiedad sin embargo de lo dicho. Es el caso que en el año 1139 habia nacido una monarquía nueva llamada de Portugal. Alfonso primero, su rey, dominó en el terrirorio de entre Tajo y Duero, en que estaban los cuatro obispados, y tambien el sito entre Duero y Miño, en que está Braga: de manera que el reyno Portugues se formó con parte de la provincia de Galicia, y parte de la de Lusitania.

De aquí resultó que los cuatro obispos acudiesen á Braga, y no á la cautiva Mérida. Reclamó despues el arzobispo Compostelano; y si el Bracarense hubiera tenido crítica, no necesitaba responder sino que habia vuelto al estado del reyno de los suevos.

Así es que por haber abandonado el camino verdadero de hallar la verdad, sufrieron un pleyto que duró cerca de sesenta años despues de erijida la monarquía portuguesa, y tuvo que venir á composicion, y á Inocencio tercero la conde pesar que sideró prudente, hizo ver la esperiencia que fué de'satino dar dos obispados á cada litigante; pues era regular lo que sucedió de no permitir el rey de Portugal que sus obispos de Idaña y Lamego se sujetáran el arzobispo de Compostela, súbdito de Castilla,

Núm. 54.

Demarcacion del obispado de Tortosa en 3 de setiembre de 1225 por el rey de Aragon Jayme I,

Esp. Sag. tom. XLII. Apénd. IX.

Cum ii qui in adquisitione terræ saracenorum regibus et principibus præstant subsidium, et jubamen, regiis sint beneficiis ampliandi, idcircò in Christi nomine notum sit universis, quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, comes Barchinonæ, et dominus Montispesolani, attendens laborem, quem vos venerabilis pater Poncius, Dei gratia episcopus Dertusensis in eadem adquisitione terræ saracenorum sustinetis et sustinuistis > , et expensas, et missiones, quas in obsidione de Peniscola ad Dei, et ad nostrum servitium multipliciter fecistis; laudamus, concedimus, et in perpetuum cum hac præsenti carta, perpetuo valitura, vobis R. P. Poncio Dertusensi episcopo, et successoribus vestris, et ecclesiæ Dertusensi omnia donativa, et privilegia, et concessiones, quas antecessores nostri usque in hodiernum diem contulerunt, laudarunt, concesserunt vobis, et antecessoribus vestris, et ecclesiæ Dertu

sensi ubicumque locorum, adhuc etiam ob paupertatem Dertusensis ecclesiæ, cum voluntate, et assensu venerabilium patrum nostrorum Cæsaraugustanensis, Illerdensis, Barchinonensis episcoporum, et aliorum magnatum Aragonensium, Cathalonensium scillicet Guillermi de Montecatano, et Guillermi de Cervaria, Raymundi de Montecatano, et Guillermi Dapipheri, et Guillermi de Cerbition, et Guillermi de Terraza, et Guillermi de Mediana, et Poncii Guillermi de Turricola, et Petri de Montenegrino, et Petri de Annisco, et Egidii Garcesi de Azagra, et Petri Garcesi de Aguilonis, et Raymundi Berengarii de Ager, et aliorum multorum nobilium militum, et clericorum, et burgensium laudamus, concedimus et confirmamus antiquos limites episcopatus ecclesiæ Dertusensis. In primis ergo secundum antiquos limites Dertusensis episcopatus assignamus, et confirmamus vobis et ecclesiæ Dertusensi Almenarai cum suis terminis, Nulles cum suis terminis, Undam cum suis terminis, Bounegre cum suis terminis, Soa cum suis terminis, Alcalatem cum suis terminis, Monzon cum suis terminis, Cullam cum suis terminis, Ares cum suis terminis, Morellam cum suis terminis, Matarranniam cum suis terminis, Ripam Rubeam cum suis terminis, Flix cum suis terminis, Carciam cum suis terminis, Cabaces cum suis terminis, Marzam cum suis terminis, Tibisam cum suis terminis, Pratdip cum suis terminis, et sic pervenit usque ad collum de Balaguer, et ad mare, sicut istis terminis includitur. Item Dertusensis ecclesia habeat omnes decimas, et primitias omnium laborationum fructuum, et animalium, piscationum maris, quarumcumque aquarum, et salinarum, argenti fodinarum, auri fodinarum, venationum, et omnium aliarum rerum, de quibus decima, et primitia solent, et debent percipi. Præterea confirmamus cum assensu prædictorum nobilium virorum, quod in omnibus ecclesiis vestri episcopatus potestatem introducendi, disponendi, et ordinandi quoscumque clericos volueritis, et nullos, nisi quos volueritis secundum antiquam et laudabilem consuetudinem episcopatus Cathaloniæ. Concedimus similiter cum consensu prædictorum, quod nullus princeps, nullus miles, nullus bayulus, merinus, nullus vicarius, repositarius, nullus majordomus senior, nullus milles, vel eorum homo.

[ocr errors]

vel alius audeat in ecclesiis Detursensis episcopatus, aut in villis, mansis, aut in iis quæ ad ea pertinent, vel hominibus, aut rebus, aut possessionibus quibuslibet Dertusensis ecclesiæ, vel episcopi, ac etiam alterius clerici vel clericorum eorumdem ecclesiæ fortiam quamlibet facere ullo modo. Item concedimus, et confirmamus vobis castrum, et villam de Adrell cum terminis suis, sicut melius, et plenius continetur in instrumento dotaliæ, quam bonæ memoriæ Ildephonsus rex Aragoniæ, avus noster, fecit ecclesiæ vestræ tempore dedicationis ejus, scilicet de Fons-Calens usque ad

[ocr errors]
[ocr errors]

mare, et usque ad ribum de Burriaña adribum de Burriana, et usque ad terminum de Borriol, et usque ad montanam de Mohtornes. Item concedimus, et confirmamus illa duo castra, quæ super apud Dertusam vobis dedimus, videlicet castrum Mirabeti, et castrum Zufera quorum confrontationes taliter terminantur. Includunt quidem isti termini omnia, et tota montona de Abinzuliter, et vadunt à la talaia de Ahupdaure Zugay, et de Abenirrabe usque ad turrim de Lupricato, et usque ad mare et de mari usque ad Couces et de Couces sicut vadit via major usque ad Taurazam, et vadit usque ad d Almajacer, et de Almajacer usque ad Penis, et de Penis us que ad Rafalbasir, et usque ad Gaydones, et de Gaydones usque ad Tiger, et de Tiger usque ad Zuferam, et sic revertuntur ad Mirabetum, sicut isti termini, et confrontationes terminant, et includunt dicta duo castra, et terram infra hos terminos, constitutam cum mansis, aldeis, villis, cum aquis salsis, ét dulcibus, et cum stagnis, piscationibus, et terris cultis, et incultis, cum pascuis, et nemoribus, montibus, et collibus, et planis, cum venationibus, cum ingressibus, et regressibus, cum portu, leudis, pedaticis, salinaris, et rippaticis, cum ecclesiis infra jam dicta loca constitutis, et constituendis, cum decimis et primitiis, et cum omni jure ecclesiastico, et mundano, cum olivariis, ficulneis, et aliis arboribus, cujuslibet generis sint, tam generaliter quam specialiter enumeratis. Sic omnia, et singula damus, et assignamus vobis et vestris successoribus in perpetuum franche, libere, et quiete sine omni servitute, et monedatico, et sine omni nostro nostrorumque retentu, et ut melius dici, vel intelligi potest ad vestrum, et ecclesiæ vestræ commodum. Præterea laudamus, concedimus, et confirmamus prædicto episcopo Dertusensi, et ecclesiæ Dertusensi omnes mezquitas, et earum possessiones omnes pleniter, et integriter, ubicumque locorum eas habuerint, et omnia cæmenteria saracenorum infra limites Dertusensis episcopatus constituta. Præterea laudamus, concedimus, et firmamus omnes possessiones, quas Dertusensis ecclesia in præsentiarum ubicumque locorum obtinet, vel in posterum obtinebit. Promittimus etiam vobis, quod nunquam per nos, neque per aliquam aliam personam contra ea, quæ superius sunt enumerata, nullatenus veniemus, nec venire aliquem permittemus, recipientes inde vos, et ecclesiam vestram in fide Dei, et protectione, et legalitate nostra. Datum in obsidione Peniscola tertio nonas septembris anno Dominicæ incarnationis millesimo ducentesimo vigesimo quinto.

Signum Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, comitis Barchinonensis, et domini Montispessolani. Testes hujus rei sunt S. episcopus Cæsaraugustanus. B. episcopus Illerdensis. B. episcopus Barchinonensis. G. de Montecatano Vice G. de Cer

[ocr errors]
« AnteriorContinuar »