Mnie z swą praczą proszno nie porussai, Za to proszę więczej tu niebiway,

Prawa swego przedemną nieodkriwai. Idz precz, radzę, czo naliepie w stronę, Nie poidziessli, pussczę na czię zonę, Jedno thwoie thi plotki usslissi,

Zskoczi na czię, jako kot na missi.

ΖΟΝΑ.

Czemu na nas pokuso powstaiess,
Srogo mowiss, wssitkim grozącz laiess,
Ukazuiess nam na przissle czasi,

Ganiss nasse srebrne, zlote pasi,
Pięknim dzialem stare, nowe ssati,
Powiedass bicz wssitko to utrati.
Iz ti sama odrapano chodziss,

Przeto tesz nas w tę nędzę prziwodziss. Idz precz richlei, nędzo pospolita,

Będziess tu wnet kijem od nas bita.

RZECZ POSPOLITA.

Proszno ia tu praczę podeimuię,

Gdi zadnego z swei stroni nieczuię, Priuaczi tu wssitko rozkazują,

Mogi sprawcze zsnimi sie buntuią. A czo iesscze gorssego powstaie,

Mąż swei zenie przodek w sprawach daie. Niestotes mnie, zem przissla na zoni,

Widzę, baczę, w męzach rozum ploni.
Iz sie daią swoim zonam rzędzicz;
Jako wssisczi tu nie maią blędzicz,
Kiedicz mnie iusz i niewiasti gniotą,

Po chwili mię i z ziemie precz wimiotą.
Snadz mię niegdi wspominacz będzieczie,
Kiedi sie was lieda kto nagnieczie,
Gdi takowe nawas przidą czasi,

Opadną z was lanczuchi i pasi,

Ssati, perli, stare, nowe kroie,
Radibisczie bito bilo moie.

Gdi na gine urzędi przidzieczie,

Za swe zoni wstidzicz sie będzieczie.

Sludzi wassi pomagacz wam będą,

Gdi przed wami na swich miesczoch siędą.

A ktoresczie za ssalone mieli.

Mędrssemi ie będzieczie slisseli.

Moim slowam mieiscze potim daczie,

Kiedi mię bicz prawdziwą usznaczie,
Ktora czinię iak nawięczei mogę,

Ukazuiącz wam prawdziwą drogę,
Bosczie przissli dzis na sprawi glupie,
Tak niewiesczie, iako i Biskupie,
A kiedy Bog zechcze skaracz ludzi,
Sprawczę na nie ssalonego zbudzi,
Dla ktorego blędu wssisczy zginą,

Zwlasscza ktorzi moie prawa miną.
A wi sie dzis zemnie nasmiewaczie,
Dobrodzieikę, mnie, za blazna maczie.
Poidę iesscze do ziemskiego prawa,

Aza będzie tam lepssa ustawa.
Obaczęli czo wprawie godnego,
Pomogę iem z upadku swoiego.

Witaiże mila pani

nassa sluzebnicze, Czemu sie tak frasuiess, poczirnialocz licze. Pomogl czi bim barzo rad bim mogł w to ugodzicz, Alie trudno privati

w tich sprawach uchodzicz, Bo i mnie rozerwali

naczięgacze mogi, Besz nakladu ubogi

za malo mnie stogi, Także tesz besz prziczini moczi i czuinosczi Pomoze mu czart wigracz,

w kim nimass chitrosczi. Bo mam w sobie rozliczne

kussi i fortelie.

A snadz iusz przechadzaią niemieczkie ortelie.

STATUT.

Jestem bi ssachownicza,
kiedi kto gra ssachi.
Jednemu smiech prziniosę
a drugiemu strachi.
Kralka skroliem i spopem

wolno przesz mię chodzą.
Rocha piesska z riczerzem

tim iako chczą wodzą. Ktorim sluzę iako chczą,

mnie po woli maią: Albo stan albo gidz precz

przed się wzisku zdaią. Mali zisk u mnie weszmiess, bierz ssie na seim radzę, Postaram sie tim więczei, was sprivati zwadzę,

W czim krziwdę mass tam powiedz,
nieboi sie privatow,

Tak biskupow, wojewod,
jak inssich prelatow.

RZECZ POSPOLITA.

Czo jest w ludziech taka za sliepota,
Iz niemogą obaczicz klopota,
Ktori iawnie iusz przed sobą maią,

A wdi na tho wssisczi nicz niedbaią,
Więczei strzegą wlasnei maięthnosczi,
Nizli garla i swoiei zacznosczi.
Znak iest gniewu nad nami bozego,

Niewidzą iusz karania srogiego. Jako Greki wnętrznemi walkami

Karal iawnie, iż sie bili sami, Zidi skaral srogiemi pogani

I niektore nasse krzescziani. Karal znacznie pharaona gadem,

Ze wssech gorze nas niewiescziem iadem. Iako w troiyei Ilium skazano,

Przesz niewiastę z gruntu wiwroczono, Tak też i tu trzeba sie obawacz,

lesli mieiscza mnie niebędą dawacz; Zwlasscza maiącz pana ssalonego,

Ktori sam iest początkiem ich zlego,
Kladącz zloto na parssiwe czialo,

Ktore plodu iusz nie będzie mialo,
Bo ten ziwot czart zapieczętował,
I nie według Boga postępował.
Nie tilko sie iusz swieczci zblasznili,
I duchowni swe stani zmienili.
A na koniecz dobitek i zptaki

Chczącz skazicz rzecz moię i poliaki
I planeta odstąpil ziwiolu

Wolial przistacz do glupiego wolu,
Ktori iesscze w rogach swich mial malo,
Czapki rzimskiei tez sie mu zachcialo.
Nieprzistogi ta picha wolowi,

Ani w polsscze bicz Cardinalowi,
W takiei czapcze lupa gęsiom kazal,
Ptaki glupie zpolu z lisską zdradzal.
Zdibieli tesz w takiei czapcze wolu,

Wsadzi go w rzicz i zsptaki pospolu.
Znami dobrze wssisczi Rzimskie brami,
A nakoniecz ie stanczikowi dami,
Iemu takowa czapka przistogi,

Blazna więczei, niż Senata strogi.
Ha, ha, iaka to glupia utrata,

Bogaczicz rzim a opuscicz brata,
A nakoniecz blasznem sie ucznicz,
Iako ten smie międzi mądre winidz.
Czo kosstuią czapki, palliuse,

Zolnierz drabik bez pieniędzi klusse.
Lepiei bi mu dacz wziąwssi i z oltarza,
Niz bogaczicz lakomego lgarza.

Poidę na seim, będę pilnowala,

A zabim czo o sobie slissala,

Bo wiem, iz tam nie glupi biwaią,

Ktorzi na mię iesscze nieczo dbaią.

Będę splaczem swich wiernich prosila, Bich z stakimi privati czinila, Ktorzi moim sprawam zawadzaią,

A swe wlasne w liepssei pieczi maią.

D) Zwierzyniec (1562).1

Zwierziniec W ktorym rozmaitich stanow ludzi, źwirzath, y ptakow, kstalty, przypadki, y obycżaye, sa wlasnie wypisane. A zwłaszcża ku cżasom dzisieyszym naszym nieiako przypadaiace. Na rok od narodzenia Pańskyego 1562. (Tekst wedlug wydania Bruchnalskiego).

A TU NAPIRWEJ RZECZPOSPOLITA SKARŻY SIE NA SWE NIESZCZĘŚCIE.

I cóżem ja wżdy krzywa, uboga sirota,

A snadź od swych nawięcej używam kłopota.

Ja się staram o wszytki, ale o mię żadny,

Tak je marnie pobłaźnił ten marny świat zdradny.

O, nieszczęsny Prywacie, tyś tego nabroił,

A nadobnieś ten naród tak sławny przystroił,

Że świętą sprawiedliwość i mnie wyganiają,
Ale dobrzeli czynią, potym rozeznają.

PRYWAT SIE OBMAWIA.

Nie frasuj sie, gospodze, cóżem ja krzyw tobie,
Dawnoć czasu pokoju każdy garnie ksobie,

A zwłaszcza gdy marny świat tak sie na tym sadzi,

Iz kto umie więcej dać, przy tym rychlej zdradzi,

1 Wydał Wilhelm Bruchnalski, Bibljoteka Pisarzów Polskich Akad. Umiej. nr. 30. Kraków 1895; Ignacy Chrzanowski, Zwierzyniec Mikołaja Reja z Nagłowic, Ateneum, 1893, III.