6. Jste sunt ecclesie in personatu de Winshyum

7. de quibus abbas Vallis ste. Marie se intromittit de jurisdictione.

8. Winshyum. Baym.

9. Bawerth.

1) Onbekend.

2) Dongjum.

3) Blijkens de 12 schilden vermoedelijk een doublure van Werue (Wier), niet van Buere (Boer).

4) Waarschijnlijk hetzelfde als Slakzem onder het personaat van Winsum in de lijst van 1482, waar het echter op 11 schilden staat. Een parochie van een soortgelijken naam heeft er niet bestaan; misschien is de naam, die nergens elders voorkomt, verschreven voor Hatsum bij Baaijum, en heeft daar cen kapel gestaan.

5) Vermoedelijk Scellart van de lijst van 1482 (Schillaard), dat daar achter op 12 schilden staat.

Hunenghe.
Lechenghe..
Wellesriip.
Wiwerth.

Bretsenewarth.

E Fste sunt claustra.

Floridus campus
Cisterciensium.

Scadawart
Nyencloester

€ Vallis ste. Marie
Premonstratensium.
Baym Vinea Domini
E Ludengakerke
Regulares.

Aninghum

Achtlum

Hascheralterhusen
Nigrum claustrum

Ordinis sti, Benedicti.

Vymenge 1) xij scuta.
Lettenge xij scuta.
Wellesrijp xj scuta.

Wywerth xij scuta.
Bretsenewerth 2) xij scuta.

*

Nota quod abbas et conuentus de Ludinghakerke recognoscunt per suas patentes literas 3) ecclesias de Meynardiskerke, de Enghelum, de Hitzum, de Scalkessum, de Alnachaburen, de Midelum, de Ludingakerke, de Lovelingum et de Hyrnawert esse sub archidiaconatu sancti Johannis, et quod institucio et destitucio rectorum earundem spectat ad ipsum prepositum sancti Johannis.

Jtem abbas Floridi campi re

cognoscit institucionem et destitucionem ecclesie de Waxlinze spectare ad prepositum sancti Johannis. Jtem abbas in Litlim pretendit habere instituciones infrascriptarum xxx uel XXXX ecclesiarum 4).

1) Verschreven voor Vynnenge.

2) O. V. R. Bretsenewerch.

3) De origineele brief van 1319 berust nog in het archief van St. Jan (Colmjon, Register n°. 185). De laatste las daarin in plaats van Enghelum Echtlum (d. i. Achlum) en in plaats van Alnachaburen Alvathaburen. Het laatste houd ik voor Arkens bij Schalsem (Arkinge uit Arnakinge = Arnakaburen).

4) Deze „,30 à 40 kerken” zijn uitsluitend een uitvloeisel van de verplaatsing der twee bladen (zie de Inleiding). Daardoor kwamen op de 8 kerken van het personaat van Winshyum zonder afscheiding 30 andere te volgen, waarop dus ook schenen te slaan (hoewel dit geenszins het geval was) de woorden „,de quibus abbas Vallis ste, Maric se intromittit de Jurisdictione." De pretensie van den abt op die 30 à 40 kerken bestond dus alleen in de verbeelding van den afschrijver, die dan ook (misschien zijn vergissing bemerkt hebbende) de lijst dier kerken niet infra" heeft geschreven.

1) Indien de in de vorige noten gegeven verklaringen juist zijn, dan zouden van de latere kerkdorpen in het origineel met zijn marginale noten alleen ontbreken Itens, Jutrijp, Dijken en Lutkewierum, waar tegenover twee geheel onverklaarde namen staan, nl. Vaersum en ecclesia st. Lamberti.

2) Vgl. het lijstje p. 363.

3) Hetzij Schraard (cf. p. 338) of wel het Scaerwert opten Ouden Ouwer, waar later een aan Lidlum behoorende kerk stond (p. 364). Dat op een dier beide plaatsen een Cistercienser klooster heeft gestaan, wordt echter nergens vermeld, noch in een der drie boven (p. 305-309) afgedrukte kloosterlijstjes noch in de genealogie der friesche Cistercienser kloosters in de kroniek van Bloemcamp (Arch. Aartsb. Utr. XXIX 138 sqq.). Het hier bedoelde klooster moet dus waarschijnlijk reeds vóór + 1326 (cf. p. 305) weder zijn opgeheven en de kerk, indien de identificatie met Scaerwert juist is, op de cene of andere wijze aan Lidlum zijn overgegaan.

4) Waarschijnlijk het Klooster", zooals de plaats thans nog heet, onder Oppenhuizen. In de lijst der friesche kloosters van + 1326 (p. 305) staat evenzoo,,Prepositus de Esca alterhus Sti. Augustini", waaruit blijkt, dat het een monnikenklooster

was.

Het kan niet bet latere Haskerconvent in Haskerland zijn, want dit lag buiten Westergoo en was een nonnenklooster. Dat het klooster bij Oppenhuizen een mon. nikenklooster was, blijkt uit de Broeresloot, dat erbij ligt. Dit nu is als ik wel zie het eenige mannenklooster in Westergoo, dat de Augustijner-proosdij Ascher alterhusen kan geweest zijn, daar alle andere of bij name bekend zijn of geen Augustijnerproosdij waren.

5) Het omstreeks 1270 (Sibrandus Leo, Matth. Anal. III 547) opgeheven nonnenklooster te Franjum onder Marssum, het eenige Benedictinessenklooster, dat in de 13e eeuw in Westergoo, voorzoover wij weten, bestond.

XXVII.

TAXENLIJST DER KERKEN VAN WESTERGO (± 1482) 1).

De Jurisdictione Oistphrisiae 2).

Extractum anno .xvc. xxix. ex quodam antiquo registro per dominum Joannem Roperti canonicum ccclesiae Santi Petri Trajectensis conscripto qui fuit procurator domini Joannis Nijs prepositi ecclesiae Sancti Joannis Traiectensis ante quadraginta

annos.

De Jurisdictione Oestphrisiae.

Prepositus S. Joannis Traiectensis habet semper instituere in quibuscunque annis tam bisextilibus quam non bisextilibus ad quascunque ecclesias et beneficia sub jurisdictione Oestphrisiae comprehensa preter ad monicales ecclesias prout latius in litera concordiae inter Joannem episcopum Traiectensem et Arnoldum Loeff prepositum S. Joannis Traiectensis sub data anni .m.ccc. tricesimi septimi feria sexta post Cineres concepta et sigillata continetur.

Prepositus antedictus habet jurisdictionem Oestphrisiae exercendam seu committendam semper in omnibus annis preterquam bisextilibus et ad eandem exercendam consueuit prepositus ponere commissarium generalem ad tres annos inter bisextiles existentes. super omnes decanatus jurisdictionis. Qui commissarius consueuit preposito respondere pro primo anno centum sexaginta sex florenos postulatenses et tantum pro secundo anno et pro tertio anno centum septuaginta florenos po tulatenses, et vltra hoc quolibet anno vnum aperum vulgariter een beer, circa Martini, aut sex postulatenses pro eodem.

1) Archief van de Oud-Bisschoppelijke Klerezy no. 93a.

2) Met bijna gelijktijdige hand veranderd in „Õistfrisiae per Comitatura Westergoe”,

4) Nomina Decanatuum x.

Bolswerdt.

Grandiuorum.

Wagenburg superior.
Wagenburg inferior.

Alderum 2).

Franicker.

Sexberum.

Scellgis 3).

Meynaldum.

Jyorwert.

Stauria 4).

Taxae Decanatuum quondam.

Decanatus Bolswardiae quolibet anno viginti quinque scuta burgondica. Et pro curialitate tres florenos postulatenses. Et pro scriptura vnum postulatensem.

Decanatus Grandiuorum quolibet anno septem scuta bourgondica. Et pro curialitate vnum florenum postulatensem. Et pro scriptura tantum.

Decanatus Wagenburgensis Superioris quolibet anno quadraginta scuta burgondica, xxv bock(draghers) pro scuto computatis. Et pro curialitate quinque florenos postulatenses. Et pro scriptura vnum postulatensem.

Decanatus Wagenburgensis Inferioris quolibet anno decem et nouem florenos rhenenses. Et pro curialitate quinque florenos postulatenses. Et pro scriptura vnum postulatensem.

Decanatus in Alderum quolibet anno quatuordecim scuta bourgondica. Et pro curialitatibus tres florenos postulatenses. Et pro scriptura vnum postulatensem.

Decanatus in Franicker quolibet anno duodecim scuta bourgondica. Et pro curialitate tres florenos postulatenses. Et pro scriptura vnum florenum postulatensem.

1) Een 16e eeuwsche hand voegde hieraan in margine toe: „Ex vetere codice anni 1482 ccclesiae Trajectensis seu capituli S. Joannis." Het is deze aanteekening alleen, waarop de dateering der lijst bij van Heussen en van Khijn berust. 2) Met bijna gelijktijdige hand veranderd in „Alt Aarum."

3) Idem in,,Schelling."

4) Doorgehaald. Dezelfde 16e eeuwsche hand teekende hierbij aan: „Decanatus Stauriae pertinet ad praepositum S. Salvatoris. Jtem Worcum; quod omne sub preposito decano."